Dit boek is een inleiding in het denken over recht en staat met een zwaar accent op de vraag hoe de staat om moet gaan met religie. 0Paul Cliteur en Afshin Ellian zijn hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap aan de universiteit van Leiden.

In dit artikel onderzoek ik of de standaardbenaderingen van burgerschapsonderwijs in de Lage Landen geschikt zijn om jonge mensen voor te bereiden om de huidige politieke realiteiten tegemoet te treden, laat staan om onrecht te bestrijden. Ik laat zien waarom een nadruk op ‘democratische principes’ of de rechtsstaat de status quo waarschijnlijk niet zal veranderen zolang opvoeders er niet in slagen de aandacht voor de waarheid te cultiveren die nodig is om te kunnen oordelen over rivaliserende normatieve claims. Met name (...) op tolerantie gebaseerde interpretaties van burgerschap zullen weinig bereiken in afwezigheid van burgerlijke deugden – vooral moreel oordelen en morele moed – die nodig zijn voor dissent. Dissent omvat minimaal een bereidheid om de waarheid te spreken tegen de macht. Maar het ernstigste probleem betreffende burgerschapsonderwijs op school betreft de legitimiteit ervan, gegeven dat dat onderwijs gebaseerd is op een door de overheid opgelegd curriculum met als doel een gewenste respons op de boodschap ervan op te leggen en te conditioneren. Daardoor staat het per definitie vijandig tegenover dissent. (shrink)

Vraagt onze samenleving om een nieuwe politieke formule, om met Alexis de Tocqueville (1805-1859) te spreken? Op het eerste gezicht niet. De democratie is stevig verankerd in de Grondwet en verdragen en is ingebed in de rechtsstaat, en zowel democratie als rechtsstaat maken deel uit van ons collectieve bewustzijn. Toch is er wat aan de hand in de verhouding tussen overheid, samenleving en individu, zoals de inmiddels structurele onvrede met het publieke domein laat zien. Dat vraagt om een richtinggevende doordenking (...) van de vooronderstellingen van ons democratisch bestel en de fundamenten waarop het berust. Dat is wat dit boek zich ten doel stelt. Het biedt toekomstgerichte ideeën voor ons publieke domein aan de hand van kernbegrippen als legitimiteit, staat, politiek, instituties, identiteit, burgerschap, kerk en theologie. Het gedachtegoed van Tocqueville, die geldt als een van de grootste en meest interessante denkers over de moderne democratie, de democratische samenleving en de democratische mens, vormt daarvoor de inspiratiebron. (shrink)