Der Verfasser unterzieht sich dem Versuch, den Charakter der Kultur und des gesellschaftlichen Lebens in der Heqelschen Anthropologie zu charakterisieren. Den Ausgangspunkt der Betrachtung bildet Hegels Anthropogenese. Im Bereich der Kultur schreitet der Mensch über seine Naturalität hinaus in dem Sinne, daß er sie als Triebhaftigkeit in den Dienst der Rationalität einschließt. Das bedeutet eine Bändigung und deshalb unterdückt die Kultur die Natur des Menschen. Hegel versucht, Natur und Kultur in der neuzeitlichen Form des gesellschaftlichen Lebens in Einklang zu bringen, (...) wobei die partikularen Bestrebungen der Individuen zugelassen werden. Diese Bestrebungen werden von den Funktionsmechanismen der modernen Gesellschaft für allgemeine Zwecke nutzbar gemacht. (shrink)

Artykuł stanowi próbę analizy listu Pico della Mirandoli O języku filozofów, skierowanego do Hermolausa Barbara. W pierwszej części tekstu zaprezentowano kontekst sporu, czyli znamienne dla epoki napięcie między filozofią a retoryką, oraz krytykę filozofii scholastycznej z perspektywy humanistów. Uwyraźnienie stanowiska Barbara pozwala uchwycić sedno sporu z Pikiem, mianowicie:jakiej prawdy – prawdy o czym – powinniśmy poszukiwać? Do analizy stanowiska Pika posłużyły wypreparowane z jego tekstu opozycje: wnętrze/zewnętrze, prawda/pozór, rozum/zmysły i popędy, filozofia/retoryka-sofistyka, człowiek rozumny/człowiek pospolity. Pozwala to uchwycić myśl Pika (...) jako z założenia paradoksalną: okazuje się, że retoryka zarazem zakrywa istotę rzeczy i ją odkrywa. Jest jednocześnie przeszkodą i nieodzownym narzędziem poznania i wyrażania myśli. Dzieje się tak ze względu na nieuchronną historyczność ludzkiej myśli. (shrink)

The paper is aiming to present and analyse the notions used by Adam Smith: ‘instinct’ and ‘ appetites’. They appear in two of the Scottish philosopher’s works: in ‘The Theory of Moral Sentiments’ and in an essay ‘ Of the External Senses’. Smith noticed that there are certain inborn mechanisms that suggest the existence of crucial needs and means leading to satisfy those needs. That concerns, mostly, hunger and thirst, but also sex drive. He regarded the need of self-preservation and (...) of caring for one’s own well-being as crucial for a man’s behaviour. The essay ‘ Of the External Senses’ mentions instinctive correlation of the objects of sight with the objects of touch as crucial for the human survival, basing on George Berkeley’s theory of vision. Smith’s remarks on appetites give a new perspective on how the mechanisms given us by Nature influence moral and social individuals, at the same time completing the philosopher’s theory. The need to care for self ’s prosperity and survival can be regarded not only as an instinct, but also as actions leading to realisation of the virtue of prudence. Moreover, we learn how to fulfil our instinctive needs and appetites within the society, searching for acceptable means. In the paper Smith’s view of instincts and appetites is also being briefly confronted with David Hume’s and Thomas Hobbes’ remarks on the subject. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie psychologicznego portretu kobiety końca dziewiętnastego wieku, mistrzowsko uchwyconego w opowiadaniach Arthura Schnitzlera: Die Braut, Fräulein Else i Die griechische Tänzerin. Artykuł odwołuje się do interpretacji filozoficznych, w których dominuje dualistyczny opis nawiązujący do problemu umysłu i ciała rozważanego na gruncie Freudowskiej psychoanalizy. Z jednej strony kobieta jest tu charakteryzowana jako indywiduum determinowane napięciem między psyche a somą, z drugiej zaś strony jako jednostka funkcjonująca w społeczeństwie zdominowanym przez mężczyzn.