Abstract

پژوهش حاضر، به بررسی دیدگاه‌های ریکور و ملاصدرا در مبحث خیال و نقش مؤثر تخیل به‌ویژه در حوزة معرفت می‎پردازد. گرچه مبادی دو فیلسوف در این باره متفاوت است، در حوزه‎های خاصی شباهت‌های قابل توجهی در اندیشه‌های این دو ظاهر می‌شود. ریکور که یکی از فیلسوفان معاصر حوزة هرمنوتیک است از مباحثی نظیر نشانه‎شناسی، زبان‎شناسی، ساختارگرایی، و معرفت‎شناسی رایج در فلسفة تحلیلی، برای غنی‎ساختن هرمنوتیک استفادة بسیار کرده است. بدین‎سبب، مسئلة زبان در اندیشة وی نقشی محوری دارد. تفاوت مبنایی اندیشة ریکور با ملاصدرا در مبحث تخیل، به این جهت است که در اندیشة ریکور، «زبان»، مبنای تبیین تخیل است. وی نقش تخیل در شناخت را از طریق زبان توضیح می‎دهد. اما ملاصدرا عمل تخیل در ایجاد معرفت را عمل قوه‎ای از قوای نفس می‌داند و مستقیماً به زبان نمی‎پردازد. اما به رغم این تفاوت مبنایی، هر دو فیلسوف تخیل را واسطه‎ای میان جهان اعیان و دنیای درون ذهن، می‎دانند و هر دو، این امکان را با مفهوم اجتماع دو امر متباین توضیح می‎دهند.