Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, Murray Bookchin’in “toplumsal ekoloji” anlayışını açıklamaktır. Bu amaç doğrultusunda okuyucuya öncelikle ekolojik sorunlar ve ekoloji hareketinin tarihsel gelişimi hakkında genel bir içgörü kazandırmak adına açıklamalar sunacağız. Daha sonra Bookchin’in, ekoloji hareketini oluşturan farklı yaklaşımlara, Marksizm’e ve anarşizme yönelik ortaya koyduğu eleştirilerini, diyalektik doğalcılık öğretisini, hiyerarşi ve sınıf olgusu hakkında gerçekleştirdiği çözümlemelerini ve komünalist ideolojisini inceleyeceğiz. Devamında toplumsal ekolojiye yöneltilmiş olan eleştirileri aktaracak ve çalışmamızın ikincil amacını gerçekleştirmeye geçeceğiz. Bu amaç, Bookchin’in hiyerarşi olgusu hakkındaki çözümlemelerinin teorik zemininin yetersizliğine dikkat çekmektir. Kanaatime göre Bookchin hiyerarşiyi tarihsel, antropolojik, ekonomik, sosyal, biyolojik, psikolojik ve politik bir kategori olarak ele almış ancak hiyerarşinin metafiziksel temelleri hakkında bir açıklama sunamamıştır. Bu durum Bookchin’in hiyerarşi ve devlet karşıtlığının dolayısıyla komünalist ideolojisinin açıklamaya muhtaç sorularla yüz yüze olduğu anlamına gelmektedir. Söz konusu sorular cevaplanmadığı takdirde toplumsal ekoloji anlayışını savunmanın sürdürülemez olduğunu iddia edeceğim.