Kitle fonlaması, bir projesi ya da iş fikri olan girişimcinin bir internet platformu üzerinden yaptığı açık çağrıyla kitlelerden fon toplayarak projesini finanse ettiği yeni nesil bir finansman yöntemidir. Bu yöntem daha ziyade güçlü maddi kaynakları olmayan, geleneksel finansman kaynakları tarafından istenen teminatı göstermekte zorlanan, çok fazla iş tecrübesi ve tanınırlığı bulunmayan girişimciler için iş yapma imkânı sunan alternatif bir finansal kaynak oluşturma mekanizmasıdır. Bu yöntemin bağışa, ödüle, paya ve borca dayalı fonlama şeklinde dört temel çeşidi bulunmaktadır. Bu çalışma, işte bu (...) dört temel çeşit üzerinden kitle fonlaması yöntemini ele alıp fıkhî mahiyetini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Konu, somut olay ve belge inceleme yöntemi kullanılarak araştırılmış, her bir alt konunun fıkhî neticesine ise analiz ve sentez yöntemleri kullanılarak ulaşılmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırma neticesinde metin içerisinde fıkhî temellendirilmesi yapılmış olan şu temel sonuçlara ulaşılmıştır: Bağışa dayalı kitle fonlamasında fon sağlayıcıların girişimcilere bağış yoluyla destekte bulunmaları fıkhî açıdan tipik bir hibe işlemidir. Ödüle dayalı kitle fonlamasında tebrik veya teşekkür kartı göndermek gibi maddi olmayan ödüllerin söz konusu olduğu fonlama uygulaması da yine bir hibe işlemidir. Şapka, tişört, anahtarlık gibi düşük de olsa maddi değeri bulunan ödül uygulaması ivaz şartlı hibedir. İleride üretilecek ürünün fon sağlayıcıya önceden sipariş hakkının verildiği ön alım/ön satım uygulaması ise nev‘i şahsına münhasır bir karma sözleşme niteliğindedir. Paya dayalı kitle fonlamasında girişimci ve girişim şirketinin yatırımcılardan gelen fonlarla kurduğu anonim şirket türü ortaklık, inan tipi bir müşârekedir. Borca dayalı kitle fonlamasında girişimcinin yatırımcılardan alıp faizsiz olarak geri ödediği borçlanma uygulaması tipik bir karz işlemi, borcun önceden belirlenen faiziyle birlikte ödendiği uygulama ise ribâlı bir borç işlemidir. Alınan borcun kurulacak olan şirketin payı ile ödenmesi işlemi fıkhî açıdan bir istibdâl yani borcun nakit yerine onun yerini tutan bir başka şeyle ödenmesi işlemidir. İstibdâlle birlikte taraflar arasındaki borç ilişkisi sona erer. Lakin şirketten alınan pay nedeniyle taraflar arasında paya dayalı bir ortaklık ilişkisi kurulmuş olur. Faaliyet alanlarının meşru olması şartıyla, borcun faiziyle geri ödenmesi şeklindeki borca dayalı uygulama hariç diğerlerinde fıkhî açıdan herhangi bir sıkıntı görünmemektedir. (shrink)

Bu çalısma, XVI. yüzyıl Osmanlı uleması arasında cereyan eden para vakıfları etrafındaki tartısmaları ele almaktadır. Konu, tartısmaya istirak eden dönemin önemli fıkıh âlimlerinden Ebussuûd, "bn Kemal, Çivizâde ve Birgivî’nin tez-antitez seklindeki görüsleri ekseninde incelenmistir. Çalısma üç bölüme ayrılmıstır. Birinci bölümde genel olarak vakıf ve vakıfla ilgili bazı meseleler, ikinci bölümde para vakıfları etrafındaki tartısmalar incelenmistir. Üçüncü bölümde ise konunun genel bir degerlendirilmesi yapılmıstır.

Siyasal bir kategori olan kamusal alan kavramı, demokratik toplumlarda siyasal düzenlerin örgütlenmesi ve kurumların demokratik meşruiyeti açısından vazgeçilmezdir. İyi işleyen demokratik bir toplumun merkezi kategorilerinden biri olan kamusal alan kavramı, ilk kez modern burjuva kamusal alan modeliyle birlikte tartışılmaya başlanmıştır. Öznelerarası karşılıklı iletişimsel ilişkilerden doğan bu kamu modelinin herkese açıklık, eşit katılım, serbest erişim ve özgür söylem ilkeleri demokratik bir ilerlemeyi temsil etse de bu ilkeler, toplumsal cinsiyet eşitliği açısından pratikte tam olarak gerçekleşememiştir. Bu çalışmanın amacı, bir taraftan, burjuva kamusal (...) alanının, kadınların kamusal alana eşit katılımını formel olarak dışlayan, kamusal müzakere süreçlerine eşit katılımını enformel olarak engelleyen ve alternatif karşıt kamuların varlığını ve kamular arası ilişkileri ihmal eden cinsiyetçi karakterini tartışmaya açmaktır. Diğer taraftan ise kamusal alana eşit katılımı toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı bir bakış açısından yeniden formüle etmenin yollarını araştırmaktır. Bu araştırmada, kamusal alana eşit katılımı yeniden formüle etmek için başvurulabilecek politik teorik yaklaşımlar tartışılmıştır. Bunlardan ilki, formel dışlamanın olmadığı kapsayıcı katılımdır. İkincisi, kamusal müzakere süreçlerinde, paranteze alınan toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin, açık açık temalaştırılması ve rasyonel eleştirel tartışmaya açılmasıdır. Üçüncüsü, kamusal müzakere süreçlerinde, rasyonel iletişim tarzının yanında, rasyonel iletişime katkı sunacak şekilde rasyonel olmayan iletişim tarzlarının da içerilmesidir. Dördüncüsü, tek bir kamu anlayışına karşı, çoklu kamulara ve kamular arası ilişkilere yer açan bir kamusal yaşam biçimidir. Çalışma boyunca özellikle Nancy Fraser’ın görüşlerinden yararlanılmıştır. (shrink)

Birgivî Mehmet Efendi, ca. 1522-1573; Muslim scholar; biography; religious and political views.

Bir vakıf medeniyeti olarak tarif edilen Osmanlı devletinde XV. asırdan devletin yıkılışına kadar varlığını sürdüren vakıf çeşitlerinden biri de para vakıflarıdır. Para vakıflarının türleri arasında Kur’ân-ı Kerîm okunması için kurulan vakıflar da yer almaktadır. Diğer vakıflar gibi bu tür vakıflar da Osmanlı Devletinin sonuna kadar faaliyetlerini sürdürmüş, beraberinde konu hakkındaki tartışmalar da devam etmiştir. Ücret karşılığı Kur’ân okuma konusunu ele alan eserlerden biri Birgivî Mehmed Efendi (ö. 981/1573) tarafından yazılan İnkazü’l-hâlikîn adlı risaledir. Ücret karşılığı Kur’ân okumanın caiz olmadığı görüşü savunulan (...) bu risale günümüz araştırmacıları tarafından bilinen ve hakkında çalışmalar bulunan bir eserdir. Bu eser sadece günümüzde değil yazılmasının akabinde de ilmî münakaşalara konu olmuş bir çalışmadır. Mesela Zeyrekzâde Emrullah el-Hüseynî tarafından yazılan Risâle fî cevâzi ahzi'l-ücreti li-kıraeti'l-Kur’ân adlı eser Birgivî’nin risalesine reddiye olarak kaleme alınmıştır. Ayrıca Zeyrekzâde’nin bu eseri ücret karşılığı Kur’ân okumanın caiz olduğu görüşünü delilleri ile birlikte genişçe ele alan nadir eserlerden biridir. Bu çalışmada her iki müellifin görüşleri mukayeseli olarak ele alınacaktır. Ancak burada iki müellifin değindiği muhtelif hususlar değil yalnızca ortak olarak ele aldıkları konulara ve meselelere değinilecektir. Bunda da amaç sosyal zemini olan fıkhî bir meseleyi ele almadaki farklılığı münakaşa etmektir. (shrink)