Artykuł opisuje widzenie praw i wolności w Kazaniach sejmowych Piotra Skargi. We wstępie ukazano dzieło jezuity w kontekście innych traktatów społeczno-politycznych XVI wieku. We właściwej części artykułu przedstawiono rozumienie praw przez kaznodzieję. Zaprezentowano różne ich kategorie. Następnie dowiedziono konieczności istnienia ustaw państwowych. Kolejno przybliżono cechy dobrych praw, czyli: sprawiedliwość, krzewienie cnoty i obronę czci Boskiej. Ukazano błędy w polskim prawodawstwie, wśród których na plan pierwszy wysuwa się zniesienie jurysdykcji sądów duchownych oraz pobłażliwe traktowanie morderców. Zobrazowano zależność praw od obyczajów. Podkreślono (...) znaczenie odpowiedniej władzy wykonawczej i przedstawiono kilka uwag w sprawie sądownictwa. W następnej części pracy przybliżono wizję wolności w dziele Skargi. Ukazano więc wartość złotej wolności szlacheckiej ze wskazaniem nieprawidłowości w jej pojmowaniu. Podniesiono złe traktowanie chłopów. Zwrócono uwagę na zagrożenia płynące ze strony innowierców. Kolejno przedstawiono cztery rodzaje wolności. Potem dowiedziono istnienia związku praw i wolności. Wykazano, że do zniewolenia często prowadzi grzech i dlatego należy zapewnić prawne wsparcie religii. Zobrazowano, że rolą praw jest ograniczenie sprawujących władzę — by nie naruszali autonomii innych. Stwierdzono, iż sprawiedliwe prawa mają chronić wszystkich członków narodu. Na końcu dowiedziono, iż posłuszeństwo prawu współgra z koncepcją wolności chrześcijańskiej — w jej tradycyjnym rozumieniu. (shrink)

This article outlines the vision of freedom and its connection with the law found in Wolan’s work `De libertate politica sive civili libellus lectu'. The introductory section presents the tradition of thinking about these two categories and their mutual connections, as well as presenting a profile of the author. The first principal part of the article then analyses the problem of freedom, emphasizing its relevance to the lives of individuals and states and indicating how freedom may come to be restricted (...) in the light of both internal and external factors. The situation in Poland is also considered. The next section of the article then portrays legal frameworks as guardians of freedom. After elucidating this idea, it shows how Poles have sought to protect themselves from the tyranny of domination, before going on to identify particular flaws in the system of law and propose solutions for these. Finally, it shows the relation between freedom and the law, arguing that the best possibilities for realizing this interconnection lie in a form of government of the sort known as monarchia mixta. It argues that real freedom only exists alongside wise laws, and that good laws will not emerge in the absence of freedom. (shrink)