Author: Sawicki Jerzy Title: THELEOGICAL PRINCIPLE IN KANT’S METHODOLOGY (Zasada teleologiczna w metodologii Kanta) Source: Filo-Sofija year: 2005, vol:.5, number: 2005/1, pages: 281-292 Keywords: KANT, THELEOGICAL PRINCIPLE, FINALISM, MECHANICISM Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The work contains a concise of I. Kant’s views on the problem of the laws of nature and the theleological principle presented in this context, which Kant proposes in the character of a regulative methodological postulate. (...) The analysis of fundamental philosophical notions (the law of nature, necessity, causality, purpose) carried out from the position of an extreme aprioristic rationalism leads Kant to the conclusion about the basic impossibility of educing the conception of purpose (in relation to nature) from aprioristic transcendental laws, ie. such laws which the theoretical reason imposes to the nature by necessity. However, the fact of a total functioning of an organism does not fit, according to Kant, into the frames of a mechanically understood causality. Kant tries to solve this problem choosing the way of conclusion by analogy and finally he suggests to introduce into the living nature a specific causal relation in which the purposes constitute a particular kind of causes and results at the same time. That conception oscillates between mechanicism and theological finalism, and the fitting of a science system into the frames of aprioristic categories does not permit a finally decide about the supremacy of one or the other way of seeing the world. However, nevertheless, the perceiving and stressing of the peculiarity of organic symptoms, the formulation of the postulate about their unreductability to the law of a mechanical type constitute unquestionable and great merit of the author of the Criticism of the Judgment Authority. The idea of the totality of organism, though involved in subjective idealistic non consequences of Kant’s conceptions has in the given historical period all features of a deep and progressive thought, outpacing and inspiring several later research ideas, both in philosophy and in natural science. (shrink)

Obsah: O. Zich: O některých logických a metodologických stránkách experimentu; I. Málek: Historická metoda a experiment; L. Tondl: Kauzální analýza a kauzální explikace.

В настоящей книге представлен анализ внутренней логики и социокультурного контекста существования Московского методологического кружка - одной из самых влиятельных мыслительно-практических контркультурных традиций советской эпохи.

Предназначено для студентов художественных вузов и факультетов, а также для учащихся профессиональных учебных заведений художественного профиля.

Kategoria struktur metodologicznych wprowadzona przez Zygmunta Hajduka jest kategorią nową, nieużywaną dotąd w rozważaniach metodologicznych i niemającą w nich ugruntowanego miejsca. Dlatego można zapytać o funkcję, jaką miałaby ona pełnić w metodologii nauk, oraz ojej przydatność jako ogólnego pojęcia metodologicznego. Zasadnicze pytanie, jakie stawiam to: czy wprowadzony przez Z. Hajduka termin struktury metodologiczne może służyć jako najogólniejsza kategoria wyznaczająca przedmiot badań metodologii nauk? Odpowiadając negatywnie na to pytanie, przedstawiam argumenty, jakie przemawiają przeciwko używaniu pojęcia struktur metodologicznych w ten (...) sposób. Moja argumentacja przebiega w następujący sposób. Przywołując funkcjonujące w metodologii nauk zasadnicze sposoby rozumienia nauki, ujęcie metodologii nauk wyznaczone przez Szkołę lwowsko-warszawską i tradycję metodologiczną KUL, będącą jej kontynuacją, typy metodologii, współczesne anglosaskie ujęcia filozofii nauki oraz rozumienie analizy metodologicznej, próbuję wskazać w miarę całościową mapę kategorii metodologicznych wyznaczających przedmiot badań metodologii nauk. Następnie odnoszę do niej kategorię struktur metodologicznych jako wyznaczającą, moim zdaniem zbyt wąsko, przedmiot badań metodologii nauk i przeprowadzam krytykę pojęcia struktur metodologicznych jako najogólniejszej kategorii wyznaczającej przedmiot badań metodologii nauk. Wskazuję także na niekompletność zaproponowanej przez Z. Hajduka listy struktur metodologicznych, którymi zajmuje się metodologia nauk. (shrink)