Abstract

Artykuł niniejszy jest polemiką z niektórymi tezami sformułowanymi w pracy Sabine Hossenfelder Czy Wszechświat myśli? I inne ważne pytania nauki. Podano argumenty, że 1) twierdzenie o realnym istnieniu przeszłości, teraźniejszości i przyszłości jest tylko jedną z możliwych filozoficznych interpretacji czasoprzestrzeni szczególnej teorii względności, a teza o obiektywnym upływie czasu jest możliwa do pogodzenia z fizyką współczesną; 2) determinizm jest istotnie ograniczony przez probabilistyczny charakter jednej z fundamentalnych teorii fizyki współczesnej jaką jest mechanika kwantowa; 3) podejście redukcjonistyczne jest istotnie ograniczone przez teorię chaosu deterministycznego, w której zachowanie układów fizycznych jest opisywane przez nieliniowe równania różniczkowe, a także przez sytuację poznawczą w mechanice kwantowej.