Abstract

De Grieks-Romeinse cultuur verspreidde zich in de oudheid over het Romeinse wereldrijk. In de hoge Middeleeuwen was het christendom een band tussen de volkeren. Na de Franse revolutie had het ideaal van een religieus geordende samenleving die alle landen in een spiritueel verbond verenigde, voorgoed afgedaan. In de negentiende eeuw trad een spanning op tussen universalistische en nationalistische ideologieën, met later een hoogtepunt in communisme en nazisme. Europa moet de zuiver instrumentalistische opvatting van de rede afzweren. Kunnen we de gemeenschappelijke geestelijke identiteit van Europa nieuw leven inblazen, nu een gemeenschappelijk religieus geloof geen culturele eenheid meer schept?