The article offers an analysis of the perfective aspect within the approach of communicational grammar. The author provided an overview of selected verbs with a communication-based analysis of those which consist of recreating predicate-argument systems and their combinations to indicate the impact of aspect on the resulting configuration of meaning. The text also includes examples of the analysis of metaphorical expressions.

We will be concerned with intentionally misleading someone or hindering their ability to properly discern a situation. Thus, we mean communicative acts that are both verbal and non-verbal in nature; they are undertaken both by individuals and on larger human collectives, but also by organizations or institutions; the entities to which these actions are directed may also vary. Most often we stigmatize them as wrong, although in many specific cases we are ready to recognize their rightness. Our goal is to (...) make visible the need to organize these acts from the perspective of a philosophically defined person-society relationship. We will also draw attention to the conditions that such depictions should meet. (shrink)

Pokazujemy, że kosmologia współczesna posiada cechy efektywnej teorii fizycznej podobnej do standardowego modelu cząstek elementarnych. Obecnie mamy do czynienia z konstytuowaniem się tzw. standardowego modelu kosmologicznego. W pracy wskazujemy na cechy charakterystyczne takiego modelu, który jest modelem kosmologicznym o maksymalnej symetrii (jednorodność i izotropowość przestrzenna) wypełnionego materią barionową i ciemną materią oraz ciemną energią (ze stałą kosmologiczną). Model ten jest nazywany modelem standardowym LCDM (Lambda - Cold - Dark Matter model) i jest rozwiązaniem klasycznych równań Einsteina z członem kosmologicznym.Proces wyłonienia (...) się modelu LCDM z modelu CDM można traktować jako proces emer- gencji epistemologicznej. Wskazujemy na dwa użyteczne pojęcia: bifurkacji i strukturalnej niestabilności, które mogą być użyteczne w konceptualizacji predykatu nowy, w opisie pojęcia emergencji standardowego modelu kosmologicznego. Na marginesie naszych rozważań formułujemy koncepcję bifurkacyjnego rozwoju kosmologii w drodze kolejnej bifurkacji jej parametrów. Wówczas przejście od modelu dynamicznego CDM do modelu LCDM posiada charakter bifurkacji typu widłowego. Ten scenariusz jest zgodny ze scenariuszem nieliniowego rozwoju nauki Michała Hellera. (shrink)

Artykuł analizuje problem kosztów powstałych w wyniku realizacji obowiązku udzielenia pomocy osobie znajdującej się w niebezpieczeństwie. Autorzy prezentują trzy odmienne stanowiska dotyczące tego problemu, rozważając scenariusz, w którym osoba decyduje się, z własnej woli lub przymuszona za pomocą prawa, uratować inną osobę, w sytuacji, w której taka pomoc wiąże się z naruszeniem praw trzeciej strony. Przykładowo, A ratuje tonącego B, ale w trakcie ratowania narusza prawa C. Pytanie, które stawiają autorzy brzmi: zakładając, że istnieje obowiązek udzielenia pomocy osobie znajdującej (...) się w niebezpieczeństwie, kto powinien ponieść koszty odszkodowania za naruszenie praw trzeciej strony? Autorzy rozważają następujące możliwości: koszty pomocy powinny zostać poniesione przez (a) ratującego, (b) osobę, której prawa zostały naruszone, (c) ratowanego, (d) całe społeczeństwo. (shrink)

Żyjemy w czasach cywilizacyjnego przełomu. Ludzka aktywność skierowana na podporządkowanie sobie środowiska naturalnego doprowadziła do jego dewastacji, niosącej katastrofalne skutki dla dalszego trwania ludzkości. Naukowe prognozy, publikowane od października 2018 roku, ukazują realne zagrożenie globalną katastrofą klimatyczną w najbliższych latach jako oczywisty scenariusz w przypadku niepodjęcia skutecznej próby przeciwdziałania zagrożeniu. Powstrzymanie katastrofy staje się coraz trudniejszym zadaniem dla społeczności ludzi obecnie żyjących. Artykuł koncentruje się na zagadnieniu reakcji na wspomniany kryzys w dyskursie filozoficznym. W świetle przeprowadzonej analizy wiele wskazuje (...) na to, że w filozofii współczesnej zagrożenie globalną katastrofą nie wywołuje wyraźnej reakcji jej przedstawicieli. Przeprowadzona analiza zmierza do ukazania przyczyn tego stanu rzeczy. -------------------------- Zgłoszono: 24/11/2022. Zrecenzowano: 27/02/2023. Zaakceptowano do publikacji: 24/04/2023. (shrink)

W niewielkim zbiorze archiwaliów, pozostałych po klasztorze i kolegium jezuickim, które funkcjonowały w Nysie przez blisko półtora wieku, zachował się materiał interesujący ze względu na związek z historią teatru na Śląsku. W rękopiśmiennej księdze znajdujemy bowiem zestawione scenariusze spektakli wystawianych przez uczniów wspomnianego kolegium. W artykule przybliżam kontekst historyczny powstania tego dokumentu oraz jego znaczenie dla badań nad dziejami kultury śląskiej i europejskiej.

W niewielkim zbiorze archiwaliów, pozostałych po klasztorze i kolegium jezuickim, które funkcjonowały w Nysie przez blisko półtora wieku, zachował się materiał interesujący ze względu na związek z historią teatru na Śląsku. W rękopiśmiennej księdze znajdujemy bowiem zestawione scenariusze spektakli wystawianych przez uczniów wspomnianego kolegium. W artykule przybliżam kontekst historyczny powstania tego dokumentu oraz jego znaczenie dla badań nad dziejami kultury śląskiej i europejskiej.