On the example of a workload dispute (a version of a ‘border dispute’) I present the general problem of two persons – M and P – with equal entitlements to one commodity, which is equally desired by both of them. They are both moderately altruistic; they are not angels untempted by a selfish willingness to get their own way, nor are they devils, who want to destroy others even if it leads to self-destruction. As human beings operating in a world (...) of limited goods, they are so physically and intellectually feeble that neither of them is able to permanently enslave the other and submit him to the second person’s will. Such being the case, each solution to the problem means that the profit of one person is the loss of the second. The question, whether justice is possible at all, suggests itself whether in a situation when people are more or less equal, or with limited altruism and/or selfishness and scarce resources. (shrink)

Equal treatment and sensitivity to differences are often seen as contradictory demands on moral theory. However, they are consistent if moral principles are capable of various degrees of generality. General principles structure moral perception and judgement. When they are in conflict with each other, they give rise to more specific principles. Supplemented with an adequate decision procedure, principles can guide action in a way that avoids uniformity of rigorism and indeterminacy of situationism. Textual analysis shows that, contrary to traditional interpretations, (...) Kantian maxims are good candidates for principles that can be general and specific. (shrink)

Artykuł przywołuje poglądy liderów polskiej myśli oświeceniowej na temat sprawiedliwości i równości. W dobie oświecenia dokonał się niewątpliwy awans tej problematyki, co wyrażało się nie tylko w wydatnym wzroście ilościowym wypowiedzi na temat sprawiedliwości, a zwłaszcza równości, ale także w ujawnianiu bogactwa konstytuujących je zagadnień oraz w merytorycznej dojrzałości ich interpretacji i analiz. Przegląd poglądów na ww. zagadnienia zaczynamy od wypowiedzi Stanisława Leszczyńskiego, w których pojawiły się idee prooświeceniowe, następnie przedstawiamy poglądy przedstawicieli philosophiae recentiorum: Stanisława H. Konarskiego, Antoniego Wiśniewskiego, Józefa (...) K. Skrzetuskiego, z kolei dojrzałą fazę myśli oświeceniowej reprezentują tu jej liderzy: Stanisław Popławski, Franciszek S. Jezierski, Hugo Kołłątaj, Hieronim Stroynowski (Strojnowski), Stanisław W. Staszic. Przedstawiony zestaw poglądów wymienionych wyżej myślicieli na temat sprawiedliwości i równości wymownie zaświadcza o tym, że problematyka ta budziła żywe zainteresowanie ówczesnych elit intelektualnych, które wypowiadały się na ich temat z dużą kompetencją, zaangażowaniem i znawstwem, co w konsekwencji sprawiło, że ich znaczenie znacznie wybiegało poza epokę,która je zrodziła. (shrink)

I adopt Aristotle’s classification of kinds of justice into the generic and the particular, and of the latter into retributive and distributive justice.

The goal of this paper is to present a way of reading Alfred Tarski\'s T-scheme as a definitional - and not material - equivalence. Anil Gupta and Nuel Belnap in their book The Revision Theory of Truth (MIT 1993), develop a theory of truth and a theory of definition, which are called Revision Theories - of Truth (RTT) and of Definition (RTD). They accept Tarski\'s T-sentences (such as: \"snow is white\" is true iff snow is white) and their central role (...) for the signification of truth. According to RTT and RTD the centrality of Tarski\'s T-sentences can be maintained only by accepting interdependent definitions. Gupta and Belnap claim that it is worthy to read the T-scheme as a definitional equivalence rather than as a material equivalence, for the former understanding allows us to solve the Liar paradox. To obtain this result, it is important to notice a structural similarity between the T-scheme and the general scheme of definition. Gupta and Belnap reject Tarski\'s demand for formal correctness of definitions and claim that it is logically justified to accept circular definitions. This is why they modify a general scheme of definition by adding a predicate which is being defined (definiendum) - e.g. an arbitrary predicate G — to the definiens, i.e. to the defining formula which occurs on the right side of the definitional scheme. A circular definition, which is constructed in such a way, is helpful in showing that different patterns of behaviour of the predicate G are similar to respective patterns of behaviour of the predicate \"true\". Such a result suggests that the concept of truth is itself circular. (shrink)

W latach 40. XIX wieku Luigi Taparelli i Antonio Rosmini wprowadzili do publicznego obiegu termin „sprawiedliwość społeczna”. Od tamtego czasu znaczenie tego pojęcia znacznie się poszerzyło. Autor stara się pokazać specyfikę poszczególnych sensów nadawanych „sprawiedliwości społecznej”. Sprawiedliwość społeczna będąca przedmiotem analizy w tym tekście utożsamiana jest z ideami równości i solidarności. Rozpatrywana równość dotyczy szans i uprawnień.

Tematem tego tekstu jest próba przedstawienia problemu wykluczenia w szerokim kontekście kulturowym i moralnym. Autorka wiąże problem wykluczenia z różnymi formami dyskryminacji odnosząc je do ogólnych kategorii „obcego” i „innego”. Przyglądając się historii teorii moralnych, dzieli omawiany problem na dwa nurty, jeden związany jest ze światopoglądem uznającym hierarchę a więc uzasadniającym nierówności i wykluczenie „ładem świata”, „naturą”, „wolą Boga”; oraz drugi egalitarno-progresywny, który traktuje równość jako ważny postulat moralny dla wszystkich. Jednak filozofowie tego nurtu skażeni są „ślepotą antropologiczną”, która (...) polega nie tyle na świadomym wykluczaniu innych i obcych, ale na niedostrzeganiu ich istnienia. (shrink)

Piotr Kropotkin był najważniejszym przedstawicielem tzw. darwinizmu rosyjskiego oraz teorii pomocy wzajemnej, która podkreślała znaczenie współpracy wewnątrzgatunkowej w procesie doboru naturalnego oraz walki o byt. Na jej kanwie rosyjski badacz wysunął tezę o ewolucyjnych źródłach moralności, będącej problem badawczym w niniejszym artykule. Stanowi to jednocześnie powód dlaczego poza przedstawieniem wspomnianej tezy i jej założeń, w publikacji zilustrowana została także teoria pomocy wzajemnej. Zaproponowana przez Kropotkina wizja moralności suponowała, iż stanowi ona „przyrodzoną” właściwość ludzkiej natury. Podstawę dla niej stanowić ma instynkt (...) społeczny oraz jego przejawy, takie jak: równość, solidarność, sprawiedliwość, itd., a także pomoc wzajemna. Stawiało to propozycję rosyjskiego darwinisty w opozycji wobec dominujących trendów w myśleniu o ludzkiej moralności na przełomie XIX i XX wieku, zwłaszcza wobec tzw. darwinizmu społecznego i charakterystycznego dlań dualizmu moralnego. Ponadto zrywała z antropocentryzmem zakładając, iż poza gatunkiem ludzkim, także inne gatunki cechują się uczuciami moralnymi. (shrink)

Józef Ordęga (1802–1879) był polskim szlachcicem, uczestnikiem powstania listopadowego, a następnie jednym z działaczy Wielkiej Emigracji we Francji. W niniejszym artykule podjąłem próbę refleksji nad znaczeniem, jakie idea postępu zajmowała w jego piśmiennictwie z lat 1838–1846, kiedy próbował samodzielnej działalności politycznej. Wskazałem na silną inspirację doktryną francuskiego socjalizmu utopijnego, w szczególności saintsimonisty Philippe’a Bucheza. Ordęga, w ślad za nim, uważał, że postęp polega na wypełnianiu przez ludzkość celów objawianych stopniowo przez Boga. Twierdził, że idee związane z rewolucją francuską (wolność, (...) class='Hi'>równość, braterstwo) są realizacją nauki Chrystusa i mają z gruntu katolicki charakter. Ponadto w ogólnym procesie postępu przypisywał szczególną rolę Polsce, wyrażając nadzieję, że w przyszłości odrodzi się ona jako państwo w pełni demokratyczne. (shrink)

W artykule wykażę, że szeroko rozpowszechnione poglądy na temat norm, które obowiązują żółnierzy na wojnie, pozostają w sprzeczności z moralnością ogólną. Etyka wojny dopuszcza działania, które w zwyczajnych sytuacjach nie tylko są uznawane za moralnie niedopuszczalne, ale wydają się czynami godnymi najwyższego moralnego potępienia. Zwracam uwagę na dwie wybrane rozbieżności między etyką ogólną a etyką wojny, tj. na problem związany z istnieniem asymetrii pomiędzy atakującymi i atakowanymi oraz na kwestię tego, kto jest właściwym celem moralnie usprawiedliwionego aktu przemocy. Odrzucając stanowiska (...) skrajne (realizm w stosunkach międzynarodowych i różne odmiany pacyfizmu), uznaję, że możliwe są dwa rozwiązania problemu tych rozbieśności: albo godzimy się na status quo, czyli mocną niezgodność etyki wojny z etyki ogólną, albo uznajemy, że należy znacząco przeformułować tradycyjną etykę wojny, a być może także obowiązujące normy prawa międzynarodowego. (shrink)

The paper analyses the concept of equality in theoretical, philosophical, and practical context, as it appears in the programs of the Polish political parties. Inquiries regard the concept of equality for the LGBTQ community (lesbian, gay, bisexual, transgender, queer) in the context of human rights. The concept of human rights is discussed within the vertical and horizontal approach. The following questions are addressed: How do political parties relate to the concept of equality? Does equality appear in the political programs, and (...) if it does, then in relation to which social groups? Do political parties engage in the problem of equality with regard to the LGBTQ community? The aim of the paper is to indicate significant differences in this respect between political parties. (shrink)

Private health insurance is a domain of mutually conflicting models of healthcare systems. Most European healthcare systems are built upon the principles of solidarity and equality, and are provided by public entities. But the private health insurance market can threaten these values, limiting solidarity, equality and universality for the sake of cost effectiveness, consumer choice and market competition. The aim of this article is to analyse these risks and present mechanisms for their mitigation, which would allow the construction of effective (...) and socially acceptable models, or private-public partnerships, in this domain. (shrink)

This article aims at presenting to the Polish reader a number of different conceptions of justice in health care, represented by the advocates of liberal egalitarianism. The author has given an overview of the most relevant, influential and representative theories, held by the liberal egalitarians, in order to present the way in which, in a democratic state, both just health care and respect for freedom and moral equality of individuals can be provided. The following issues will be discussed: John Rawls’s (...) theory of justice, Norman Daniels’s theory of justice including health possibilities, varieties of luck egalitarianism, Ronald Dworkin’s “prudent insurance” ideal, Elizabeth Anderson’s democratic egalitarianism, a family of theories of egalitarianism of all kinds of luck and the theory of Shlomi Segall. (shrink)

The article deals with selected problems related to the postulates of equalizing the level of positive liberty. The classic understanding of individual freedom as negative freedom, identified with the lack of compulsion, can be opposed to the so-called positive liberty. The latter notion is usually defined in terms of ability, which suggests that there is a relation between the concept of freedom and the concept of power. The postulate of equality with regard to the ‘freedom to’ would occasionally justify social (...) redistribution of goods. The cases of voluntary and compulsory donation are considered in the text the aim of which is to picture the consequences resulting from the compulsory expansion of the scope of positive liberty. Moreover, an attempt to compare the significance of both types of liberty, with a special emphasis on the moral context, has also been made. (shrink)