Bu çalışmada, varoluş kavramı felsefi açıdan detaylı bir şekilde ele alınarak, varoluşun günümüzün gittikçe sanallaşan insanı açısından ne anlama geldiği incelenmektedir. Varoluş kavramı, insanın varoluşunu ve yaşamını anlamaya yönelik felsefi bir kavramdır. Bu çalışmada Kierkegaard’ın varoluş aşamaları günümüz perspektifinden ele alınarak, insanlığın karşı karşıya olduğu mevcut dijital sorunlar ve değişim süreci incelenmektedir. Kierkegaard’ın varoluş aşamaları ışığında fiziksel dünyada yaşanan varoluş süreçlerinin, metaverse sanal evreninde nasıl gerçekleştiği değerlendirilmekte ve özellikle estetik varoluş üzerinde durularak ve bireyin (...) sanal dünyada estetik varoluşu Kierkegaard’ın betimlediği karakterler üzerinden haz kavramı temelinde tartışılmaktadır. Çalışmada, teknoloji, sanal evren, metaverse gibi kavramlar irdelenirken bu kavramlarla karşı karşıya kalan günümüz insanının varoluşunu algı tuzaklarına düşmeden ne ölçüde gerçekleştirebileceği Kierkegaard’ın Mefisto karakteri üzerinden ele alınmaktadır. Buna bağlı olarak teknolojinin gelişmesi ve varoluş kavramları ışığında, hız ve haz ekseninde konumlanan bir bireyin karşı karşıya olduğu psikolojik riskler, diğer insanlarla ilişkileri, kendisi ile olan ilişkisi, sosyal mecralar ile olan ilişkisi ele alınarak derin düşünmekten sürekli kaçınarak yüzeyselliğe ve hazzın büyüsüne sığınan insanlığın karşılaştığı tehlikeye dikkat çekilmektedir. Mefisto karakteri analizinin bu konularda hem aydınlatıcı hem de farkındalık yaratıcı olması amaçlanmaktadır. (shrink)

Unamuno’nun Sis adlı romanı gerçekliğin doğasına ilişkin felsefi bir sorgulama edimini bir aşk hikâyesi etrafında sembolize ederek dolaylı bir biçimde okuyucuya sunmaktadır. Eserin kahramanı Augusto Pérez’in varoluşsal krizinin kurgu ve gerçeklik arasındaki ilişkiyle birlikte farklı bir boyuta taşındığı bu roman, hayatın anlamı, ölümsüzlük arzusu ve bireyin tanrıyla olan ilişkisi gibi temaları varoluş ve kimlik arayışı ekseni etrafında şekillendirerek tartışmaya açmaktadır. Nesnel gerçeklik ve öznel hakikat arasında gidip gelen bu tartışma, Unamuno’nun varoluşçuluğu hakkında önemli ipuçları taşımakta ve kavramsal kişilikler aracılığıyla (...) ustaca ortaya koyduğu diyalog yöntemini dâhiyane edebi üslubuyla birleştirmektedir. Hayatın muğlaklıklarla dolu belirsiz bir yapısı olduğunu ifade eden Unamuno için yaşamın kendisi bir sistir. Dahası, yaşamın tüm canlılığının ve dinamikliğinin taşıyıcısı olan bu sisi aklın ve mantığın ışığında dağıtmaya ve berraklaştırmaya çalışmanın kendisinin komik olduğunu belirten Unamuno, yaşamın anlamının tam da bu trajik anlamı içinde ortaya çıktığını iddia eder. Aklın bildikleri ile kalbin inandıkları arasında insan absürt ve paradoksal olana adeta Kierkegaardcı bir iman sıçramasıyla bağlanmalıdır. Unamuno’nun varoluşçuluğunu gerçeklik problemi bağlamında değerlendirmeye çalışan bu makalenin amacı, varoluşun kurgu ve gerçeklik arasındaki özel yerini öznel bir iç hesaplaşmaya dönüştürme gerekliliğine dikkat çekmektir. (shrink)

İnsan Dasein’ının varoluş felsefesindeki[1] anlayışı, bir iç zorunlulukla ölüm sorusuna çıkmak durumundadır ve bu anlayış öncelikle kendisinin son belirlenmişliğinde karşılanabilir. İnsan Dasein’ının sonluluğu belli bir konuma fırlatılmışlık içerisinde sorumluluğu, nasıl ki sınır durumdaki deneyimlere yüklemede etkisini gösteriyorsa, sonluluk da zorunlu biçimde insan Dasein’ının en son ve en uç sınırı olan ölümü ortaya çıkartır. İnsanın kendini bir hiçliğin önünde durmuş ve gerçek bir olabilmeye davet edilmiş bulduğu ruh hali olarak korku içinde bulunuş, ölümle karşılaştırıldığında insanın en uç korkusuna da işaret (...) ediyor olmalıdır. Öyle ki bir iç zorunluluktan hareketle en uç gerçek olarak ölüm varoluş felsefesi tarafından, insan kavrayışının odağına yerleştirilmelidir. Bu, Dasein’ın en kaçınılmaz gerçekliğidir. Ölüm, modern felsefenin genel tarihinde neredeyse önemsiz bir rol oynadıktan sonra, bugün artık insan Dasein’ının bütünü için belirleyici önemiyle varoluş felsefesi tarafından yeniden keşfedilmiştir. (shrink)

Zollikon Seminerleri (1959-1969), Heidegger’in Varlık ve Zaman’ın fenomenolojik ontolojik yaklaşımını, temel kavramlarını ve psikanalize yönelik değerlendirmelerini psikiyatristlere aktardığı uzun soluklu bir programdır. Seminerlerde psikanalizin bilimsel doğasına yönelik fenomenolojik bir eleştiri yanında Heidegger düşüncesi ile psikanaliz arasında bir köprü işlevi gören Ludwig Binswanger ve Medard Boss’un teorileri de bir alternatif olarak sorgulanmıştır.. Bu çalışma, Heidegger fenomenolojisiyle Freud’un psikanalizini temas ettirmenin neden önemli olduğunu ve Heidegger’in psikanalize sunduğu çıkış yolunun karakteristiklerini sorgulama amacındadır. Bu amaçla öncelikle Heidegger’in Freud’un metapsikolojisi ve bilinçdışı teorisine eleştirileri (...) değerlendirilecektir. Daseinanaliz psikoterapi biçimini Varlık ve Zaman’a dayanarak geliştiren Binswanger’la Heidegger’in hesaplaşması da çalışmanın ikinci adımı olacaktır. Son olarak ise Heidegger’in Boss’la düşünsel ve pratikteki ortaklığı sonucu oluşturulan Daseinanalitik teorisinin önerdiği çıkış yolu sunulacaktır. Daseinanalitik teorisindeki otantik varoluş ve varlığa açıklık nosyonlarının gündelik hayatımızdaki düşünsel ve varoluşsal sıkışmaların gevşetilmesinde yapabileceği kılavuzluğun sorgulanması ise çalışmanın temel izleği olacaktır. (shrink)

Bu çalışmanın amacı, Thomas Bernhard’ın romanlarında yaşam, ölüm ve intihar üçgeninde insanın varoluşsal çabasını varoluşçuluk öğretisi ekseninde anlamaktır. Bu amaç doğrultusunda Bernhard’ın Bitik Adam ve Düzelti romanlarındaki intihar edimi, ana karakterler merkezinde tematik analiz ile çözümlenmeye çalışılmıştır. Anlamsız dünyada çetin bir varoluş imtihanından geçen insanın seçeneğine odaklanan Bernhard, insanın kendi varoluşu için dünyanın sonsuz uyumsuzluğunun gerekli olduğunu kabul etmesi gerektiğini savunur. Bu kabul, insanın pasifize olmasını değil biteviye başkaldırarak varoluşun alternatif imkânlarını temsil etmektedir. Çalışmanın sonucunda, romanlarda karakterleri intihara götüren (...) temel faktörler; insanın var olma çabasında koşul ve zamanların belirlenimciliği ile özgürlüğün iç içe oluşunu kavrayamamak, istem ve tasarımlarında kusursuzluk idealini aşamamak, durumlara gösterilen başkaldırıyı sürdürememek, yinelenen varoluş seçeneklerini değerlendirememektir. Bu suretle yaşam kapanına sıkışan insan, iradesine bahşedilen tek ve en özgür edimi olarak intiharı seçecek ancak yok olan beden gerçeğine karşılık yaşam var olmaya devam edecektir. (shrink)

Zaman, düşünce tarihinde üzerinde çokça tartışılmış ve muhtelif tanımlamaları yapılmış bir kavramdır. Bu makale de zamanın tanımlamasından ziyade onun üzerinde özellikle an kavramı merkezli bir düşünce etkinliği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bilhassa zaman ve an kavramları arasındaki farka değinilmiştir. Zamanın hareketin olduğu yerde var olduğunu, anın ise hem hareketin hem de durağanlığın olduğu her yerde karşımıza çıktığını belirterek zamanın akışkan hayatı ölçülebilir kılma çabasında var oluşuyla, anın ise bu akışkanlığın her safhasında var olduğuna temas edilmiştir. Aynı zamanda anın varoluş ile (...) mütemadiyen yan yana olduğu, algılanışının ise bireylerin tecrübeleriyle zuhur ettiği görüşü ortaya konulmuştur. An’ın insan tecrübesiyle anlam kazanması ve insanın anı nasıl değerlendirmesi gerektiği hususunda konu, kanaatimizce Asr Suresi ve Hz. Peygamberin (s.a.v) buyruğu ile temellendirilmiştir. Bahsi geçen konu, çeşitli filozofların görüşleri ile de desteklenmiştir. Daha sonra makalemizde modern düşüncenin insanı anı kaliteli yaşamaktan ziyade daha iyi gelecek vaadiyle kaygı ve huzursuzluğa sevk ettiğini ifade ettik. Makalemizin sonunda ise İslam’ın bu modern düşüncenin aksine insana akışkanlık içerisinde yaşarken anın kendisine sunduğu akışkanlığın her bir aşamasını en güzel şekilde değerlendirmesini emrettiği ve onu değerli bir maden gibi tavında işlemesi gerektiği mesajıyla sonuçlandırdık. (shrink)

Bu makalede Simone de Beauvoir’ın feminist felsefesinin Maurice Merleau-Ponty’nin fenomenolojisini takip ettiğini, bu yönüyle onun bir feminist fenomenolog olduğunu göstermeye çalışacağız. Merleau-Ponty’nin fenomenolojisinde öz sabitlenemez, öznelerarası ve tarihsel bir anlama gönderme yapar; transandantal ise öznelerarasılıktan başka bir şey değildir. Onun fenomenolojisinde Kartezyen özne ve diğer tüm karşıt ikilikler aşılmaya çalışılır. Beden tüm diğer şeylerle paylaştığımız dünyaya açılmamızı sağlayan biricik anlam, eylem, varoluş aracımıza dönüşür. Beauvoir kadının ne olduğunu ve ne olabileceğini anlamaya çalışırken bu parametreleri takip eder. Mevcut kabulleri ve (...) teorileri eleştirel bir süzgeçten geçirdikten sonra, kadın deneyimlerine odaklanır. Sonuç olarak mevcut kadının ebedi, doğal ya da mutlak olmadığını, toplumsal/politik olarak inşa edilmiş bir gerçeklik olduğunu dolayısıyla değişebilir olduğunu gösterir. Beauvoir’ın kadın sorunu üzerinden gösterdiği bu fenomenolojik indirgeme ve betimleme, toplumsal eleştiri gerektiren tüm sorunlar için önemli bir felsefi zemin sağlamaktadır. (shrink)

Tanrı-evren ilişkisi ya da Tanrı-insan ilişkisi insanlığın dini ve felsefi düşünce serüvenini açıklama arzusu, kaçınılmaz bir problem olarak her kültürde mevcuttur. Tanrının insan ile olan bağı, salt teolojik bir sorun değil her daim hem ontolojik hem de epistemolojik bir sorundur. Teolojik sorun olması, her bir din ve o dinin nesneleştirdiği kültürün kendini tanımlama zorunluluğunun ürünüdür. Ontolojik ve epistemolojik sorun olması ise, insanın bu bağ konusunda kendisini tam olarak açıklayamasa da sürekli cevap bulma çabasını imler. Kant’ın metafizik sorular dediği durum tam (...) da bunun bir sonucunda gelinen aşamayı betimler. Biz burada bu bağı açıklamanın insan zihninin temel problemi olduğu olgusundan hareketle, İslam düşüncesinin merkezi konumunu oluşturan “besmele” üzerinden bir tanımlamayla yol almaya çalışacağız. Öncelikle Kur’an’ın epistemolojik değerini onayladığımı ve insanlığın sadece bir dönemi için değil, her bir varoluş anında bu epistemolojik yapının insanın kavrayış gücüne göre sürekliğini değerli bulduğumu söyleyeceğim. (shrink)

Bu çalışmanın amacı Martin Buber etiğinin özgünlüğünü keşfetmek ve geliştirmektir. Buber varlığı ilişki temelinde ele alarak Ben-O ve Ben-Sen ilişkisi olarak ayırmıştır. Ben-O ilişkisi insanın varlıkla sıradan tecrübesine karşılık gelirken, Ben-Sen ilişkisi insanın ötekiyle diyalog kurduğu anda ortaya çıkan daha derin bir ilişkidir. Ötekiyle ilişki; tüm etik değerlendirmeleri içinde barındıran, yaşamın dinamizmine uygun, insanlık tarihinin mitolojik ve etik dinamiklerini de içeren bir ilişkinin temellerini içermektedir. Ben-Sen ilişkisi yalnızca insanın insanlarla kurduğu bir ilişkiyi değil insanın canlı, cansız ve manevi tüm varlıklarla (...) kurduğu ilişkiyi açıklamaktadır. Ben-Sen ilişkisinin sadece insanın insanla olan ilişkiyi ele almaması etik üzerine yapılan çalışmalara yeni bir bakış sağlayacak niteliktedir. Buber’in etik anlayışı; diyalog etiği, ötekiyle ilişki etiği, durum etiği, antropolojik etik, varoluş etiği, meslek etiği, anarşist etik, postmodern etik gibi birçok etik anlayışla bağlantılıdır. Buber herhangi bir ahlaki norm ve etik koda bağlı olmayan, tarihsel, ontolojik ve ilişkiyi öncül kılan geniş çaplı içeriğe sahip bir etiğin temellerini ortaya koymaktadır. (shrink)

Her bir insan önce kendi dünyasında varoluştadır. Kendi dünyasında varoluşta olan insanın özsel ideası, onu dünya içinde zenginleşmiş ve parlayan bir merak Ben’i olarak yaşamaya ve yaşanmaya açar. Bu durum, ikinci bir dünya var eder; tüm insanlık adına gösteren ve her şeyi kendi dünyasından gösteren bir dünyadır. Bu iki dünya birbirini tamamlar. İkinci dünyanın varlık bulabilmesi birinci dünyanın varoluş serüvenine bağlıdır.

Zaman, düşünce tarihinde üzerinde çokça tartışılmış ve muhtelif tanımlamaları yapılmış bir kavramdır. Bu makale de zamanın tanımlamasından ziyade onun üzerinde özellikle an kavramı merkezli bir düşünce etkinliği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bilhassa zaman ve an kavramları arasındaki farka değinilmiştir. Zamanın hareketin olduğu yerde var olduğunu, anın ise hem hareketin hem de durağanlığın olduğu her yerde karşımıza çıktığını belirterek zamanın akışkan hayatı ölçülebilir kılma çabasında var oluşuyla, anın ise bu akışkanlığın her safhasında var olduğuna temas edilmiştir. Aynı zamanda anın varoluş ile (...) mütemadiyen yan yana olduğu, algılanışının ise bireylerin tecrübeleriyle zuhur ettiği görüşü ortaya konulmuştur. An’ın insan tecrübesiyle anlam kazanması ve insanın anı nasıl değerlendirmesi gerektiği hususunda konu, kanaatimizce Asr Suresi ve Hz. Peygamberin (s.a.v) buyruğu ile temellendirilmiştir. Bahsi geçen konu, çeşitli filozofların görüşleri ile de desteklenmiştir. Daha sonra makalemizde modern düşüncenin insanı anı kaliteli yaşamaktan ziyade daha iyi gelecek vaadiyle kaygı ve huzursuzluğa sevk ettiğini ifade ettik. Makalemizin sonunda ise İslam’ın bu modern düşüncenin aksine insana akışkanlık içerisinde yaşarken anın kendisine sunduğu akışkanlığın her bir aşamasını en güzel şekilde değerlendirmesini emrettiği ve onu değerli bir maden gibi tavında işlemesi gerektiği mesajıyla sonuçlandırdık. (shrink)

Theodor Adorno, Sahicilik Jargonu: Alman İdeolojisi Üzerine adlı eserinde Martin Heidegger’in Varlık ve Zaman’daki Dasein analizine Marxist-Hegelci bir perspektiften eleştiriler yöneltmiştir. Bu makalenin amacı, Adorno’nun Heidegger felsefesine getirdiği eleştirileri tartışarak, Heidegger felsefesinin bu eleştirilere önerebileceği yanıtları irdelemektir. Makale Adorno’nun eleştirilerini dört ana başlıkta tartışıyor: (I) dil eleştirisi; (II) jargonun burjuva değerlerini evrenselleştirerek meşrulaştırmaya zemin hazırladığı gibi, bireyi pasifliğe yönelttiği eleştirisi; (III) Heidegger’in ontolojik analizinin, kapitalizmin şekillendirdiği deneyim ve durumları ontolojik varoluşsal kavramlar olarak sunmak suretiyle bunların ideolojik arka planını ve kökenlerini (...) görmezden geldiği eleştirisi; (IV) Heidegger felsefesinin ölüm ve yok oluşu yücelttiği eleştirisi. Adorno’nun söz konıusu başlıklar altında incelediğimiz eleştirileri bizi Heidegger felsefesi ve eleştirel teoriyi bir arada düşünmeye sevk edebilir. Makale bunun imkanının, Dasein’ın zaten kaçınılmaz olarak bir dünya-içinde-varoluş olduğuna ve bu durumun bulunduğu sosyo-politik ontik durumu kavrayabilmesinin ve sahici bir anlayışın bu duruma eleştirel bir tepki göstermesinin önünü açabileceğine dikkat çekmektedir. (shrink)

Human existence is a reality built on paradoxical structures. Existence takes place in the state of balance between these structures on its ground. Since man is in a constant state of being the states of equilibrium that take place on the ontological ground are constantly pregnant with new states of equilibrium. Whatever the subject of human-related research is to be done, it is necessary to look for a basis in these structures the issue of sin or existential crime is also (...) based on these structures in terms of its ontological background. In our study, the processes by which the rhythm states of the structures in question, which occur in situations of conflict and harmony, produce an unreal existence, that is, existential crime, have been handled. The issue of existential crime is mostly depicted from the perspective of the existentialist approach and in its onto-theological context. The main motive that makes the study important for us is related to the relation of existential crime and/or sin to human existence itself from an existential perspective. While dealing with the issue of existential crime, the picture of the issue has been tried to be presented with a more descriptive method, and various analyzes have been made where necessary. The freedom-destiny paradox has attached the tragic to human existence, and as a result, the sin situation caused by the hopelessness and anxiety in the tragic has been encountered. The dynamic-form conflict has attached the dramatic to human existence, and the sinfulness that seeks pleasure from the meaninglessness and emptiness caused by the pain in the dramatic has emerged. The conflict of individuality-participation, on the other hand, has attached the tragicomic to human existence, and the sinfulness of the ego based on self-deception arising from the identity problem caused by the tragicomic has emerged. The argument that all this is based on and that we want to be seen is that sin does not originate from some superficial motives, but from its dyadic structure, which is the ground of human existence, and on the other hand, an ontological background that expresses necessity for its existence. To sin can make a person guilty, but the existence of the possibility to sin is an existential vacancy that makes man a free being and expresses necessity for the realization of existence. (shrink)