jild-i 1. Az ʻAbd al-Ḥamīd Kātib (59 Sh.) tā Abū al-Ḥasan Masʻūdī (336 Sh.) -- jild-i 2. Az Abū al-Ḥasan ʻĀmirī (291 Sh.) tā Abū al-Faz̤l Bayhaqī (465 Sh.) -- jild-i 3. Az Nāṣir Khusraw (383 Sh.) tā Sadīd al-Dīn ʻAwfī (616 Sh.) -- jild-i 4. Az Najm al-Dīn Rāzī (553 Sh.) tā Fakhr al-Muḥaqqiqīn (748 Sh.) -- jild-i 5. Az ʻUbayd Zākānī (670 Sh.) tā Jalāl al-Dīn Sayūṭī (884 Sh.) -- jild-i 6. Az Rūzbihān Khunjī (825 Sh.) tā Shaykh (...) Ḥurr ʻĀmilī (1071 Sh.) -- jild-i 7. Az ʻAlāmah Majlisī (1006 Sh.) tā Muḥammad Bāqir Shafaq (1223 Sh.) -- jild-i 8. Az Muḥammad Ṣādiq Marvazī (1147 Sh.) tā Mīrzā Fatḥʻalī Ākhūndzādah (1289 Sh.) -- jild-i 9. Az Mīrzā-yi Shīrāzī Avval (1194 Sh.) tā Ākhūnd Khurāsānī (1290 Sh.) -- jild-i 10. Az ʻAbd Allāh Māzandarānī (1219 Sh.) tā Saʻd Zaghlūl (1306 Sh.) -- jild-i 11. Az ʻImād al-ʻUlamāʼ Khalkhālī (1237 Sh.) tā ʻAbd al-ʻAzīz S̲aʻālibī (1323 Sh.) -- jild-i 12. Az Āyat Allāh Burūjirdī (1254 Sh.) tā Muḥammad Amīn Rasūlʹzādah (1333 Sh.) -- jild-i 13. Az ʻAbd al-Karīm Zanjānī (1263 Sh.) tā Amīn al-Ḥusaynī (1353 Sh.) -- jild-i 14. Az Jamālzādah (1274 Sh.) tā Mahdī Bāzargān (1373) -- jild-i 15. Az Muḥammad Ḥamīd Allāh (1286 Sh.) tā Muṭahharī (1358 Sh.) -- jild-i 16. Az Farīdūn Ādamīyat (1299 Sh.) tā Muṣṭafá Khumaynī (1356 Sh.) -- jild-i 17. Az Samīr Amīn (1310 Sh.) tā Ḥasan Ḥanafī -- jild-i 18. Az Sayyid Muḥammad Bāqir Ṣadr (1314 Sh.) tā Rāshid al-Ghanūshī -- jild-i 19. Az ʻAlī Awmlīl (1321 Sh.) tā Ṭāriq Ramaz̤ān. (shrink)

Mehdî inancı, İslam toplumunda yayılışından kısa bir süre sonra, kitleleri harekete geçiren bir motivasyon olarak Abbâsî İhtilâli sırasında yeniden ortaya çıkmıştır. Bu sebeple, ihtilâli ele alan birçok çalışmada halkta yaygınlık kazanan bu inançtan nasıl ve ne şekilde istifade edildiği incelenmiştir. Abbâsîler, Mehdî inancı olarak ifade edilen beklenen kurtarıcı inancından, ihtilâl başarıya ulaştıktan sonra da hilafette kendilerine meşruiyet sağlama amacı ile istifade etmişlerdir. Böylece Ahbâru’l-Abbâs adlı, Abbâsîlerin ihtilâlle sonuçlanan mücadelelerinin yarı resmi tarihi olarak sayılan kaynakta da Abbâsîlerin beklenen kurtarıcılar olduğunu vurgulayan (...) birçok rivâyet yer almıştır. Ahbâru’l-Abbâs, Abbâsî İhtilâli hakkında önemli bilgiler sunan ve bu nedenle muhtemelen Abbâsî ailesine yakın biri tarafından yazılmış olduğu tahmin edilen anonim bir el yazmasıdır. Abdülaziz ed-Dûrî ve Abdülcebbâr el-Muttalibî tarafından 1971'de yayımlandıktan sonra, Ahbâru’l-Abbâs veya kısaca Ahbâr olarak tanınmıştır. Bu kaynakta Abbâsîlerin beklenen kurtarıcılar olduğunu vurgulayan birçok rivâyet vardır ancak bu rivâyetler daha çok siyah sancakların ortaya çıkışı ile ilgili anlatımlarla sunulmuştur. Şimdiye kadar eser hakkında veya eserden istifade edilerek yapılan çalışmalarda, rivâyetler çoğunlukla ihtilâlin bilinmeyen yönlerine ışık tutacak şekilde ele alınmıştır, fakat bu rivayetler ile Mehdî inancı arasında doğrudan bir ilişki olduğunu vurgulayan bir çalışma bulunmamaktadır. Böylece kaynaktaki rivâyetlerin Mehdî inancı açısından ayrıntılı olarak incelenmediği söylenebilir. Çalışmamızla ilgili literatür bakımından üzerinde durulması gereken iki temel konu vardır. Bunlar arasında da en önemlisi şüphesiz ki Ahbâr’dır. Modern dönemde yeni bulunmuş bu kaynak üzerine olan çalışmalar çoğunlukla Abbâsî İhtilâli’ni ele alan çalışmalardır. Son zamanlarda kaynağın tarihyazımı açısından değeri veya sahihliği hakkında da bazı çalışmalar yapılmıştır. Literatürdeki diğer ilgili çalışmalar ise bir asrı aşkın süredir üzerinde detaylı şekilde inceleme yapılan Mehdî inancı ve bunun ihtilâl için önemine odaklanan araştırmalardır. Bu noktada, Gerlof Van Vloten'in kitabı, Mehdî inancına yönelik bazı önemli noktalara değinen ve bunun Abbâsî İhtilâli üzerindeki etkisini ortaya koyan birincil eser olarak kabul edilmektir. Bununla birlikte Van Vloten, el yazması onun çalışmasını kaleme aldığı dönemde (19. yüzyılın sonunda) henüz keşfedilmediği için Ahbâr’a hiç atıfta bulunmamıştır. Bu makale Abbâsî İhtilâli’nde Mehdî (kurtarıcı) inancının siyah sancaklar hakkındaki rivayetler aracılığıyla oluşturulan etkisini tartışmak amacıyla yazılmıştır. Ahbâr’daki ilgili rivayetleri Mehdî inancıyla ilişkilendirerek ortaya koymaktadır. Bu nedenle bu makale için “Siyah Sancaklı Mehdî” başlığı seçilmiştir. Modern tarihçiler, bu inancın İslam toplumunda giderek yaygınlaştığına ve dolayısıyla Abbâsî hareketinde etkili olduğuna inanmaktadırlar; ancak Ahbâr’dan önce ulaşılan kaynaklar bu iddiayı desteklemek için yeterli değildir. Çalışmada öncelikle Mehdî inancı ele alınacak, daha sonra beklenen kurtarıcı inancının Hicrî 2. yüzyıldaki önemi ve Abbâsî İhtilâli ile ilişkisi tartışılacak, son olarak da Mehdî inancının Abbâsî İhtilâli’ndeki etkinliğinin kaynağımıza nasıl yansıdığı incelenecektir. Bu makale, Ahbâru’l-Abbâs adlı kaynakta, Mehdî inancına doğrudan işaret eden rivayetlerin azınlığına karşın, siyah sancakların ele alındığı rivayetlerin fazla olduğunu savunmaktadır. Böylece Abbâsîlerin Mehdî inancından ihtilâlin başarıya ulaşması ve ardından meşrûiyeti sağlamada istifade ettikleri söylenebilir. Ancak bu inanç yalnızca Mehdî inancı değil, bilhassa siyah sancaklı Mehdî inancıdır. (shrink)

Memoirs of Saʻīd Pīshdād, 1955 or 1956-; school administrators professional ethics, Iran.

ʻAyn al-Quḍāh al-Hamadhānī, ʻAbd Allāh ibn Muḥammad, -1131. ; Ontology -- Islam. ; Knowledge, Theory of (Islam). ; Sufis -- Iran -- Biography. ; Muslim philosophers -- Iran -- Biography.

Dünya Osmanlı Devleti’nin makarr-ı saltanatı olan Dersaâdet’e, Memlûkler zamanında birçok Mushaf-ı Şerîf’in geldiği; XIX. yüzyılın başlarından itibaren muhafaza edilmek üzere vakfedildikleri camilerden, türbelerden, müze ve kütüphâne koleksiyonlarına toplanan eserlerden anlaşılmaktadır. İslâm yazı sanatı, başlangıcında imlâ gelişimine odaklanmış, bu meyanda ilk asır sonrası yazı estetiği üzerine çalışmalar yapılmıştır. Abbâsîler döneminde görülen bu gayretler neticesi yazının kurallara bağlandığı ve çeşitlendiği görülmüştür. Bunlardan Memlûk döneminde, Mushaf yazımında kullanılan Muhakkak ve Reyhâni yazı çeşidi Osmanlı’da Hattat Şeyh Hamdullah’a (1429- 1520) kadar Mushaf yazısı olarak kullanılmıştır. (...) Tarihî seyri içerisinde Memlûkler döneminde Muhakkak yazının gelişimini ve ulaştığı seviyeyi bu Mushaf’ta görmek mümkündür. Makalenin amacı gerek yazı sanatı gerekse süsleme sanatı açısından günümüz sanatkârlarına bir örnek sunmaktır. Mushaf’ta Zer mürekkeple yazılan harflerin etrafı siyah mürekkeple tahrirlenmiş, harekeler ise siyah mürekkeple yazılmıştır. Satırlarda harfler kürsüsünde olup, hat olarak da döneminin özelliklerini aksettirmektedir. Sûre başı yazıları ise Sülüs hat iledir. Görülmektedir ki Mushaf, günümüz yazı sanatında çokça kullanılan Muhakkak yazıya dâir özgün örnekleri ortaya koymaktadır. Araştırmadaki bir diğer gaye de Mushaf’ın hattatı ile ilgili tashihte bulunmaktır. Mushaf’ın, tefsir kısmının ferağ kaydında, “Muhammed b. Su‘ûd eş-Şâfiî” ismi geçmektedir. Bu Mushaf’ın hattatı olmayıp tefsirin müellifidir. Dolayısıyla Mushaf’ın hattatı belli değildir. Mushaf’ın tezhipleri ve cilt kapakları ile “İslâm Kitap Sanatı”nın göz alıcı örnekleri olan bu eser belli bir dönemin üslûbunu ve tekniğini yansıtması bakımından önemlidir. XV. yüzyıldan İstanbul Türk ve İslâm Eserleri Müzesi (TİEM)’nde bulunan bu Mushaf, Memlûk dönemi kitap sanatının ulaştığı mükemmelliği günümüze ulaştıran önemli eserlerdendir. Kitap sanatının hâmisi, Memlûk Sultanı Kayıtbay’ın (1468-1496) hazinesi için yazılan Mushaf, 9 satırlı ve 463 yapraktan müteşekkildir. Salbekli ve oval şemseli, miklepli vişne rengi deri cildi döneminden kalmadır. Bu Mushaf’ın önemli bir özelliği de 439b- 462b’ye kadar yine sûre başlığı altında, âyetlerin kelime anlamlarının Arapça olarak izah edilmesidir. Mushaf’ta Sultan II. Bâyezid’in vakıf mührünün bulunması, Mushaf’ın Sultan II. Bâyezid döneminde Saray’a girdiğini göstermektedir. Eser, 1480- 1490 yılları arasına tarihlenebilir. Sultan III. Ahmed’in annesinin Üsküdar’da yaptırmış olduğu Gülnûş Emetullah Vâlide Sultan Camii’ne konulmak üzere vakfettiği h. 1132/1719 tarihli Arapça yazılmış olan kayıttan anlaşılmaktadır. (shrink)

Siyasal sistemler, kitlelerin duyguları ile bilgilerini mobilize etmek, etkilemek ve yönlendirmek için çeşitli yol ve yöntemlere başvurur. Bunların belki de en etkilisi renk sembolizmidir. Zira renkler, hafızada kalıcı iz bırakan ve anlam zenginliği olan kültür sembolleridir. Bu sebeple bazen bir bayrakta, bazen bir afişte, bazen de bir sloganda siyasi bir araç olarak kullanılmaktadır. Hâl böyle olunca siyaset alanında gerçek niteliklerinden uzaklaşan renkler, simgesel anlam ve işlevler kazanmaktadır. Bu yolla siyasiler ile halk arasında hem hızlı bir iletişim hem de güçlü bir (...) dayanışma sağlanabilmektedir. Bu yüzden siyasiler, ideolojik söylemlerini güçlü kılmak adına deyim, özlü söz, vecize gibi dilin söz varlıklarından faydalanmaktadır. Söz konusu ifadelerde geçen renklerin (siyah, beyaz ve kırmızı vb.) siyasi ideoloji ve kavramların yerini tuttukları varsayılmaktadır. Buradan hareketle bu çalışmada, Sovyetlerden beri Rus siyasetinde gelişen sosyo-politik olaylarda sembol değer olarak kullanılan renkler analiz edilmiştir. Bu incelemede siyaset dilinde zikredilen ve aynı zamanda medya ve halkın diline yansıyan “renkli” ifadelere başvurulmuştur. Bu siyasi söylemlerin betimsel yöntemle tanımları yapılmış, renklerin taşıdıkları metaforik ile metonimik anlamları belirlenmiş ve kullanım alanları örneklerle gösterilmiştir. Böylelikle, Rus siyasetinde renklerin anlam, imaj ve fonksiyonları belirlenmeye çalışılmıştır. İnceleme neticesinde, beyazın geçtiğimiz asrın başında demokrasinin, düzenin ve meşrutiyetin simgesi; günümüzde ise hükümet karşıtı sergilenen yasadışı eylemlerin sembol ifadesi olduğu saptanmıştır. Sovyetler zamanında direnişin, isyanın, devrimin simgesi kızıl renk iken eski Sovyet coğrafyasında batı destekli gerçekleşen devrim hareketlerinde kızılın yerini turuncuya bıraktığı anlaşılmıştır. Çarlık rejimi yanlısı ve devrim karşıtı Ortodoks, muhafazakâr, milliyetçi örgütlerin temsil renginin ise siyah olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın sonunda ise araştırmadan elde edilen bilgi ve bulgular derlenerek kısaca değerlendirilmiştir. (shrink)

Fanon’un düşüncesinde özgürleşmenin boyutlarını ortaya çıkarmayı amaçlayan bu çalışmaya göre, uyuşmazlığa dayanan siyaset özgürleşmenin öncelikli yoludur ve tam olarak bu sebeple Fanon’un düşüncesi özgürleşme siyaseti olarak adlandırılmayı doğrudan hak eder. Uyuşmazlık çıkarmak veyahut Fanon’daki biçimiyle, çelişkilerin farkında olma ve onları aşmak üzere evrenseli hedefleyen eylemlere girişme özgürleşme siyasetinin içeriğini oluşturur. Siyaseti inşa etmek için, öncelikle, kolonyal dünyanın çalışma şeklini anlamak gerekir. Kolonyal dünya sömürenin ve sömürülenin davranışları aracılığıyla işler. Fakat, özgürleşme siyasetinde özgürleşecek olanlar sömürülenler, siyahlar, kolonyal dünyanın çoğunluğunu oluşturan öteki (...) olduğu için, Fanon, özelde siyahların ve genelde de koloni halkının deneyimlerine odaklanır. Özgürleşmeyi ilk elde sömürülenin özgürleşmesi olarak gören Fanon aynı zamanda onu gerçek bir özgürleşme düzlemine doğru genişletir. Bu düzlemde efendi ve özne konumu dünyada artık bulunmaz ve evrensel eşitlik somutlaşır. Fanoncu özgürleşme siyaseti sömürülenlerin, yani tikelin özgürleşmesinden bütün dünyanın, evrenselin, bütün insanlığın özgürleşmesine doğru çok kapsamlı bir alana yayılır. Bu fikirden hareket eden bu çalışmanın ilk kısmı, kolonyal dünyanın mantığına, bu mantığın dayandığı kavramlara, unsurlara ve deneyimlere odaklanır. İkinci kısım ise, özgürleşmenin sömürülen (köle, siyah kişi) ve sömüren (efendi, beyaz kişi) ilişkisinin efendi ve köle arasındaki ilişki olmaktan çıkarılması ve köleliğe bir son verilmesi olduğundan hareketle, kolonyal dünyanın işleme şeklinin kesintiye uğramasıyla görünür olan özgürleşme siyasetine eğilir. Çalışmanın son kısmı da bu kesintiye uğratıcı/yıkıcı etkinliklerin nasıl Fanon tarafından şiddet ile birlikte düşünüldüğünden bahseder. Özgürleşme siyaseti açısından şiddetin şiddet olarak değil, fakat özgürleşme adına, bu mücadelenin sonucunda erişilecek yeni bir insanlık adına işlevselleştirildiğine dikkat çeker. Fanon düşüncesinde özgürleşmenin boyutlarıyla ilgilenen bu çalışma için özgürleşme sürecindeki yıkıcı etkinlikler ve dolayısıyla çatışmaya dayanan bu etkinliklerden biri olarak beliren karşı-şiddet, özgürleşmenin öncelikli yoludur. Bu etkinlikleri açık bir şekilde kapsayan Fanon düşüncesi de bu nedenlerle günümüzde özgürleşme siyasetinin düşüncesi olmanın yanı sıra bizatihi siyasal bir düşünce olarak hak eder. (shrink)