This study aims to analyze the concept of faith focusing on the Karrāmiya in Khurasan, which was pioneered by Muhammad b. Karrām (190/805-255/868). The Karrāmiya claimed that one’s (public) testimony of faith is enough to be considered a Muslim as opposed to those who held that there is a relationship between faith and actions and argued for the assent (taṣdīq) of faith at the heart. The Karrāmīs were criticized because, according to their opponents, they seem to accept hypocrites as Muslims (...) and separate faith from deeds. The sources of the Karrāmiya are scarce and therefore we have to build their views based on heresiographical works. When the concept of faith is taken into account in the context of the Qur'an, it has different aspects. The Qur’an mentions the concept of faith within the contexts of will (irāda), knowledge (‘ilm), assent (taṣdīq), the unseen (al-ghayb), and deeds (‘amal). Although the Karrāmīs did not seem to make emphases on those aspects of faith, we do not have reliable sources suggesting that they denied those Qur’anic aspects. We will shed some light on the Karrāmīs’ view of faith in this study. (shrink)

Bu araştırma Mâtürîdîlerin iman alanındaki temel görüş ve kabullerine dayanarak, bu anlayışın imanı örtülü, kapalı bir temelde ele almaya imkân verip vermediğini tartışmaktadır. İmanı akledilebilenlerin en güzel ve değerlisi olarak gören Mâtürîdîler, Allah’a inanmayı aklî bir gereklilik kabul ederler. Onlar açısından sorumluluğun temel şartı akıldır ve imanın hakikati de ancak düşünme ve akıl yürütme yoluyla bilinebilir. Mâtürîdîlere göre iman, özü itibarıyla kalbin tasdikinden ibarettir ve öncelikli olarak o, bir kalp işidir. Bilgiye dayanması nedeniyle tasdik, önemli bir açıklık ve kesinlik unsurudur. (...) Bununla birlikte Mâtürîdîlerin imanı kalbin tasdiki olarak tanımlamaları ve onu tek başına yeterli görmeleri, imanı bir yönüyle açık ve şeffaf hale getirse de özellikle insana bakan yönü itibarıyla kapalı bir alan kalmaktadır. Mâtürîdîler de bunun farkındadırlar, Allah’a ve ahirete bakan yönüyle tek başına kalbin tasdikini yeterli görseler de dünyaya ve insana bakan yönüyle oluşan kapalılığın üste-sinden gelmek adına, dil ile ikrarın da imana eşlik etmesini gerekli görürler. Mâtürîdîlerin çoğunluğu imanın dünyaya ve insana bakan yönü itibarıyla tasdi-ki öncelerler ve ikrarı da önemserler. Onlara göre iman, dünya ve ahiret açısından, en açık tanımına da “kalp ile tasdik ve dil ile ikrar” olarak erişmiş oluyor ki, böyle bir anlayış bir kapalılık ihtiva etmez ve herhangi bir kapalılık durumunu da reddeder.Özet: Ebû Mansûr el-Mâtürîdî, Ehl-i Sünnet’in iki ana damarından birini temsil eden, Hanefî-Mâtürîdî geleneğin önemli düşünürlerinden biridir. Ebû Hanîfe’nin görüşlerini açıklama ve sistematik hale getirmesinin yanında o, hem ele aldığı konular hem de takip ettiği metodoloji açısından orijinaldir. Hanefî-Mâtürîdî geleneğin iman anlayışı, günümüz dünyasının gizli, kapalı (takiyyeci) iman anlayışlarına önemli bir cevap olma özelliği taşır. Onların iman davranış ilişkisi konusundaki söylemleri de günümüzün dışlayıcı iman anlayışlarına anlamlı bir cevaptır.Mâtürîdî düşüncesinde iman, Allah katından geldiği kesin olarak bilinen şeylerin anlaşılması, kabulü ve tasdik edilmesi olarak görülür. Mâtürîdîlere göre açıklık ve kesinlik, imanda önemli unsurlardır. Aynı açıklık ve kesinliğin, bireylerin iman anlayışlarına da yansıması gerekir. Bir müminin imanı, olabildiğince kesin, olabildiğince açık ve şeffaf olmalıdır. İmanı akli bir zorunluluk olarak Mâtürîdî’ye göre varlıkların güzelliğini aklî olarak bilmek mümkün olduğu gibi, benzer şekilde imanın güzelliğini de aklen bilebilmek mümkündür. Bu araştırma Mâtürîdîlerin iman alanındaki temel görüş ve kabullerine dayanarak, bu anlayışın imanı örtülü, kapalı bir temelde ele almaya imkân verip vermediğini tartışmaktadır. İmanı akledilebilenlerin en güzel ve değerlisi olarak gören Mâtürîdîler, Allah’a inanmayı aklî bir gereklilik kabul ederler. Onlar açısından sorumluluğun temel şartı akıldır ve imanın hakikati de ancak düşünme ve akıl yürütme yoluyla bilinebilir. Mâtürîdîlere göre iman, özü itibarıyla kalbin tasdikinden ibarettir ve öncelikli olarak o, bir kalp işidir. Bilgiye dayanması nedeniyle tasdik, önemli bir açıklık ve kesinlik unsurudur. Mâtürîdî’ye göre imanın kararlı ve ayrılmaz ögesi, tasdiktir. Tasdikin pek çok türü mevcuttur. Bununla birlikte Mâtürîdîlere göre imanın en kararlı ve önemli unsuru, kalbin tasdikidir. Kalbin tasdikine dayanmayan bir iman, Allah katında geçerli olmadığı gibi ahirette de kurtarıcı bir iman değildir.İmanın kalbin tasdiki olarak tanımlanması önemlidir. Mâtürîdîler açısından tasdik, bilgiye dayanır ve bu nedenle de kesinlik ve kararlılık ifade eder. Başka bir deyişle o, inanılması gereken şeylerin kesin bir bilgisi ve onayıdır. Mâtürîdîlere göre açıklık ve kesinlik iman söz konusu olduğunda hayatîdir ve bu nedenden dolayı da kalbin tasdikine güçlü vurgu yaparlar. Bu nedenle iman, en güçlü, en kesin ve açık anlamını kalbî tasdikte bulur ve öncelikli olarak bir kalp işidir. Mâtürîdî’ye göre iman bir inanç meseledir; inanç ise ancak kalp ile olur. Bu nedenle de imanı kalbin tasdiki olarak tanımlamak aklî bir gerekliliktir. İmanın kalbin tasdikine dayanması anlamında, birey ile Allah arasındaki ilişki açıktır ve kuşku barındırmaz. Mâtürîdîlere göre tek başına kalbin tasdiki yeterlidir. Kalbin tasdikine dayanan böyle bir iman, geçerli imandır ve daha çok ahiret hayatına yöneliktir. Ancak onun insana ve dünyaya bakan yönü kapalı ve belirsiz kalmaktadır. Böyle bir inancı insanların bilebilmesi mümkün değir, zira kalpteki imanın varlığı onlar açısından kapalıdır. Yalnızca kalpte olan bir imanı yalnızca Allah bilebilir. Bir mümin için kalbin tutumu tek başına yeterli ve tasdikin diğer boyutları da gerekli değilse, o zaman iman bireysel ve kişiye özgü kalmaktadır. Bunu bir çeşit kapalı (insana açık olmaya) iman türü olarak görmek mümkündür. Bu durum ise tasdikin ihtiva ettiği açıklık ve kesinlik boyutuyla çelişir.Bununla birlikte Mâtürîdîler de imanın yalnızca kalp ile tasdik ve ahirete bakan yönüyle tanımlandığında ortaya çıkan bu riskin farkındadırlar. Ancak şu acıktır ki, onlar imanın yalnızca kalbin tasdiki olarak açıklanmasını, ahirete dönük ve teknik anlamda bir doğrulama türü olarak görürler. Mâtürîdîlerin büyük çoğunluğu, imanın insana bakan yönünü de hesaba katarlar ve bu açıdan onlar, imana kalbin tasdiki kadar dilin ikrarının da eşlik etmesi gerektiğini düşünürler. Bu durumda imanın en açık ve en şeffaf anlamına, kalb ile tasdik ve dil ile ikrar olarak tanımlandığında kavuştuğunu söylemek mümkün olacaktır. Mâtürîdîlere göre iman hem ahiret hem de dünya hayatı açısından en açık ve en kesin anlamına “kalb ile tasdik ve dil ile ikrar” olarak tanımlandığında erişir. Böyle bir anlaşım bir kapalılık barındırmaz ve herhangi bir kapalılık durumunu da reddeder. Diyebiliriz ki, Mâtürîdî düşünürler, imanın dünya hayatına bakan yönünü dikkate aldıklarında, kalbin tasdikinin ötesinde, imanın diğer boyutlarını da hesaba katarlar ve iman anlayışlarını bu açıdan inşa ederler. Kalbin tasdiki, dil ve davranış vasıtasıyla nesnel alana taşınır ve gözlemlenebilir duruma gelir. Diğer taraftan Mâtürîdîler, kalp ile tasdike dayanmayan salt bir dil ile ikrarı, imanın geçersiz bir biçimi olan nifaka özdeş görürler. Böyle bir iman Allah katında da ahiret hayatı açısından da geçerli bir iman değildir. (shrink)

Bilgisayar teknolojisi hayatımıza önemli açılımlar ve kolaylıklar sağlamıştır. Bilgisayar ilk döneminde teknolojik bir nesne iken yapay sinir ağlarının ortaya çıkmasıyla önemli bir değişikliğe uğrayarak robot sistemlerini ve buna bağlı olarak yapay zekâ tartışmalarını ortaya çıkarmıştır. Yapay zekâ tartışmalarının belli ölçüde popülist yanı bulunmakla beraber ciddiye alınması gereken tarafları da barındırmaktadır. Bu kapsamda, yapay zekâ çalışmalarının kendine özgü düşünce sistemini ortaya çıkaracağını söyleyebiliriz. Kelâm, bu düşünce sisteminin “iman” konusunda ortaya çıkarması muhtemel sonuçları tartışmakla yükümlüdür. Bu çerçevede yapay zekâ, kelâmın vesâili içerisinde (...) ele alınması gereken bir konudur. Yapay zekâ yeni bir gelişme olmakla beraber, arka planında varlık-bilgi kurgusunu/ilişkisini taşıması dolayısıyla eski bir tartışmanın bir devamı olarak görülebilir! Bu noktadan hareketle, kelâm tarihindeki bilgi-iman tartışmalarının yapay zekâyı algılamada bize ışık tutacağını söyleyebiliriz. İman tartışmaları sonunda mucizeye dayandığı gibi, yapay zekâ tartışmalarının son noktası da muhtemelen Kur’an’a dayalı bilgi/ “mucize” kapsamında tartışılacaktır. (shrink)

Bu makale, insanın delil ve kanıt aramaksızın bir görüşe ya da gruba bağlanması anlamıyla taklidin, bilgi ve inanç ile olan bağıntısı ve insanın düşünmesine imkân tanımadan zihninde hazır bulduğu bilgi olarak ilhamın Mu’tezilî yaklaşımla tetkikine odaklanmaktadır. Bu doğrultuda makalede öncelikle, Mu’tezile’nin taklit ve ilhama yaklaşımları tespit edilecek, sonrasında bilgi ediminde insanın düşünsel çabasıyla çelişen her iki eğilimin analizi yapılacaktır. Her iki kavramın bilgi kaynakları arasında yer almamasının mantıksal gerekçeleri ortaya konularak aynı zamanda bireysel ve sosyal bir soruna da işaret edilecektir. (...) Makalenin esas hedefi ve özgünlüğü ise süregelen bir problemin eleştirisi bağlamında meseleye yaklaşması olacaktır. Bu itibarla makalede ana temayı oluşturan kavramların kısa lügavî tahlili yapıldıktan sonra tartışma konusu iki başlık altında ele alınacaktır. Makalenin planı gereği taklit ve ilhamın iman ile doğrudan bağıntısı kurulmayacak tamamıyla epistemik değeri üzerinden konu tartışılacaktır. Karşılaştırma türünde bir çalışma olmadığı için de konu Mu’tezile merkezinde değerlendirilecek, tematik bağlamın sınırları içerisinde tasvir edilmeye gayret edilecektir. Mu’tezilî bilginlere özgü klasik kaynakların yanında Zeydî-Mu’tezilî âlimlerin eserleri bununla birlikte günümüzde kaleme alınan benzeri çalışmalar makalenin bilimsel literatürünü oluşturacaktır. Genel hatlarıyla bir mezhebin yaklaşımı merkeze alındığından tasvirî bir yöntem üzerinden fikrî değerlendirmeler yapılacaktır. Sonuç olarak bilinçsiz itaatin ve özel bilgi arayışının bilgi değeri taşımadığı, doğru olan yöntemin akıl yürütme ve düşünme olduğu, gerçek itaatin bilgiye olması gerektiği vurgulanacaktır. (shrink)

Hüseyin Atay’ın akademik çabasının merkezinde, insanı, içine doğduğu geleneğin tahakkümüne karşı akıl ve Kur’an’a dayanarak özgürleştirme ve özgünleştirme amacı bulunmaktadır. Onun temel motivasyonunu, Müslümanların içinde bulunduğu mevcut durumdan rahatsız olması ve bu duruma bir çözüm üretme amacı oluşturmaktadır. O, bu çabasıyla mevcut Müslüman düşünce geleneğinin hak ve hakikat zeminine dayanıp dayanmadığını tahkik ve tespit etmeyi hedeflemektedir. Söz konusu tahkik sürecinin metodolojisini din ile kültür ayrımı oluşturmaktadır. Bu bağlamda Atay’ın halkın, ulemanın ve Kur’an’ın dini şeklinde yaptığı tasnif, geleneksel din anlayışları içerisinde (...) meşrulaşan yanlışların tespiti ve ayıklanmasına imkân sağlayacak niteliktedir. Ona göre Kur’an, akla, ilme, fıtrata, yaşamın farklı boyutlarında insanın karşılaşabileceği problemlere çözüm sunan bir din getirmektedir. Bu yapısıyla Kur’an, insanlara akıl ve fıtrat temelinde iradi davranışlarını şekillendirmesi için doğru-yanlış, maruf-münker, sevap-günah kavramları ile belirlenmiş bir ahlak önerisinde bulunmaktadır. Akıl ile din arasında tam bir mutabakat olduğunu kabul eden Atay’ın din anlayışının sacayağını bilgi, iman ve ahlak oluşturmaktadır. Ona göre İslam’ın getirdiği tüm iyilikler ve güzellikler din, dil, renk, etnik köken, coğrafya farkı gözetmeksizin herkesi kuşatacak şekilde adalet ve hakkaniyete, hukuk ve ilkeye göre davranmayı gerektirmektedir. Kur’an’ın amacının, insan ve onun mutluluğu olduğunu belirten Atay, insanın kendini gerçekleştirmesi ve mutluluğu elde etmesinin iki boyutu olduğunu belirtmektedir. Bu boyutlardan ilki, birey olarak insanın yetkinleşmesi; ikincisi ise toplum içinde hem cinsleri ile olan ilişkisinde adalet temelinde kendi varlığını gerçekleştirebilmesidir. Atay, birey olarak insanın yetkinleşmesini, kendi varlığını borçlu olduğu yaratıcıyı bilmesi, tanıması, O’nun dışında hiçbir varlık önünde eğilmemesi ve kendisini özgür kılan Allah’ın verdiği onuru korumasına bağlamaktadır. Toplumsal boyutta insanın yetkinleşmesinin ise yaşamsal fonksiyonlarını gerçekleştirmek ve ihtiyaçlarını gidermek amacıyla insanın hem cinsleriyle ve doğayla kurduğu ilişkide adalet ilkesine uygun davranmasıyla mümkün olacağını belirtmektedir. Bu çalışma Hüseyin Atay’ın, Kur’anî ilkelerden hareketle “İslam” kelimesi üzerine bina ettiği ahlak anlayışını irdelemeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede, Atay’ın bireysel ve toplumsal boyutuyla ahlaki özne olan insanın yapıp etmelerine yön veren, ahlakın kesişim noktasını oluşturan bilgi ve iman arasındaki ilişkiye dair görüşleri, Kur’an’da insan doğasına uygun bir formda sunulan ahlakî kök değerler çerçevesinde ele alınmıştır. (shrink)

Rönesans ve ardında Aydınlanma dönemiyle beraber gerçekleşen bilimsel ilerlemeler fazlaca dikkat çekmeyi başarmıştır. Bunun sonucunda modern bilim, bilginin en güvenilir kaynağı olarak kabul edilerek onun her meseleyi çözebileceği bir zemine oturtturulmuştur. Öyle ki bilim, Tanrı’nın var olup olmadığına dair de bilgi üretebileceği dillendirilmiştir. Bu aşamada ideolojik yaklaşımların ve din adına sergilenen bazı temelsiz akıl dışı argümanların katkısıyla da bilim artık kutsal bir müesseseye dönüştürülmüştür. Kutsala dönüştürülen bilim, bir diğer kutsal olan dinle artık ortak bir zeminde buluşamayacak hale dönüşmüş ve yanlış (...) bir dikotomiye alet edilmiştir. Dolayısıyla artık ilerleyen bilim, yavaş yavaş “Tanrı’yı yok etmeye” başlamıştır. Artık bu hale dönüşen bilim anlayışı ateistlerin de en büyük destek noktaları olmuştur. Kutsala dönüşen bu bilim anlayışı her ne kadar temelde Hıristiyanlık inancına karşıt olarak ortaya çıkmış olsa da yer yer tüm inançlara yansıtılmaya çalışılmıştır. Oysaki bilimden, “bilimin ilerlemesiyle Tanrı’nın yok olacağına” dair veri sunmasını beklemek aslında bilimin sınırlarından bihaber olmayı gerekli kılmaktadır. Bilimin ilerlemesiyle inancın yok olacağı söylemi, İslam dini açısından kabul edilebilir bir argüman olarak görülmemektedir. Çünkü İslam, aklı dinamik olarak tasvir etmekte ve tabiatı Tanrı’nın varlığının delili olarak sunmaktadır. Diğer taraftan bilimin ilerlemesiyle Tanrı’ya yer kalmayacağını iddia edenlerin unutmaması gereken önemli husus, dinin/imanın bir bilgi eksikliği olmadığı aksine bilginin insanı tasdiğe yönelttiği gerçeğidir. Ayrıca Müslümanların bilimde geri kalmalarının sebebini onların inançlarına bağlayanlar, bunu siyasi, sosyal ve ekonomik bazı sebeplerde araması gerekmektedir. (shrink)

Hegel’in, dizgesinde mantık bilimi ve doğa bilimi kısımlarından sonra gelen tin bilimi (tin felsefesi) kısmındaki öznel tin ve nesnel tinden geçerek ulaştığı mutlak tin aşaması, kendini üç aşamada ortaya koymuştur. Bunların ilki sanat ikincisi din ve üçüncüsü felsefedir. Hegel, mutlak tinin gelişiminin ikinci aşaması olan dini de _Din Felsefesi Üzerine Dersler_’inde din kavramı, sonlu dinler ve mutlak din olarak aşamalandırmıştır. 1827 yılındaki _Din Felsefesi Üzerine Dersler_’inde din kavramı Hegel tarafından yine üç aşamada değerlendirilir. Bunlar Tanrı kavramı, Tanrı bilgisi ve külttür. (...) Bu çalışmanın odaklandığı kısım din kavramı dahilindeki Tanrı bilgisidir. Dinde Tanrı olarak ortaya çıkan mutlak tin, bu biçimiyle dinin de tek içeriğidir. Hegel için böylesi bir içeriğe ilişkin bilgi de ne salt iman ya da dolaysız bilgi ile ne de rasyonel teolojinin anladığı akılla olanaklıdır. Tanrı’ya yükseliş dolaysız bilmeden başlayan ama orada kalmayan, duygu, tasarım ve düşünme aşamalarına ilerleyen bir yükseliştir. Bu çalışmada Hegel’in Tanrı bilgisi üzerine sunduğu görüşler gösterilmeden önce Tanrı bilgisine ilişkin kendisinden önceki görüşler ve Hegel’in bu görüşlere getirdiği eleştirilere değinilmiştir. Hegel bu görüşlerden özellikle rasyonel teoloji ile Kant’ın Tanrı bilgisi anlayışına ve Jacobi’de öne çıkan dolaysız bilgiye dayalı anlayışa bir yanıt vermek istemektedir. Çalışmada bu görüş ve eleştirilerin ardından Hegel’in kendi dizgesindeki Tanrı bilgisi anlayışı incelenmiştir. Tanrı bilgisi kapsamında dinsel bilincin üç biçimi yani duygu, tasarım, düşünme biçimleri ve bunların Tanrı ile ilişkisi ele alınmıştır. Bu anlamda çalışmanın amacı da Hegel için Tanrı’ya dair bilginin olanaklı olduğunun ve bunun dinsel bilincin üç biçimi olan duygu, tasarım ve düşünme biçimlerinde incelenebileceğinin gösterilmesidir. (shrink)

Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında burada tartışma konusu yapılan hadisler haberî sıfatları konu alan ve müşkil nitelikte olan rivayetlerden oluşmaktadır. Bu rivayetleri genelde Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının tecsîm ve teşbîh içerdiği iddiasıyla münker kabul ettikleri görülmektedir. Ehl-i re’y özellikleri taşımakla birlikte ilahî sıfatlar konusunda Mu’tezilî bir anlayışa sahip olduklarından tenzih anlayışları gereği sıfatları reddetmektedirler. Yaratılmışlara ait niteliklerin yaratıcıya nisbet edilmesini tenzîh anlayışlarına aykırı gördüklerinden bu tür müşkil rivayetleri ya kendi anlayışları doğrultusunda te’vîl ya da reddettikleri gözlenmektedir. Sert bir (...) ehl-i hadîs âlimi olan Osman ed-Dârimî ise, ayet ve hadislerde bildirilen ilahî sıfatlara iman edilmesi gerektiğini kabul etmektedir. Bu anlayışı sebebiyle bu rivayetlerde bildirilen haberî sıfatlara da te’vîl etmeksizin lafzî anlamıyla yaklaşmakta; kendi görüşü doğrultusunda Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının yaptığı te’vîlleri reddetmekte, bu te’vîllerin ta’tîle yol açacağını ileri sürmektedir. Bu rivayetlerin lafzî (literal) anlamları doğrultusunda anlaşılması gerektiğini savunmaktadır. Bu hadisler üzerinde yapılan tartışmalar, temel hadis eserlerinin yazıldığı dönemde Ehl-i re’y ve Ehl-i hadîs ekollerine mensup âlimlerin hadislere yaklaşımlarını göstermesi bakımından önem arzetmektedir. Burada vermiş olduğumuz hadisler üzerindeki tartışmalar bu iki ekolün uluhiyet anlayışını, haberî sıfatlara yaklaşımlarını ortaya koyduğu gibi bunların genel anlamda hadis perspektifi hakkında bizlere bilgi vermektedir.ÖzetBu araştırma, temel hadis kitaplarının yazıldığı dönemde, yani III./IX asırda, haberî sıfatlar ihtiva eden bazı hadisler üzerinde yapılan tartışmaları ele almaktadır. Tartışma Osman ed-Dârimî (ö. 280/894) ile Bişr el-Merîsî’nin (ö. 218/833) taraftarları arasında geçmektedir. Hadisler üzerinde Ehl-i hadîs ile Ehl-i re’y mensubu âlimler arasında gerçekleşen bu tartışmalar bir yönüyle hadislerin anlaşılması ve yorumlanmasını ilgilendirmektedir. Tartışmanın, burada ele alınan hadislerin nasıl anlaşılması gerektiği; lafızların kelime anlamı mı (literal) yoksa bu lafızların ötesindeki muhtemel mecazî anlamları dikkate alınarak mı anlaşılması gerektiği noktasında odaklandığı söylenebilir. İnceleme konusu yapılan hadisleri tartışan tarafları kısaca tanıtmak yerinde olacaktır. Sözünü ettiğimiz rivayetlerle ilgili tartışmalar Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında geçmektedir. Ehl-i hadîs’in önemli simalarından biri olan Osman ed-Dârimî, hadislerle ilgili bu tartışmaları içeren ayrı bir eser yazmıştır. Bu eser, Allah’ın sıfatları ve bazı hadis meseleleri konusunda Bişr el-Merîsî ve onun iki talebesinin görüşlerine reddiye olarak yazılmıştır. Bişr el-Merîsî, Ebû Yusuf’tan (ö. 182/798) fıkıh tahsil etmiş, önemli bir kelâmcı olarak tanınmıştır. O, kelâmla ilgili konularda aralarında İmâm Şâfiî’nin (ö. 204/820) de bulunduğu pek çok âlimle ilmî tartışmalar yapmış bir ehl-i re’y âlimdir. Halife Me’mûn’un (ö. 218/833) danışma meclisinde bulunmuş, Kur’ân’ın yaratılmışlığı (Halku’l-Kur’ân) görüşünün benimsenmesinde önemli payı olmuştur. Osman ed-Dârimî ise, Yahyâ b. Ma’în (ö. 233/848), Ali b. Medînî (ö. 234/848-49), İshâk b. Râhûye (ö. 238/853) ve Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855) gibi döneminin otoritelerinden hadis öğrenmiş bir ehl-i hadîs âlimidir. Hadis tahsili için önemli bütün şehirleri dolaşarak hadis öğrenmiş ve rivayette bulunmuştur.Haberi sıfatları ispat ve bunlarla ilgili rivayetlerin teviline karşı çıkan anlayış ile, bu rivayetlerin tenzih anlayışına uygun biçimde tevilini savunan kesimler ilk dönemden itibaren eserler telif etmişlerdir. Osman ed-Dârimî’ye göre, ehl-i hadîs’in eleştiri edebiyatının ortaya çıkmasında, Mu’tezile’nin ilahî sıfatları reddetmesi etkili olmuş ve pek çok müellif bu yönde eserler yazmışlardır. Ebû Hüreyre’den nakledilen bir rivayetle ilgili olarak muârız, bu rivayetin Allah için bildiğimiz göz ve kulak organlarından oluştuğu izlenimi verildiğini söyler. Osman ed-Dârimî, bu hadisin göz ve kulak organlarını değil görme ve işitmeyi ispat ettiğini söyler. Hiçbir konuda Allah’ın benzerinin bulunmadığını belirtir. Dolayısıyla Allah’ın organlardan oluştuğu iddiasını ehl-i hadîs’e nisbet etmek iftiradır. Ebû Dâvûd, bu hadis ile Allah için görme ve işitme sıfatlarının ispat edildiğini ve Cehmiyye’nin ilahî sıfatları inkar görüşüne reddiye olduğunu belirtir. Ebû Hüreyre’in Hz. Peygamber’e nispet ederek naklettiği: "İman Yemenlidir, hikmet Yemenlidir! Ben Rabbi’nizin nefesini Yemen tarafından hissediyorum!" rivayetini de muârız münker kabul etmiştir. Çünkü Bişr el-Merîsî ve ashâbına göre nefes ancak karın boşluğu olanlardan çıkar, Allah ise bundan münezzehtir. Osman ed-Dârimî’ye göre, muârız yanlış anlamıştır. Burada kastedilen, Yemen tarafından esen ve insanı rahatlatan rüzgardır. Bu rivayet bağlamında bakıldığında, Bişr el-Merîsî taraftarlarının rivayeti literal değerlendirdiğini, Osman ed-Dârimî’nin ise rivayeti yorumladığını görmekteyiz. İbnü’s-Selcî, "Siz, Allah’a ondan çıkandan (Kur’ân’dan) daha faziletli bir şeyle yaklaşamazsınız!" rivayeti hakkında, Müşebbihe’nin bunu, karın boşluğu olan, kendisinden kelâm çıkan şeklinde anladıklarını belirtir. Allah boşluğu olmayan anlamında "samed" olduğundan bu anlayış geçersizdir. Bu hadisle, Kur’ân’ın Allah’tan değil O’nun katından çıkması kastedilmiştir. Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin asıl maksadı Allah’ın kelâm sıfatını inkâr etmektir. Kur’ân’ın O’ndan çıktığında bir şüphe yoktur, bunu sadece kelâm sıfatını kabul etmeyenler inkâr etmektedir. İbn Abbâs’a atfedilen; "Rükn (Hacerülesved) yeryüzünde Allah’ın sağ elidir, halk ile onunla musafaha eder" rivayetinde geçen "yemînullah" (Allah’ın sağ eli) sözünün anlamı, İbnü’s-Selcî’ye göre bildiğimiz sağ el değil, Allah’ın nimeti ve ikrâmıdır. Hacerülesved ile elin kastedilmediğini kabul eden Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin maksadı, geçersiz te’villerle Allah hakkında ayet ve hadislerde belirtilen iki eli inkar etmektir. İbn Abbâs’ın Hz. Peygamber’den naklettiği başka bir rivayeti İbnü’s-Selcî’nin eserine alıp nakletmesini eleştiren Osman ed-Dârimî, bu tür zayıf rivayetlerin yayılmaması gerektiğini söyler. Buna ilave olarak İbnü’s-Selcî’nin yaptığı yorumun da çirkin olduğunu belirtir ve eleştirir. Çünkü sözü edilen rivayette Allah, yeşil bir takım elbise giymiş kıvırcık saçlı bir genç olarak tasvir edilmektedir. Böyle bir rivayet Hz. Peygamber’den gelen sahih rivayetlerle çeliştiği için de güvenilmez bir rivayettir. Rivayetle ilgili bu değerlendirmeyi yapan Osman ed-Dârimî, rivayet hakkında muârızın yaptığı yorumları da reddeder. Muârıza göre, "Rabbimin yanına girdim" sözü, "Adn cennetinde Rabbimin huzuruna girdim" demektir. Osman ed-Dârimî’ye göre bu gibi müşkil (problemli) hadisler re’y ile tefsir edilmemeli, rivayet edilip bırakılmalıdır. Hz. Peygamber’e dayandırılan ve Allah’ın kendisine geldiğinden bahisle cevabını bilemediği bazı sorulan sorduğundan, sonra Rabbinin elini sırtına koymasıyla parmaklarının serinliğini hissettiğinden ve her şeyi öğrendiğinden bahseden rivayetle ilgili olarak muarız şu değerlendirmede bulunur: Allah Resûlü’ne gelen Rabbi değil güzel suretli bir melekti, o melek Allah tarafından yönledrilmekteydi ve elini koyan da o melekti. Osman ed-Dârimî, muârızın bu yorumunu reddeder. Bu yorum aynı zamanda diğer sahih hadislere de aykırıdır. Osman ed-Dârimî, sözkonusu rivayet hakkında muârızın yorumunu reddettikten sonra zikrettiği sahih rivayetlere dayanarak buna güvenilemiyeceğini ifade etmiştir. İlahî sıfatlar hakkında konuşmak en zor konular arasında görüldüğünden, selef âlimleri bu konuda susmayı tercih etmişlerdir. Ancak sonraki nesiller bu konuda farklı yollar tutmuşlardır. İlahi sıfatları anlama konusundaki temel yaklaşımları tefvîz, teşbîh ve te’vîl şeklinde üç ana başlıkta toplamak mümkündür. Tefvîz, selef alimlerinin benimsediği yol olup, Allah’ın zâtı ve sıfatlarının mahiyetine ilişkin bilgiyi ilâhî ilme havale etmek demektir. Teşbîh, Allah’ı yaratılmışlara veya yaratılmışları Allah’a benzetmek anlamına gelir. Te’vil, Allah’ın yaratılmışlara benzediği izlenimini veren ayet ve hadisleri dil bilimi ve aklî bilgilerle yorumlamaktır. Sıfatları inkar edenlere Muattıla denilmiş, sıfatları ispat edenler Sıfâtiyye diye anılmıştır. Ehl-i re’y’e göre Allah’a atfedilen ve sözlük anlamı bakımından teşbîh ve tecsîm izlenimi veren sıfatları uygun biçimde te’vil etmek gerekir. İlâhî sıfatlarda Mu’tezile tenzihi öne çıkarmış, Eş’ariyye ve Mâtürîdiyye ise tenzihe uygun te’vili benimsemiştir. Müşebbihe, Vehhâbî-Selefî anlayış da ilahî sıfatlardaki lafızları zahiri anlamlarıyla almışlardır. Hadis ilminde en önemli temel eserlerin telif edildiği II./VIII. ve III./IX. asırda yaşamış olan âlimler arasında cereyan eden inceleme konusu yaptığımız tartışma, ilk döneme ait olması bakımından önemlidir. Bunun yanında tartışma, âyet ve hadislerden oluşan naslara yaklaşımda, iki temel yaklaşımı göstermesi bakımından da önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bu iki temel yaklaşımdan biri ehl-i re’y ekolünü, diğeri ise Ehl-i hadîs anlayışını temsil etmektedir. Osman ed-Dârimî genel olarak rivayetin lafzına bağlı kalmayı savunmakta, Bişr el-Merîsî ve ashâbı ise münker olduğu gerekçesiyle rivayeti eleştirmekte ya da te’vil etmektedir. Nadir de olsa Osman ed-Dârimî’nin rivayeti ret ya da te’vil ettiği, Bişr el-Merîsî ve ashâbının ise rivayeti savunduğu yerler de görülebilmektedir. Müteşâbih (problemli) rivayetler hakkında Bişr el-Merîsî’nin yaptığı te’viller sonraki âlimler üzerinde etkili olmuştur. Onun te’villeri, Cübbâî (ö. 303/916), Kādî Abdülcebbâr (ö. 415/1025), Ebü’l-Hüseyin el-Basrî (ö. 436/1044) gibi Mu’tezilî âlimlerin yanı sıra, İbn Fûrek, Gazâlî (ö.505/1111), İbn Akîl (ö. 513/1119), Fahreddîn er-Râzî (ö. 606/1210) gibi sünnî âlimler tarafından da iktibâs edilmiştir. Rivayete dayalı olan hadis ilminde hakikatin ortaya konulabilmesi, "rivayet" ve "re’y" seçeneklerinden birini tercih etmekle değil; bunların her ikisini de yerinde ve dengeli olarak kullanılmasına bağlı olduğunu hatırda tutmak gerekir. Hakikatin ortaya çıkarılmasında rivayet re’ye, re’y de rivayete muhtaçtır. Rivayet ve re’y birbirinin rakibi değil tamamlayıcı unsurları olarak görmek gerekir. (shrink)

Öz (150-250 kelime) ve yukarıdaki kutucuğa anahtar kelimeler (5-7 kelime)İngilizce öz ve anahtar kelimeler de aynı sınırlar çerçevesinde yazılmalıdır.Öz Fanatiklik, doğru düşünceyi, sorgulamayı, eleştiriyi, hoşgörü ve hürriyeti sınırlandıran bir eğilimdir. İtiraz etmeyen, eleştiri ve fikri münakaşaya dayanma gücü olmayan ve telkin edileni koşulsuz kabule odaklanan bir oluşumun, doğruyu yanlıştan ayırt edebilme ve kendisine iletilen bilgiden şüphe duyma yetisi kaybolmuştur. Dini bir örgütlenme biçiminde mutlak itaat iman ile eşitlenmiş ise irade ve eylemlerin tek bir iradenin kontrolü altına girmesi de kaçınılmazdır. Bu (...) sebeple düşünüp algılama yetisinden yoksun kült yapılar için sadece kesin gerçekler ve katî yanlışların olduğu malumdur. Kendi ideolojisini mutlak hakikat kabul eden buna karşın diğerini ötekileştirerek fikirlerine doğruluk payı vermeyen, tahammül de edemeyen bir oluşumun ahlakî ve erdemli bir toplum oluşturması zordur. Oysa bir bilgi, doğru bir şekilde seçilir, sorgulanır, değerlendirilir ve düşünceye dönüşürse yargılama gücü yüksek makul bireylerden oluşan bir toplum inşa edilebilir. Nitekim insanoğlu, ahlakî ve düşünsel gelişimini sürdürdüğü sürece tevhit akidesi, fikrî ve kalbî tahriften korunacak ve daha da fazla evrensel bir kabule yatkın hale gelecektir. Bugün İslam dünyasında şahit olunan bozuk itikâdî düşüncelerin ortak karakterinin ise dinin asıllarını bilmeme, başkalarını kölece taklit, aklı uyuşturma ve hakikatin tekelciliğini yapma olduğu aşikârdır. Bu itibarla makalemizde, bireyin düşünsel gelişimini engelleyen fanatizm olgusunu ve eleştiri yeteneğinden yoksun kült yapıların ne denli tahrif edici bir güç olduğunu irdelemeye çalışacağız. Anahtar Kelimeler: Fanatizm, Kült, Örgütlenme, Eleştiri, Düşünce, Dinî. Fanaticism Fact and Criticism on Being without Criticism in Religious Cult Structures AbstractFanaticism is an inclination that limits correct thought, questioning, criticism, tolerance and liberty. An entity, which doesn’t object to, can’t bear criticism and mental arguments and focuses on unconditional acceptance to what is commanded, has lost the ability to distinguish right from wrong and be doubtful of the information transmitted. Freedom and actions would be inevitably under control of single command if absolute obedience in the form of a religious organization has been come up to faith. For that reason, it is obvious that only certain facts and absolute mistakes are available for cult structures devoid of the ability to think and comprehend. It is difficult for an entity to create a moral and virtuous society since it considers its ideology as absolute reality but it marginalizes other one, doesn’t justify thoughts of the others and can’t tolerate them. Whereas, a society consisting of logical individuals who have high level of jurisdiction could be built if information is selected, investigated and evaluated properly. Hence, oneness belief would be kept safe from intellectual and spiritual manipulation and would become prone to a much more universal acceptance as long as people maintained their moral and intellectual development. Today, common characteristic of wrong thoughts of belief witnessed in Islamic world is obviously being unfamiliar with fundamentals of the religion, imitating other people like a slave, deadening the mind and monopolizing the truth. In our article, in this respect, we will try to analyze both fanaticism phenomenon that prevents intellectual development of the individual and how a falsifying power is those cult structures deprived of criticism skill. Keywords: Fanaticism, Cult, Organization, Criticism, Thought, Religious. (shrink)

Hilâfet/imâmet meselesi, Hz. Peygamberin vefatının akabinde Müslümanlar arasında ortaya çıkan en önemli meselelerden biridir. Bu konu, özellikle Şîa’yla birlikte siyasi alandan itikâdî alana taşınmıştır. Sünnî âlimler de muhtemelen Şiî âlimlerin etkisiyle onu kelâmî konular arasına dâhil etmişler ve kitaplarında ona yer vermişlerdir. Semerkant bölgesi Hanefî-Mâtürîdî âlimlerinden Ebû Şekûr es-Sâlimî de (ö. 460/1068’den sonra) bu âlimlerden biridir. Ebû Şekûr’un hayatı hakkında Hanefî biyografi kitaplarında pek bilgi yoktur. Günümüze ulaşan et-Temhîd fî beyâni’t-tev ḥ îd adlı eserinde verdiği bazı bilgilerden hareketle Ebû Şekûr’un (...) yaklaşık olarak V. (XI.) asrın ilk yarısında doğduğu tahmin edilmektedir. O, bu eserinde genel olarak, akıl, Allah’ın varlığı, birliği, isim ve sıfatları, rüyetullâh, vahiy, i‘cazu’l-Kur’ân, kelâm-ı lafzî-kelâm-ı mânevi, nübüvvet, mucize, kerâmet, ma‘rifet, iman, imanın şartları, hilâfet ve imâmet, Ehl-i Sünnet, Ehl-i Bid‘at ve fırkaları gibi konuları ele alır. Biz makalemizde, başlığından da anlaşılacağı üzere Ebû’l-Mu‘în en-Nesefî’nin çağdaşı olan Ebû Şekûr es-Sâlimî’nin hilâfete ilişkin görüşlerini, et-Temhîd fî beyâni’t-tev ḥ îd adlı eseri çerçevesinde ortaya koymaya çalışacağız. Amacımız, V. (XI.) asırda Mâverâünnehir bölgesinde hilâfet ile ilgili gündemde olan ve tartışılan konulara bir nebze de olsa ışık tutmaktır. Bu bağlamda yazarın sahâbenin faziletleri ve efdaliyet sırasına ilişkin görüşlerine de işaret edilecektir. Ayrıca Ebû Şekûr es-Sâlimî’nin imâmet ve sahâbenin efdaliyet sırası konularından bahsederken Şîa’nın anlayışını ve görüşlerini ele alışı ve onlara yönelik eleştirileri incelenecektir. (shrink)

Dini epistemoloji, teistik inançların rasyonel zeminde gerekçelendirilme yollarını arayan, çağdaş epistemolojinin bir alt dalıdır. Musa Yanık, bu kitapta günümüzdeki en güçlü yaklaşım olan reform epistemolojisinden güvenilircilik bakış açısıyla yani “daha yüksek bir olasılıkla doğru olması yönünden” İslam inancının rasyonelliğini ortaya koymakta ve uygulamalı dini epistemolojinin sağlam ve cesur bir örneğini sergilemektedir. (Prof. Dr. Hasan Yücel Başdemir) -/- Epistemoloji topyekûn insan zihnini biçimlendirme ve inanç da dahil olmak üzere bilişsel faaliyetleri yönlendirme potansiyeline sahip bir alandır. Zira Allah’ın varlığı, birliği, nübüvvet ve (...) ahiretle ilişkili meseleler “nasıl bilebilirim, neleri bilebilirim, bildiğim şeyin kesinliğinden nasıl emin olabilirim?” gibi epistemik sorulardan bağımsız olamaz. Bu nedenle konu İslam düşüncesinde felsefecilerin olduğu kadar kelâmcıların da ilgisini çekmiştir.Bu bağlamda Musa Yanık tarafından modern teoriler de dikkate alınarak yazılan bu kitabın dini epistemoloji konusunda bir farkındalık oluşturmasını umuyorum. (Doç. Dr. Mehmet Bulgen) -/- Analitik felsefe ülkemizde yeni yeni tanınmaya başlanmış olmasına rağmen özellikle İslam entelektüel tarihindeki kelâm geleneği ile etkileşime geçme potansiyeli oldukça yüksek bir gelenektir. Musa Yanık, bu çalışmasıyla günümüzün en önemli analitik din felsefecilerinden AlvinPlantinga’nın dini epistemolojisini tanıtmakta ve kelâmla irtibatını eleştirel bir zeminde kurmaya çalışmaktadır. Çalışmanın güncel tartışmaları takip etmesi kadar bu tartışmalara farklı geleneklerden bakabilme becerisi felsefenin çok-yönlü bir çerçevede nasıl yapılabileceğine dair güzel bir örnek oluşturuyor. Musa Yanık’ın bu eseri, her şeyin birbiriyle etkileşime geçmeye başladığı global dünyada felsefe yapmanın olanaklarına dair yenilikçi bir yaklaşım ortaya koyuyor. -/- (Doç. Dr. Nazif Muhtaroğlu) -/- Elinizde tuttuğunuz bu kitap, dini epistemoloji ve erdem epistemolojisi kesişiminde yer almakla birlikte, inanç ve imanın epistemik statüsünü incelemek ve bunu yaparken ise İslam inancını merkeze almaktadır. Bu haliyle Türkçe literatür açısından önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Okuyucunun bu kitap aracılığıyla karşılaşacağı bazı sorular şunlardır: İnanç ve bilgi nedir? Kanıt olmadan inanmak ahlaken yanlış mıdır? İnançlarımızı rasyonel olarak gerekçelendirmenin yolları nelerdir? İslam inancı reform ve erdem epistemolojisi açısından güvenilir bir temele sahip midir? Fakat belki de en büyük kadim soru şudur: Tanrı’nın varlığını bilmek mümkün müdür? -/- (Taner Beyter-Öncül Analitik Felsefe Dergisi). (shrink)

Yaygın din eğitimi örgün din eğitimin dışında bireylerin dini ihtiyaçlarını gidermek için resmi ya da özel kuruluşlar vasıtasıyla her bireye planlı ve amaçlı olarak verilen eğitimdir. Günümüzde yaygın din eğitimini şekillendiren temel kurum Diyanet İşleri Başkanlığıdır. Diyanet İşleri Başkanlığı yaygın din eğitimini cami içi ve cami dışı olarak yerine getirmektedir. Cami içi yaygın din eğitimi ise; vaaz, hutbe ve kuran öğretimi ile yapılmaktadır. Bu eğitimlerden olan hutbe, Müslümanları ilgilendiren bütün konuları ele alarak topluma dini bilgileri öğretmek; insanlarda olumlu yönde davranış (...) değişikliği oluşturmak, hedef kitlenin iman, ahlak ve toplumsal farkındalık bakımından duyarlı hale gelmesini sağlamak için bireylere yardımcı olmaktır. Yaklaşık olarak aynı dönemlerde doğmuş, aynı dönemin özelliklerini paylaşmış, benzer sorumluluklara sahip bireyler aynı kuşak bireyleri olarak tanımlanır. 1990-2015 yılları arasında doğmuş büyümüş bireyler Z kuşağı bireyleri olarak adlandırılmaktadır. Bu kuşak bireyleri interneti kullanma, teknolojiyi sevme, görsele aşina, üretken ve eşitlikçi gibi özelliklere sahiptir. Bu durum Z kuşağının sosyalleşmesinde, yaşam alışkanlıklarında ve öğrenme sitillerinde farklıları beraberinde getirmiştir. Yaygın din eğitim nesiller arasındaki bu farklılıkları dikkate alarak bireylerin kendilerini geliştirmelerine ve bilgilerini güncellemelerine yardım etmelidir. Bu sebeple yaygın din eğitimi Z kuşağının ihtiyaçlarını dikkate alarak farklı metot ve etkinlikleri geliştirmesi gerekir. Bu bağlamda Z kuşağının gözüyle Cuma hutbelerinin nasıllığı önemli hale gelmektedir. Buradan hareketle Z kuşağının Cuma hutbelerine karşı tutumlarını incelemek için Cuma hutbeleri değerlendirilmiştir. Araştırmamız, Z kuşağının Cuma Hutbelerini algılamalarını incelemek amacıyla tanımlayıcı araştırma tasarımı ile yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini Konya İli Seydişehir, Beyşehir ilçesinde 14-25 yaş aralığındaki 175 birey oluşturmaktadır. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan ‘Birey Tanılama Formu’ ve ‘Cuma Hutbelerine İlişkin Bilgi Formu’ aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada, verilerin analizinde IBM SPSS (IBM Statistical Package for Social Sciences Corp.; Armonk, NY, ABD) 25.0 programı kullanılmıştır. Araştırma verileri değerlendirilirken kategorik değişkenler için frekans dağılımı (sayı, yüzde), sayısal değişkenler için tanımlayıcı istatistikler (ortalama, standart sapma) kullanılmıştır. Araştırmaya katılan katılımcıların yaş ortalamaları 17.04’dir. Katılımcıların çoğunluğunun lise öğrencisi olduğu görülmüştür. Araştırmada Z kuşağının Cuma hutbelerine katılım sağladığı, hutbelerden umut bekledikleri, olumlu yönden etkilendikleri görülmüştür. Ancak Cuma hutbelerindeki konuların yerel ve güncel konuları ele almadığı ifade ederek anlatılan konuların hatırlamadıkları, aynı konuların tekrar ettiği, gençlere yönelik olmadığına ulaşılmıştır. Ayrıca hutbelerin sunumu, süresi ve imamların yaklaşımlarından dolayı problemler yaşandığı tespit edilmiştir. (shrink)

Such questions that may it be essential, necessary, recommended, or free to believe in some matters will be addressed in the article. It is concluded that such an approach is possible for Māturīdis and Ash'arīs. In the study, it was thought that the following two problems should be solved first. The first problem is how can a definitive confirmation be made with speculative information (zannī). Second, if it is a contradiction that the ulema of the relevant school construct the subject (...) of belief with an āḥād report (khabar) even though they explain the true report as mutawātir in the works of Kalām? In the article, three different solutions are proposed for the first problem, and the second problem is tried to be solved with the proposition that tawātur is compulsory for the universal or essential subjects of theology. Then, by giving two examples for each decree (hukm), it was tried to determine what this idea means in practice. It has been determined that the main controversial issues between the Ahl al-sunnah and the Mu'tazila arise in the category of wājib to be believed. It has been determined that the scholars of the aforementioned sects fall into dispute among themselves in matters presented as sunnah to be believed. As a result, in terms of the principles set forth by the Ahl al-Sunnah, it has been deemed possible to implement ʾafʿālu al-mukallafīn (deeds of those obligated) to theological issues. (shrink)

AimThe aim of this study was to determine the presence of depressive symptoms and understand the potential factors associated with these symptoms among physicians in Bangladesh during the COVID-19 pandemic.MethodsA cross-sectional study using an online survey was conducted in between April 21 and May 10, 2020, among physicians living in Bangladesh. Participants completed a series of demographic questions, COVID-19-related questions, and the Patient Health Questionnaire-9. Descriptive statistics, test statistics were performed to explore the association between physicians’ experience of depression symptoms (...) and other study variables. Stepwise binary logistic regression was followed while conducting the multivariable analysis.ResultA total of 390 physicians completed the survey. Of them, 283 were found to be experiencing depressive symptoms. Predictors which were significantly associated with depressive symptoms were gender, the presence of sleep disturbance, being highly exposed to media coverage about the pandemic, and fear around COVID-19 infection, being assaulted/humiliated by regulatory forces and by the general public, while traveling to and from the hospital and treating patients during the countrywide lockdown.ConclusionThe findings of this study demonstrate that there is a high prevalence of depressive symptom among physicians especially among female physicians in Bangladesh during the COVID-19 pandemic. Immediate, adequate and effective interventions addressing gender specific needs are required amid this ongoing crisis and beyond. (shrink)

Human rights may feel self-apparent to us, but less than 80 years ago, one of the most advanced countries at the time acted based on an utterly contrary ideology. The view of social Darwinism that abandoned the idea of the intrinsic value of human lives instead argued that oppression of the inferior is not only inevitable but desirable. One of the many catastrophic outcomes is the medical data obtained from inhuman experiments at concentration camps. Ethical uncertainty over whether the resulting (...) insights should be a part of the medical literature provides a chance to consider the seemingly irreplaceable social construct of human dignity. Would any medical benefit justify the utilization of this illicit data? Would utilization even qualify as an insult to the dignity of the exploited subjects, or is this a question about intersubjective meaning? This work discusses the wisdom in blind adherence to human dignity, the possibility of retrospective insults, moral complicity, contrary viewpoints, and possible resolutions. (shrink)

تافوری (همانند فورتینی) تحقیق تاریخی را (که آوانگاردها هیچ وقت زیر بار این تحقیق تاریخی به‌عنوان پیش‌شرط پروژه‌هایشان نمی‌رفتند) ابزاری به‌غایت قدرتمند برای به پرسش‌کشیدن اثرات گسترش سرمایه‌داری بر عاملیت فکری می‌پنداشت. تاریخمندکردن ذهنیت‌های فکری بدان معنی است که حوزه‌ای که باید در آن مبارزه‌ی سیاسی کرد، خودِ حوزه‌ی کار فکری است. یعنی تأمل در ویژگی‌ها و کیفیات آن، در چگونگیِ تخصصی‌شدن کار فکری، و در اینکه چگونه در هر چرخه‌ی تولیدْ سرمایه‌داری وظیفه‌ی خاصی را برای نقش اجتماعی روشنفکران و (...) اندیشمندان تعریف می‌کند. به‌ زعم تافوری چنین کاوشی می‌تواند شکلی از فهم غیرایدئولوژیک از امکان‌های موجود برای عمل (روشنفکرانه) پیش از انجام آن به‌دست دهد. (shrink)

We analyze von Weizsäcker’s view regarding the concept of information in physics. In his view, information arises from the reduction of properties of a physical object to their logical descriptive propositions. The smallest element of a lattice of propositions is an atom of information which is considered as the essence of every physical identity including position space. von Weizsäcker calls this element, “ur”. Moreover, Biological evolution is described in terms of enhancement of the variety of forms. Form could be also (...) reduced to descriptive logical propositions, thus to atoms of information. Therefore, information is the fundamental basis in von Weizsäcker’s plan for unifying all branches of Physics including Chemistry and Biology. Yet, there are inadequacies in his lines of reasoning, critically assessed in this paper. (shrink)

Indonesia is highly susceptible to natural disasters, posing significant risks to its population, particularly early childhood. Effective disaster mitigation strategies tailored for young children are crucial to enhance their safety and resilience. This study systematically reviews the literature on disaster mitigation practices and policies for early childhood in Indonesia. This review aims to synthesize the current state of research on disaster mitigation for early childhood in Indonesia, identify gaps in the literature, and provide recommendations for future research and policy development. (...) A systematic literature review was conducted following PRISMA guidelines. Databases, including PubMed, Scopus, Web of Science, and Google Scholar, were searched for peer-reviewed articles published between 2011 and 2024. Keywords used in the search included "mitigation," "early childhood," "disaster mitigation," and "early childhood disasters." Studies were selected based on predefined inclusion and exclusion criteria, focusing on those that addressed disaster preparedness, training, community, and technology in early childhood contexts within Indonesia. The review identified 107 relevant studies. Key findings highlight that while several programs and initiatives exist, there is a lack of cohesive and comprehensive disaster mitigation strategies specifically designed for early childhood. Most studies emphasize the importance of integrating disaster education into early childhood curricula, training educators, and involving parents and communities in disaster preparedness. Future research should focus on developing and evaluating comprehensive, culturally sensitive disaster mitigation strategies for young children. Policymakers and practitioners must collaborate to create robust frameworks that ensure the safety and well-being of early childhood during disasters. (shrink)

Peter Adamson. Al-Rāzī. New York: Oxford University Press, 2021. 256 sayfa. ISBN: 9780197555033.

Scientometrics has found many applications in describing, explaining and predicting the scientific status of researchers, educational and research groups, universities, organizations and countries in various national and international arenas. By studying the scientific products of different countries, their status in the production of science can be evaluated. Present study was conducted using a scientometrics approach and using co-word analysis and social network analysis (SNA) to investigate relationships in the field of know­ledge organization. In this regard, research indexed in web of (...) science on the topic of “know­ledge organization” has been analyzed using software including VOSviewer, Gephi, Publish or Perish. The findings of the study show that the most frequently used topics and words are know­ledge organization and classification. Also, the most valuable subject areas were identified based on the maps drawn using the closeness and centrality of indexes, taxonomy, ontology and know­ledge organization systems. Co-authorship analysis revealed that the co-authorship network is discrete and has low-density, with a total of 12,491 citations in all articles. Also, the most prolific author is Hjorland, followed by Smiraglia and Dahlberg. using the co-word map of know­ledge organization, policymakers can plan appropriately through the know­ledge of the research and thematic status of know­ledge organization. (shrink)

This paper focuses on the influence of cultural familiarity on getting the most out of an e-negotiation for merger or acquisition based on subjective and objective negotiation behaviors. We examined if cultural awareness could increase the rate of negotiation self-efficacy, shorten the length of negotiation and optimize deal closure results. To do so, firstly we investigate the concept of e-negotiation and its development in the last two decades. Then a series of systematic reviews is performed on the parameters influencing the (...) success in offline and online merger or acquisition negotiations. We also considered the main traits of Western and Middle Eastern Arab cultures on negotiations. The results show that many of the requirements of successful collaboration, or negotiations, with Arab managers can currently happen only through face-to-face meetings. (shrink)

Islamic education, from a holistic point of view, is more than just the direct transmission of the pure Islamic sciences. It encompasses other branches of specialisation and ideally accompanies Muslims, through reflections of the Islamic worldview, during their formal and informal formation. This paper reflects how, in the contemporary tertiary education in the Islamic world, commodified concepts stemming from a non-Islamic worldview are being proliferated, and what the expected results are for Muslim students. The paper expounds on differences in worldview (...) and educational systems and the commodification of ideas. It gives examples from business school curricula, psychology and the impact of teaching in a foreign language, to summarise intended consequences on the students’ educational developments. It also shows how the agency of the theory of Maqāṣid, the higher objectives of Islamic law, has immersed Islamic thought in reaction to the bias in the educational system. (shrink)

On moral and ethical aspetcs on wayang in Java, Indonesia.

Bagi orang Jawa, laku tirakat (prihatin) ternyata tidak boleh dikerjakan secara asal-asalan, insidental, sejam dua jam, atau sehari dua hari, tetapi mesti dikerjakan sepanjang hidup. Bisa dikatakan, manusia Jawa semasa hidupnya harus pandai-pandai mengolah cita-citanya berlandaskan laku prihatin yang tidak pernah berhenti. Mengapa? Sebab, hal yang didambakan oleh manusia Jawa sejatinya ialah sukses dunia dan akhirat. Buku ini diharapkan dapat meningkatkan wawasan dan kearifan Anda sebagai manusia Jawa. Terlebih, dunia masa kini dipenuhi oleh banyak hal yang bersilangan. Oleh karena itu, (...) untuk lolos dari ribuan permasalahan yang membelit kehidupan modern, sebagai manusia Jawa, Anda sebaiknya sudi menelaah kembali warisan dan wulang-wuruk jagad Jawa, termasuk laku prihatinnya yang begitu menyejarah. Semoga ada sejumput wewarah yang dapat memberikan pepadhang dan pepeling bagi Anda dalam menempuh dan menyukseskan hidup pada masa mendatang. Selamat membaca! (shrink)

“Aja ngomong waton, nanging ngomonga nganggo waton.” Jangan asal bicara, tetapi bicaralah dengan patokan atau alasan yang jelas. Peribahasa tersebut merupakan ajakan untuk tidak asal bicara. Usahakan setiap pembicaraan benar-benar memiliki landasan atau alasan yang jelas agar dapat dipertanggungjawabkan. Biasanya, peribahasa ini digunakan untuk mengingatkan siapa pun yang sering menjelek-jelekkan orang lain dan menyebarkan kabar bohong atau hoaks. Dalam khazanah hidup kebudayaan Jawa, tersimpan ribuan peribahasa yang tetap diamalkan dan memberikan warna khusus bagi dinamika masyarakatnya hingga kini. Buku ini sengaja (...) ditulis sebagai upaya merangkum kembali peribahasa Jawa yang eksistensinya mampu menembus ruang dan waktu hingga abad XXI. Apabila disimak, kekuatan nilai pesan yang terkandung dalam peribahasa tradisional masih sangat relevan sebagai landasan sikap dan perilaku di era digital. Selamat membaca! (shrink)

On Javanese traditional spiritual teachings and philosophy.

Patient-centered pharmacy practice involves increased pharmacist engagement in patient care. This increased involvement can sometimes require diverse decision-making when handling various situations, ranging from simple matters to major ethical dilemmas. There is literature about pharmacy ethics in developed Western countries. However, little is known about pharmacists’ practices in many developing countries. For example, there is a paucity of research conducted in the area of pharmacy ethics in Jordan. This study aimed to explore the manner in which ethical dilemmas were handled (...) by Jordanian pharmacists, the resources used and their attitudes towards them. Semi-structured, face to face interviews were carried out with 30 Jordanian registered pharmacists. The transcribed interviews were thematically analysed for emerging themes. Four major themes were identified: legal practice; familiarity with the code of ethics; personal judgement, cultural and religious values; and Experience. Findings showed that ethical decision-making in pharmacy practice in Jordan was decisively influenced by pharmacists’ personal moral values, legal requirements and managed by exercising common sense and experience. This pointed to gaps in Jordanian pharmacists’ understanding and application of basic principles of pharmacy ethics and highlighted the need for professional ethics training, incorporating pharmacy ethics courses in pharmacy undergraduate curricula, as well as professional development courses. This study highlighted that paternalism, personal values and legal obligations were major drivers influencing decision-making processes of Jordanian pharmacists. Findings also highlighted an inclination towards lack of respect for patient autonomy. This illuminated the need for increasing pharmacists’ literacy in professional ethics. (shrink)

The use of transcranial Electrical Stimulation in the modulation of cognitive brain functions to improve neuropsychiatric conditions has extensively increased over the decades. tES techniques have also raised new challenges associated with study design, stimulation protocol, functional specificity, and dose-response relationship. In this paper, we addressed challenges through the emerging methodology to investigate the dose-response relationship of High Definition-transcranial Direct Current Stimulation, identifying the role of negative valence in tinnitus perception. In light of the neurofunctional testable framework and tES application, (...) hypotheses were formulated to measure clinical and surrogate endpoints. We posited that conscious pairing adequately pleasant stimuli with tinnitus perception results in correction of the loudness misperception and would be reinforced by concurrent active HD-tDCS on the left Dorsolateral Prefrontal Cortex. The dose-response relationship between HD-tDCS specificity and the loudness perception is also modeled. We conducted a double-blind, randomized crossover pilot study with six recruited tinnitus patients. Accrued data was utilized to design a well-controlled adaptive seamless Bayesian dose-response study. The sample size and optimum interims were anticipated for adaptive decision-making about efficacy, safety, and single session dose parameters. Furthermore, preliminary pilot study results were sufficient to show a significant difference within the longitudinally detected self-report tinnitus loudness between before and under positive emotion induction. This study demonstrated a research methodology used to improve emotion regulation in tinnitus patients. In the projected method, positive emotion induction is essential for promoting functional targeting under HD-tDCS anatomical specificity to indicate the efficacy and facilitate the dose-finding process. The continuous updating of prior knowledge about efficacy and dose during the exploratory stage adapts the anticipated dose-response model. Consequently, the effective dose range to make superiority neuromodulation in correcting loudness misperception of tinnitus will be redefined. Highly effective dose adapts the study to a standard randomized trial and transforms it into the confirmatory stage in which active HD-tDCS protocol is compared with a sham trial. Establishing the HD-tDCS intervention protocols relying on this novel method provides reliable evidence for regulatory agencies to approve or reject the efficacy and safety. Furthermore, this paper supports a technical report for designing multimodality data-driven complementary investigations in emotion regulation, including EEG-driven neuro markers, Stroop-driven attention biases, and neuroimaging-driven brain network dynamics. (shrink)

Publication date: 25 October 2017 Source: Author: Iman Khaki, Hamid Erfanian Khanzadeh, Azam Babaki Rad This study aimed to investigate the relationship between talent management and the innovative behavior of employees based on the mediating role of organizational learning. This study is a descriptive study, according to the data collection and analysis methods and, it is a survey, according to the implementation. It was conducted during 2015 to 2016 in Mashhad, Iran. Participants were 147 staffs employed in the information technology (...) organization of Mashhad municipality. Data were collected using three valid and reliable questionnaires. Data were analyzed using SPSS software version 19. According to the main hypothesis of the study, there is a significant relationship between talent management and the innovative behavior of employees, and organizational learning mediates the relationship between talent management and the innovative behavior of employees. Also, according to the minor hypothesis, there is a significant relationship between the components of talent management and innovative behavior and the components of organizational learning can mediate the relationship between talent management and innovative behavior. Organizational learning capability has a significant relationship with innovation and innovative behavior and the organizational learning is a way in which educational and training opportunities for employees can be linked to innovative goals. (shrink)

This volume looks at how accumulation in postcolonial capitalism blurs the boundaries of space, institutions, forms, financial regimes, labour processes, and economic segments on one hand, and creates zones and corridors on the other. It draws our attention to the peculiar but structurally necessary coexistence of both primitive and virtual modes of accumulation in the postcolony. From these two major inquiries it develops a new understanding of postcolonial capitalism. The case studies from India and Sri Lanka discuss the production of (...) urban spaces of capital extraction, institutionalization of postcolonial finance capital, gendering of work forms, establishment of new forms of labour, formation of and changes in caste and racial identities and networks, and securitization-and thereby confirm that no study of contemporary capitalism is complete without thoroughly addressing the postcolonial condition. By challenging the established dualities between citizenship-based civil society and welfare-based political society, exploring critically the question of colonial and postcolonial difference, and foregrounding the material processes of accumulation against the culturalism of postcolonial studies, this volume redefines postcolonial studies in South Asia and beyond. It is invaluable reading for students and scholars of South Asian studies, sociology, cultural and critical anthropology, critical and praxis studies, and political science. (shrink)

. Night driving is one of the major factors which affects traffic safety. Although detecting oncoming vehicles at night time is a challenging task, it may improve traffic safety. If the oncoming vehicle is recognised in good time, this will motivate drivers to keep their eyes on the road. The purpose of this paper is to present an approach to detect vehicles at night based on the employment of a single onboard camera. This system is based on detecting vehicle headlights (...) by recognising their shapes via an SVM classifier which was trained for this purpose. A pairing algorithm was designed to pair vehicle headlights to ensure that the two headlights belong to the same vehicle. A multi-object tracking algorithm was invoked to track the vehicle throughout the time the vehicle is in the scene. The system was trained with 503 single objects and tested using 144 587 single objects which were extracted from 1410 frames collected from 15 videos and 27 moving vehicles. It was found that the accuracy of recognition was 97.9% and the vehicle recognition rate was 96.3% which indicates clearly the high robustness attained by this system. (shrink)

With regard to the issue of the differences of the sexes, our study focuses on traditional games in Kabylie, taken and defined as part of the field of motor praxiology. A discipline inspired by the work of Pierre Parlebas. We will attempt through a field survey, to identify and interpret the meaning and distribution of the traditional games played by the women of Kabylie. From this perspective, the analysis of the internal logics of the practices are related to the system (...) of interactions between players and their environment. This reveals valuable information on the structures underlying traditional games, and their ethno-motor characteristics as well as the world of ethnology of this vast mountainous region of Kabylie. By analyzing 92 traditional games played in the region of Kabylie allowed us to highlight on the one hand the cultural specificity, and on the other the richness of the socio-cultural aspects of this region. By examining how a game constitutes a cultural identity element of a geographical space, we explain the meaning of sport culture and identity of the Kabylie, by focusing particularly on the place of women and the indicators that reveal the relationships between men and women and distinguish the distribution of female and male roles. This also allows an understanding of the nature of traditional sports and their differentiation in terms of socialization between boys and girls. (shrink)

Galen's highly influential treatise On the Affected Parts is currently being critically edited by the Corpus Medicorum Graecorum at the Berlin-Brandenburg Academy of Sciences. Over the last decade, a team of scholars, including the present authors as well as the late and lamented Aḥmad ʿEtmān, have worked on producing a critical edition of the Arabic translation of this text, and their efforts are now drawing to a close. Here we present new insights into how this Arabic translation relates to the (...) Greek textual tradition. (shrink)

Today's companies are adopting a sustainable strategy, often in a reactive manner, to respond to customer demands, stakeholder concerns, and compliance with regulatory requirements, while seeking to proactively maintain a strong standing in the future market. This article explores the synergies between Industry 5.0 technologies and Green Lean Six Sigma (GLSS), highlighting how their integration can catalyse sustainable transformations in manufacturing. The study combines a literature review with empirical survey conducted across companies in various industrial sectors. The objective is to (...) identify and examine potential synergies between Industry 5.0 technologies and Green Lean Six Sigma tools to improve the environmental impact of manufacturing companies. The results highlight the importance of Industry 5.0 technologies in boosting the efficiency of GLSS, thereby promoting more sustainable manufacturing practices. Key areas of synergy include sustainable process optimization, energy efficiency, sustainable personalization, data analytics for sustainability, and sustainable innovation. This article emphasizes the mutual benefits of integrating Industry 5.0 technologies with the Green Lean Six Sigma methodological framework. This combination reduces the consumption of materials and resources, improves energy efficiency, and stimulates innovation in favor of eco-responsible production. It calls for an integrated approach, considering technology, human resources, and processes, to enable manufacturing companies to achieve optimized operational performance while contributing to environmental sustainability. (shrink)

Review of What Every Science Student Should Know by J. L. Bauer, Y. J. Kim, A. H. Zureick and D. K. Lee, U of Chicago Press, 2016.

The aim of this phenomenological research study carried out in Iran was to capture the meaning of patients' rights from the lived experiences of patients and their companions. To achieve this, 12 semistructured interviews were conducted during 2005 in a teaching hospital in Tehran with patients and/or their companions. In addition, extensive field notes were compiled during the interviews. The data were analyzed using Benner's thematic analysis. The themes captured were classified into three main categories, with certain themes identified within (...) each category. The categories were: (1) the concept of patients' rights; (2) barriers to patients' rights; and (3) facilitators of patients' rights. The distinctive themes within each of the categories were identified as: (1a) receiving real care, (1b) focus on the patient, and (1c) equality and accessibility; (2a) dissatisfaction with caregivers, and (2b) specific work environment limitations; (3a) the patient's companion, (3b) a responsible system, and (3c) the public's awareness of rights. Although certain themes identified closely resemble those identified in international patients' bills of rights, the current study focused on themes that are particularly relevant to the Iranian sociocultural context. (shrink)

Although healthcare workers play a crucial role in helping curb the hazardous health impact of coronavirus disease 2019, their lives and major functioning have been greatly affected by the pandemic. This study examined the effects of the COVID-19 pandemic on the quality of life of Malaysian healthcare workers and its predictive factors. An online sample of 389 university-based healthcare workers completed questionnaires on demographics, clinical features, COVID-19-related stressors, psychological experiences, and perceived social support after the movement lockdown was lifted. All (...) domains of QoL were within the norms of the general population except for social relationship QoL, which was lower than the norm. Multiple linear regression analysis indicated that COVID-19-related stressors and psychological sequelae predicted lower QoL. Conversely, greater perceived social support from friends and significant others predicted higher QoL. Clinical and demographic characteristics predicted QoL to a lesser extent: A history of pre-existing medical illness was associated only with lower physical health QoL, whereas older age and being single, divorced, or widowed were only predictive of higher environmental QoL. Efforts to enhance QoL among healthcare workers in response to the pandemic should focus on mitigating COVID-19-related stressors and psychological sequelae and facilitating social support. (shrink)

The general objective of this research was to understand the manifestations of managerial leadership in the employees of a public institution in Cajamarca. The research is qualitative in nature, based on the analysis of scientific research obtained from the review of various studies and academic documents. The main results revealed the coexistence of different leadership approaches within the institution, highlighting transformational leadership and systemic leadership, characterized by fostering skills development, promoting a shared vision, and stimulating innovation; however, the presence of (...) autocratic leadership was also identified, suggesting the persistence of more traditional and centralized approaches in some aspects of management. The research concluded that the perception of employees regarding these leadership styles is crucial to understand their impact on motivation, satisfaction, and performance; therefore, more participatory and adaptable leadership styles should be prioritized in order to avoid feelings of dissatisfaction among workers, phenomena that manifest in autocratic or less participatory styles. (shrink)