Celem artykułu jest przedstawienie wyzwań i trudności, jakie mogą pojawić się w procesie oceny przez komisje etyczne projektów badawczych bazujących na jakościowych technikach gromadzenia danych uzyskiwanych od osób świadczących różnego rodzaju usługi seksualne. Badania te zwykle podlegają ocenie komisji etycznych ze względu na ryzyko krzywdy dla uczestników, którzy postrzegani są jako szczególnie „podatni na zranienie”. Jednocześnie ze względu na stygmatyzację społeczną, jaka wiąże się ze świadczeniem usług seksualnych, zarówno badacze, jak i osoby uczestniczące w badaniu i wchodzące w skład (...) komisji etycznych mogą mieć swoje wyobrażenia i oczekiwania co do tego, jak powinny przebiegać etyczne badania w tym obszarze. Odwołując się do doświadczeń badaczek anglosaskich, omówię, jak te oczekiwania oraz wymagania komisji etycznych zderzają się, stawiając badaczy przed koniecznością spełniania rozbieżnych czy wręcz sprzecznych oczekiwań różnych aktorów społecznych. Zaproponuję także, w jakim kierunku mógłby zmienić się sposób działania rodzimych komisji etycznych, aby proces uzyskiwania ich aprobaty był bardziej demokratyczny i otwarty na zróżnicowane potrzeby tak badaczy, jak i osób uczestniczących w badaniach. (shrink)

The aim of the article is to study the level of knowledge and declared behaviour towards the environment among academic teachers at one of the Polish universities. In the theorertical part the main assumptions of the grounded theory are presented. Next, research methodology is presented. The research was conducted in September 2017 among twenty academic teachers in the faculty of humanisties and natural sciences. As the result of the analyses of the data, two hypotheses were verified. They concerned knowledge and (...) attitudes. Academic teachers of the natural sciences presented broader natural knbowledge than the academic teachers of the humanities. The declared behaviour of respondents did not depend on the state of their knowledge. Both naturalists and humanists advocated for the need to protect environment and take action for the environment. As the result of the analysis two hypotheses were adopted. (shrink)

This is an attempt to formulate (along the line of H. Field's nominalization program) purely qualitative versions of two theories of space time: Galilean and Minkowskian theories. The starting point is to present qualitative theory for affine geometry, which is based only on one primitive predicate: „between”. Then it is shown that with the help of this predicate whole mathematical structure of affine geometry can be reconstructed as a simple definitional extension. As a next step it is shown in details (...) how the same procedure can be carried out for both theories mentioned above. (shrink)

W niniejszym artykule podjęto próbę rewizji list poloników sporządzonych na podstawie rejestru _Navis peregrinorum _(1561–1695). Początki polskich badań nad tymi wykazami sięgają drugiej połowy XIX wieku. Spisy sporządzali polscy franciszkanie posługujący w Kustodii Ziemi Świętej oraz podróżnicy goszczący w Jerozolimie. Do czasu przeprowadzonej w roku 2019 kwerendy liczba Polaków odnotowanych w księdze wahała się od 29 do 65 nazwisk. Powody tej rozbieżności należy tłumaczyć tym, że pierwsi badacze księgi kierowali się rozmaitymi, nie zawsze precyzyjnymi kryteriami przy określaniu „polskości” pątnika, takimi (...) jak: wyznanie, słowiańskie brzmienie nazwiska oraz towarzysząca temu adnotacja „Polacco/Polacca” w _Navis peregrinorum_. Dane pątników zostały zniekształcone również przez włoskich mnichów, którzy podczas dokonywania wpisu do księgi latynizowali je. Każdy z badaczy próbował zidentyfikować tożsamość pielgrzyma, stąd pojawiło się wiele różnych wersji nazwisk peregrynantów. Do tej pory udało się ustalić personalia tylko niektórych z nich. (shrink)

W sytuacjach, gdy powinniśmy mieć do czynienia ze wzajemnym oświecaniem, w rzeczywistości często spotykamy się z obopólnym oporem między kognitywistyką a fenomenologią, gdzie ta druga rozumiana jest jako podejście metodologiczne, po raz pierwszy zarysowane przez Husserla. Filozofowie umysłu, z pierwszych szeregów kognitywistów, niejednokrotnie czynią lekceważące gesty w stosunku do fenomenologii, oparte na myleniu fenomenologii z niewykwalifikoną introspekcją psychologiczną (np. Dennett, 1991). Z kolei wielu fenomenologów podlega mylnemu wrażeniu, że kognitywistyce nie udało się wyjść poza tradycyjne modele komputacyjne (DSSI – „dobra (...) staromodna sztuczna inteligencja” (GOFAI - „good old fashioned artificial inteligence”)). Odrzucają oni kognitywistykę, zarzucając jej nadmierny redukcjonizm, uniemożliwiający wyjaśnienie doświadczenia czy świadomości. O ile taki opór nie dziwi w przypadku tych, którzy znają i bronią antynaturalistycznego stanowiska Husserla, o tyle jest niezwykle zaskakujący w przypadku tych, którzy znają dzieła Merleau-Ponty’ego. Badania tego ostatniego łączyły bowiem analizy fenomenologiczne z rozważaniami pochodzącymi z nauk empirycznych, takich jak psychologia i neurologia, i to na długo, zanim kognitywistyka została skonstruowana jako model do uwzględniania tylko tych aspektów psychologii i neurologii, które skupiają się na doświadczeniu poznawczym. Zostawiając przykład Merleau-Ponty’ego, filozofowie po obu stronach stopniowo zdali sobie sprawę, że fenomenologia może być bezpośrednio przydatna do naukowego zrozumienia poznania. Wcześniej niejednokrotnie nawet sami naukowcy empiryczni dochodzili do tego wniosku i to pomimo filozofów. Dobry przykład stanowią tutaj badania Franisco Vareli z neurofenomenologii (Varela, 1996). (shrink)

Polish studies on the philosophy of British empiricism had various courses. Polish studies on Leibniz, Spinoza or Kant were quite advanced, but we know but little about the research on British empiricism. The achievements of the attempts of reconstructing the early reception are rather vestigial. The second part of the article presents early Polish studies into the philosophy of Bacon, Newton, Hobbes and Burke.

Genetyka oraz medycyna w debatach bioetycznych są przeważnie przedstawiane jako zjawiska o charakterze globalnym, a ich praktyczne zastosowania jako opierające się na uniwersalnie akceptowanych wartościach, a przynajmniej takich, które powinny być powszechnie zaakceptowane, nawet jeśli tak w niektórych rejonach świata jeszcze nie jest. Jednak zagadnienie naukowych badań genetycznych może być też widziane w zupełnie innym kontekście, a mianowicie, stanowić one mogą element szerszych relacji międzykulturowych. W tym znaczeniu badania genetyczne są wytworem kultury dominującej o charakterze globalnym, która stara się (...) za ich pomocą biologicznie wykorzystać kultury lokalne, pozostałe jeszcze przy życiu ludy plemienne. Pojawiają się zarzuty o „biokolonializm”, „biopiractwo”, powrót rasizmu, zakamuflowaną eugenikę. Są one szczególnie nośne w niewielkich grupach etnicznych, które są narażone na częstsze występowanie określonych przypadłości zdrowotnych. Przykładem może być grupa amerykańskich Indian – Havasupajów – u których notuje się najczęstsze na świecie występowanie cukrzycy typu 2. Celem pracy jest omówienie problemów związanych z prowadzaniem badań naukowych z zakresu genetyki na przedstawicielach małych wspólnot lokalnych i ich konsekwencji społeczno-kulturowych na przykładzie badań z udziałem członków tego plemienia. (shrink)

The paper presents the current status and the principal directions of research work in Hungary. The author lists the basic studies published in the 1960’s as well as the major journals and publications concerned with ethical problems. Moreover he describes the main centres responsible for initiating and coordinating ethical researches and the teaching of ethics.

Is the history of philosophy one of philosophical disciplines? Should not one give up pursuing the traditional history of philosophy on behalf of the history of philosophical culture as a historical discipline? Considerable divergences in defining the history of philosophy and its relation to philosophy and history show profound differences in the views on philosophy itself. The differences are an essential part of the history of philosophy. This paper does not intend to give a critical assessment of all positions that (...) concern the relationship between the history of philosophy and philosophy. We shall address the issue of consequences of historicism that bear on the history of philosophy. The main negative point of reference will R. Rorty\'s standpoint, which is representative of the radical version of historicism. The American neo-pragmatist\'s manners of pursuing philosophy and the relations between them will be submitted to criticism. In the perspective of radical historicism (historical and cultural relativism) the inquiries on the history of philosophy have no strictly philosophical importance. They may be cognitively interesting only from the historical point of view, for the history of culture, to be precise. Moderate historicism does not mean acceptance for the relativistic theory of truth. It makes us reconsider the issue of the difference between true knowledge and adequate knowledge, the difference well-known in tradition. Overcoming radical historicism prepares grounds for the pursuit of the history of philosophy as a philosophical discipline, the discipline that studies the history of philosophical problems in their variability and permanence. (shrink)

The paper presents the scholarly profile and scientific accomplishments of Andrzej J. Noras, a distinguished philosopher and historian of philosophy. Noras was an indisputable authority in the area of Neo-Kantianism philosophy. He was particularly interested in the issue of the periodisation of history of philosophy, the issues of philosophical systems, the relation between philosophy and psychology, as well as the question of the method of history of philosophy. Outlining Noras’s contribution of to the interpretation of the neo-Kantian philosophy, the paper (...) includes also an overview of his major works, Historia neokantyzmu [History of Neo-Kantianism] and Kłopoty filozofii [Problems of Philosophy]. (shrink)

Artykuł pokazuje, jak feministyczna teoria punktu widzenia może być wykorzystana do badania marginalizacji głosów kobiet i pomijania ich wiedzy i doświadczeń w polskim dyskursie publicznym. W pierwszej części tekstu przybliżone zostały teorie, z których czerpał ten nurt badań feministycznych, z naciskiem na heglowską i marksowską dialektykę, oraz w jaki sposób przekształca je on w celu dostosowania ich do analizy problemu dyskryminacji kobiet. W drugiej części z kolei wykorzystałem omówioną wcześniej aparaturę pojęciową do przeanalizowania wypowiedzi dwóch liberalnych intelektualistów związanych bardziej (...) lub mniej pośrednio z tematyką macierzyństwa i wychowania dzieci – Jacka Żakowskiego z wywiadu dla „Super Expressu” i Zbigniewa Mikołejki w postaci jego felietonu „Wojna z wózkowymi”. (shrink)

Wychodząc od podziału metod badawczych na: 1) uniwersalne - metody materializmu dialektycznegp, 2) ogólne - stosowane do nauki w ogóle i 3) szczególne stosowane do pewnej określonej dyscypliny, autorzy stawiają sobie za cel dyskusję metod (z grupy 2) ich zilustrowanie na przykładzie badań chemicznych. Dyskutowane są kolejno: opis i wyjaśnianie; analiza i synteza; modelowanie.

Complexity of the changes taking place in modern societies makes it is necessary to deepen the analysis of the impact of social inequality on the activity of old people. Dissemination of new technologies and organizational forms allows solving many social problems and improving the quality of human life. At the same time broadens the range of areas in which old people are losing their authority and differ in expertise required for the achievement of socially valued goods. Article aims to highlight (...) the importance of inequality for the activity of the elderly and its relationship to social capital in conditions of shaping social dispersion space order. Study brings closer chosen results of empirical studies portraying the dimensions of internal diversity of seniors. ** Złożoność przemian zachodz¸a}cych we współczesnych społeczeństwach sprawia, iż niezbȩdne staje siȩ pogłȩbienie analiz oddziaływania nierówności społecznych na aktywność ludzi starych. Upowszechnianie siȩ nowych technologii i form organizacyjnych pozwala na rozwi¸a}zanie wielu problemów społecznych i podniesienie jakości życia ludzkiego. Jednocześnie poszerza siȩ zakres dziedzin, w których ludzie starzy trac¸a} swój autorytet oraz różni¸a} siȩ miȩdzy sob¸a} kompetencjami wymaganymi do osi¸a}gania społecznie cenionych dóbr. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na znaczenie nierówności dla aktywności ludzi starych oraz jej zwi¸azków z kapitałem społecznym w warunkach kształtowania siȩ w polskiej przestrzeni społecznej ładu rozproszonego. Opracowanie przybliża wybrane wyniki badań empirycznych, które ukazuj¸a wymiary zróżnicowania kategorii społecznej ludzi starych. (shrink)