Zasadniczy przedmiot artykułu stanowi analiza trzech powieści kryminalnych Stefana Kisielewskiego: Zbrodnia w Dzielnicy Północnej (1948), Wszystko inaczej (1986) i Zanim nadejdzie śmierć (1995). Pierwsza reprezentuje „klasyczną powieść kryminalną”; druga – „dzieło otwarte”, „postmodernistyczne”, „antykryminał”; trzecia – kryminał rzekomo niezakończony. Każdy z tych utworów, odmiennie odwołując się do kryminalnej narracji linearno-powrotnej i kryminalnego schematu fabularnego, do odmiennych też nieco celów strukturę powieści kryminalnej wykorzystuje, co najbardziej uwydatniają finałowe sekwencje zdarzeń. Stąd tytuł artykułu oraz przyjęta w nim metoda analizy, gdyż zarówno teoria (...) powieści (kryminalnej), jak też teoria retoryki (klasycznej), obie podkreślają duże znaczenie narracyjnego i fabularnego finiszu, a retoryka pozwala dookreślić jego celowość, czyli pełnienie przezeń różnorakich funkcji, dzięki przywołaniu istotnych w komunikacji (także literackiej) kontekstów oraz konsytuacji. Poznawcze, wychowawcze i estetyczne, a więc perswazyjne funkcje powieści kryminalnej zależą m.in. od „otwartego” bądź „zamkniętego” kształtu zakończeń narracji i fabuły. Te zakończenia w przypadku każdego z oryginalnych, niesztampowych i wartościowych dzieł są w istocie niepowtarzalne. (shrink)

The fall of the nineteenth century abounded in discoveries of natural laws, that is, strict and unequivocal rules of the development of life. These laws stated for example that ontogeny of individuals repeats, or recapitulates, phylogeny of the species; that big and specialized forms originate in evolution from small and unspecialized ones, while the reverse is not true; that endothermic animals are larger-sized and more compact in cool than in warm climates, and so on. Louis Dollo, a Belgian palaeontologist, proposed (...) the so-called law of irreversibility of evolution which stated that an organic structure lost in evolution cannot reappear with all the peculiarities of its design. This law seems indeed to be true but not particularly original. It was Heraclitus who first observed that one could not enter the same river twice. Dollo's law says essentially the same thing. The flow of evolutionary events combines so many processes in so many ways that past evolutionary events cannot recur exactly. “What is done, is done forever”. Time itself introduces asymmetry into the evolutionary process. (shrink)

Problem moralności w świetle języków słowiańskich.Artykuł jest próbą odpowiedzi na stawiane często pytanie: czy istnieje różnica między pojęciami Moral i Sitte. Na ogół odpowiada się, że pojęcia te są przez Kanta używane synonimicznie, oddanie różnicy miedzy nimi – jeśli miałaby być podkreślona – sprawia trudności tłumaczom dzieł Kanta. Ważnych intuicji dotyczących sposobu oddawania niuansów kantowskiej terminologii w języku polskim dostarczają pisma Krzysztofa Celestyn Mrongowiusza, ucznia Kanta i autora zbiorów notatek z wykładów Kanta o moralności, tłumacza i pisarza.

This collection of articles offers an in-depth ex-ploration of explanatory, non-normative political theory, moving beyond the simple mechanics of governance and power struggles. The chapters investigate the boundaries and forms of political phenomena, including the transformation of non-political matters into political issues. The analysis distinguishes between political actions driven by ideas and interests, efforts to harmo-nize conflicting forces for social stability, and the principles that underpin the political framework. Moreover, the book delves into the socio-technical mechanisms of enemy creation, polari-zation, (...) and dehumanization, as well as the con-tradictions of political pluralism, deliberation, and the emergence of antipolitics. (shrink)

Artykuł ma na celu ukazanie wpływu bogatej symboliki „dzikiego męża”, która została według autora opracowania świadomie użyta jako znaczący i jednocześnie uzupełniający element przekazu treści pochodzącej z pierwszej połowy XV wieku _Księgi praw miejskich Głubczyc_ (Codex Iuris Lubschicensis). Analizowany materiał źródłowy stanowi spisany w języku niemieckim zbiór praw miejskich, sporządzony m.in. na bazie łacińskich odpisów, który oprócz bogatych zdobień posiada liczne sceny figuralne. Ich autorem był Jan z Żytawy, iluminator czynny na Śląsku i we Wrocławiu, który ukończył swoją pracę w (...) końcu 1421 lub na początku 1422 roku. W artykule przedstawiono dotychczasową literaturę naukową dotyczącą manuskryptu, uważanego przez długi czas za zaginiony, oraz wykazano, że dotychczasowe opracowania pomijają warstwę symboliczno-znaczeniową przedstawień figuralnych, dostrzegając w nich niepowiązane z treścią rękopisu _drôlerie_. Dodatkowo wskazano na obszerny stan badań na temat „dzikiego męża” w kulturze europejskiej, który dotychczas był pomijany przez badaczy pochodzącego z Głubczyc źródła. W opinii autora opracowania Dzicy Mężowie są ważnym elementem wzmacniającym siłę przekazu całości zbioru praw miejskich i wpisują się w charakterystyczne dla epoki powstania rękopisu opozycje, takie jak: wieś – miasto, prawo stanowione – prawo zwyczajowe, chrześcijaństwo – pogaństwo. Przeprowadzone analizy porównawcze prowadzą do wniosku, że w kulturze europejskiej „dzikim mężom” niejednokrotnie przypadało w udziale kierowanie do ludzi nauk moralnych. Byli oni postrzegani jako uosobienie pierwotnego dobra zaklętego w naturze, a żyjąc z nią w harmonii, pozostali zwierciadłem moralnym dla tych wszystkich, którzy nie uznają jeszcze przepisów zawartych w regulacjach prawnych. „Dziki mąż” to zatem strażnik naturalnego prawa, lub też ducha prawa, co zapewne pragnął oddać Jan z Żytawy, iluminator jednego z najcenniejszych dokumentów przechowywanych obecnie w Archiwum Państwowym w Opolu – w aktach miasta Głubczyc (zespół nr 9, sygn. 122). (shrink)

The first principle of evolution is immutability; the primary objective of a species is to perpetuate itself. A transition from one species to another has never been observed and never will be; even in paleontology the study of fossils will never bring to light a continuity in the history of life: the passage from one form to another is always abrupt, and the “missing links” are only a creation of our imagination, an answer to satisfy our expectation.

If a meteorite had not fallen on the earth sixty-five million years ago, we would not be where we are now; or more exactly we would not be here at all. If icebergs had not covered a third of the globe's surface three hundred million years ago, this collision some two hundred and thirty-five million years later would have been of no benefit to us. If drought had not swept over the Eurasian continent some ten million years ago, we would (...) still be in the trees, and nothing would encourage us to come down from them. (shrink)

The book presents a collection of articles authored by several members of the Warsaw School of Political Theory, affiliated with the University of Warsaw. The team of scholars, first founded in the 1970s by professor Artur Bodnar, has been conducting research under the leadership of professor Miroslaw Karwat.

This article regards the field of neuroscience and indicates on the proper or erroneous functioning of the human brain. Intellectual virtues, especially practical wisdom play a significant role in capturing the truth and implementing it in life. The agile formation of the cognitive function of man encompasses both his reason as well as the sensual judgment of utility with all the bodily backup. The brain possesses great plasticity in the production of neuronal connections. Habit as a permanent wont utilizes the (...) reactions being developed to the construction of often inappropriate mechanisms, that in turn are not easy or completely impossible to eliminate. When practical reason is introduced into a false ethos, the brain responds by forming “ruts” of neuronal connections which seem difficult to consider as something appropriate. The reparation of the existing situation and the removal of the wrong habit require relevant virtues so as to unblock the psychological resistance that is deeply rooted within the physiological neuronal substrate. The learning about the virtues of St. Thomas Aquinas is the best warranty not only for theoretical explanations, but also for the practical application of virtues in dealing with the arised situation. Only well-formed virtues give the opportunity to correct the false instinctive cognition and liberate from erroneous actions. (shrink)

Niniejszy artykuł stanowi próbę globalnej rekonstrukcji związków, które łączyły Immanuela Kanta z Polską. Część pierwsza zawiera fakty biograficzne dotyczące tego problemu oraz fragmenty wykładów z antropologii, w których Kant mówi o Polsce i Polakach. Podejmuje się też próbę interpretacji fragmentu traktatu Zum ewigen Frieden dotyczącego prawdopodobnie właśnie Polski. Część druga dotyczy rzeczywistych i domniemanych związków filozofa z Polakami.

Number 1 of Fides et ratio contains a phrase crucial for the dialogue between science and philosophy. Its meaning is clear in the Latin, polish, English, German, French and Portuguese versions, but it loses its strength in the Italian and Spanish texts.

Artykuł ma na celu ukazanie wpływu bogatej symboliki „dzikiego męża”, która została według autora opracowania świadomie użyta jako znaczący i jednocześnie uzupełniający element przekazu treści pochodzącej z pierwszej połowy XV wieku _Księgi praw miejskich Głubczyc_ (Codex Iuris Lubschicensis). Analizowany materiał źródłowy stanowi spisany w języku niemieckim zbiór praw miejskich, sporządzony m.in. na bazie łacińskich odpisów, który oprócz bogatych zdobień posiada liczne sceny figuralne. Ich autorem był Jan z Żytawy, iluminator czynny na Śląsku i we Wrocławiu, który ukończył swoją pracę w (...) końcu 1421 lub na początku 1422 roku. W artykule przedstawiono dotychczasową literaturę naukową dotyczącą manuskryptu, uważanego przez długi czas za zaginiony, oraz wykazano, że dotychczasowe opracowania pomijają warstwę symboliczno-znaczeniową przedstawień figuralnych, dostrzegając w nich niepowiązane z treścią rękopisu _drôlerie_. Dodatkowo wskazano na obszerny stan badań na temat „dzikiego męża” w kulturze europejskiej, który dotychczas był pomijany przez badaczy pochodzącego z Głubczyc źródła. W opinii autora opracowania Dzicy Mężowie są ważnym elementem wzmacniającym siłę przekazu całości zbioru praw miejskich i wpisują się w charakterystyczne dla epoki powstania rękopisu opozycje, takie jak: wieś – miasto, prawo stanowione – prawo zwyczajowe, chrześcijaństwo – pogaństwo. Przeprowadzone analizy porównawcze prowadzą do wniosku, że w kulturze europejskiej „dzikim mężom” niejednokrotnie przypadało w udziale kierowanie do ludzi nauk moralnych. Byli oni postrzegani jako uosobienie pierwotnego dobra zaklętego w naturze, a żyjąc z nią w harmonii, pozostali zwierciadłem moralnym dla tych wszystkich, którzy nie uznają jeszcze przepisów zawartych w regulacjach prawnych. „Dziki mąż” to zatem strażnik naturalnego prawa, lub też ducha prawa, co zapewne pragnął oddać Jan z Żytawy, iluminator jednego z najcenniejszych dokumentów przechowywanych obecnie w Archiwum Państwowym w Opolu – w aktach miasta Głubczyc (zespół nr 9, sygn. 122). (shrink)

The human world is in a state in statu nascendi. Man is emocionaly suspended between history, past, memory and the future. His activity is always the result of the four pillars supporting his existence. He draws his energy from the social imaginarium of which he is a part. The foundations dynamic social space are religion and politics as well as the past and memory.

Celem autora było udowodnienie, że kalwaria Mikołaja Zebrzydowskiego nie była (jak dotychczas twierdzono) wzniesiona na terenie pustostanu. Skopiowana na ziemiach pomiędzy Górą Żar a Górą Lanckorońską za traktatem Christiana Kruik van Adrichema Jerozolima obejmowała przede wszystkim królewszczyzny, głównie wsie Zakrzów, Stronie i Leśnicę. Nałożenie układu Miasta Świętego na tereny wiejskie spowodowało zabranie chłopom najbardziej urodzajnych pól znajdujących się na południowych stokach, a w konsekwencji m.in. głód i migrację. W związku z tym autor rozpatrzył fundację kompleksu jako powód zmian układów ruralistycznych (...) i przemieszczeń ludności chłopskiej. W tym celu zostały przeanalizowane odpisy z nieistniejących ksiąg kancelarii kościelnych, rzucające nowe światło na fundację polskiej Jerozolimy. Zawarte w nich wiadomości, uzupełnione informacjami ze źródeł Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Kurii Metropolitalnej i Archiwum Prowincji Bernardynów w Krakowie oraz z wydanymi drukiem materiałami dały spójny obraz sytuacji tenuty zakrzowskiej w XVII wieku. Już w pierwszej połowie tego stulecia nastąpił niemal całkowity upadek wsi Leśnica i zmiany organizacji wsi Stronie, którą końcem XVII wieku starano się ratować zakładaniem nowego osiedla na wzgórzu Niespiennik. Na pozostałych w rękach chłopów kamienistych polach, położonych na północnych stokach, rósł tylko owies. Poza tym spustoszenie przynosiły wylewy rzeki Stryszówki. Zaprowadzona przez Zebrzydowskiego fundacja odcisnęła się także na wiejskiej parafii Stryszów, której proboszcz zaczął od początku XVII stulecia notować spadek liczby przychodzących do stryszowskiego kościoła parafian i wydawanego mu z obu wsi mesznego. (shrink)