Autor zastanawia się nad stosunkiem między hermeneutyką a etyką filozoficzną. Z jednej strony ujmuje etykę jako normatywną refleksję krytyczną, z drugiej natomiast jako hermeneutykę moralności. W nawiązaniu do Gadamerowskiego ujęcia problemu rozumienia, autor podkreśla znaczenie phronesis i postuluje powrót do idei filozofii praktycznej, która potrafi ująć i opisać całość rzeczywistości przeżywanej, wyartykułowanej w prawie i obyczaju. Podstawę dla tak rozumianej etyki filozoficznej stanowi etos, którego samoprezentacja następuje we wspólnotowej formie życia. Etyka filozoficzna, w perspektywie hermeneutycznej, wyrasta z samej praktyki (...) życia codziennego i jest zakorzeniona w jego pierwotnej rozumności. (shrink)

Recenzní studie vychází z kolektivní monografie editorů Charlese Bazermana, Adairy Bo- nini a Débory Figueiredo, Genre in a Changing World a věnuje se tématům souvisejícím s významem žánrů ve vědecké a akademické praxi. Identifikuje zejména dvě oblasti, na něž se ve zvýšené míře soustředí badatelské aktivity pra- cující s žánrem jako analytickým nástrojem: žánrovou pedagogiku na univerzitní úrovni a oborovou enkulturaci. Zatímco první oblast ohraničuje akademické texty vůči jiným textovým formám, druhá se zabývá jejich vnitřní rozrůzněností. Studie zdůrazňuje demonstro- vaný (...) přínos přístupů založených na žánrech pro výzkumy vědecké praxe, avšak dochází k závěru, že je zapotřebí důsledněji promýšlet jejich epistemologické implikace. (shrink)

Autor artykułu zastanawia się, czy istnieje jakaś narracja filozoficzna, która jest dopasowana do epoki antropocenu lub kapitalocenu. Stara się pokazać, że w kilku współczesnych nurtach filozoficznych widać zarysy takiej narracji, od teorii aktora-sieci po poststrukturalistyczny feminizm. Koncepcje postwzrostowe mogą być zaś mediatorem, który pomoże w spopularyzowaniu tych.

Stanley Cavell (1926–2018) jest jednym z tych filozofów, którzy świadomie wychodząc od założenia wzajemnego dopełniania się filozofii i literatury, rozwijają swą refleksję teoretyczną na przecięciu obu tych dziedzin, traktując ową refleksję jako formę pisarstwa. W opinii Cavella literatura w niczym nie ustępuje poznawczo filozofii w kategoriach wartości poznawczych. Cavell posuwa się nawet do zakwestionowania zasadności sztywnego, nieprzezwyciężalnego podziału na te dwie dziedziny, zaś własne pisarstwo określa mianem krytyki epistemicznej, będącej swego rodzaju krytyką literacką. Choć sam wywodzi się ze szkoły analitycznej, (...) Cavell pozostaje niezwykle krytyczny wobec tej tradycji filozofowania, zarzucając jej, jak sam to ujmuje, „zapomnienie o ludzkim głosie”, utratę kontaktu z rzeczywistością, jak również wyalienowanie się z życia – ostatecznie nazywając filozofię analityczną „dyscypliną najbardziej obcą życiu i pisaniu”. Równocześnie sam zwraca się ku tradycji kontynentalnej, próbując połączyć te dwie odmienne tradycje intelektualne w ramach własnej refleksji filozoficznej. Tak oto Cavell sytuuje się na skrzyżowaniu rozmaitych obszarów i nurtów intelektualnych, zaś jego pole badawcze jest niezwykle szerokie i zróżnicowane – obejmuje filozofię, literaturę, film, teatr i muzykę. W niniejszym artykule zamierzam skupić się na kilku wybranych aspektach dzieła Cavella, nadal nie do końca rozpoznanych w ramach poświęconych mu studiów – takich jak użytek z pojęć filozoficznych oraz wybrane metody, wykorzystywane przez Cavella do interpretacji tekstów literackich, jak problem parafraz, metoda literalizacji języka (w kontekście Cavellowskiej analizy _Końcówki _Becketta), problem dzieła otwartego, zagadnienie zwyczajności związane z Cavellowską wersją filozofii języka potocznego (w kontekście wybranych cech filozofii Wittgensteina). Pod koniec tekstu kilka uwag poświęcam również hermeneutyce Cavella i sugeruję kontekst, w jakim można ją powiązać z innymi nurtami filozofii, zwłaszcza z filozofią Innego, wypracowaną przez Emmanuela Levinasa. (shrink)

The article refers to the issue of journalism education at university, in terms of the philosophical categories of meaning and truth. The author analyses the curricula of selected Polish higher education institutions in the majors of journalism and social communication, and refers to studies on education in journalism ethics in Poland conducted in 2015–2016. In his academic reflection, he indicates the inadequacy of university education for the proper preparation of journalists for fulfilling their profession when faced with the challenges of (...) the modern era. (shrink)

Štúdia sa zameriava na psychologické a didaktické metódy použité v Platónovom dialógu Menón. S využitím metódy dramatického čítania dialógu autor analyzuje dve kľúčové časti sokratovskej pedagogiky: negatívnu (aporetickú) charakterizovanú elenchom s cieľom nájsť a eliminovať chybné predpoklady, a pozitívnu (euporetickú), ktorej cieľom je pomôcť študentovi nájsť nové riešenia a prostredníctvom argumentácie ho priviesť k lepšiemu porozumeniu problému. V závere autor uvádza, že hlavným cieľom dialógu Menón je ukázať rozdiel medzi „sofistickým“ a „sókratovským“ spôsobom učenia. Zatiaľ čo prvý spočíva v memorovaní (...) autoritatívnych názorov a poznatkov učiteľa, sókratovský je založený na spoločnom hľadaní lepších argumentov. Takáto metóda vedie k lepšiemu porozumeniu v oboch významoch tohto slova – v sociálnom (schopnosť sebaovládania a spolupráce), ako aj poznávacom (schopnosť chápať veci v súvislostiach a otvorenosť k ďalšiemu skúmaniu). (shrink)

Jusqu'a nos jours, il n'existait dans la litterature qu'un nombre restreint de mentions et de brefs articles sur Ortiz. Dans cette etude, mon propos est de presenter d'abord les etapes de la vie d'Ortiz, en me basant avant tout sur les sources manuscrites de son epoque, puisees dans les Archives Centrales des Jesuites a Rome. Je donnerai ensuite une description de son oeuvre philosophique et j'exposerai ses conceptions philosophiques principales. Ortiz fut egalement un theologien; son activite dans ce domaine depasse (...) evidemment les limites du present article. (shrink)

Celem artykułu jest filozoficzna analiza figury uchodźcy przebywającego na terytorium Europy Zachodniej a także opisanie mechanizmów, które stabilizują i podtrzymują wykluczenie przybyszów. Na pierwszy plan wysuwają się w tekście dwie kategorie: inność i obcość oraz napięcie między nimi. Inność jest ukazana jako ontologiczna kategoria niezbędna dla konstrukcji podmiotu. W przypadku natomiast figury uchodźcy, analizowanej w niniejszym tekście, status innego może ulec dekonstytucji i wówczas cudzoziemiec, usytuowany poza społeczeństwem, staje się obcy i traci możliwość swobodnego projektowania siebie. Co istotne, należy (...) także uwzględnić przestrzeń, w której uchodźcy są sytuowani, tj. obozy lub ośrodki. (shrink)

Interpretujemy symboliczne pojęcia z drugiego zdania Genesis za pomocą pojęć filozoficznych opisujących negacje bytu: „pustkowie” – nicość, „ciemność” – niemożliwość, „bezład” – chaos. Dyskutujemy możliwe zastosowania wyników takiej wykładni biblijnego tekstu w filozofii Boga i w metafizyce. Argumentujemy za tym, że w porządku metafizycznym, w którym traktuje się prawdopodobieństwo jako kategorię w sensie Arystotelesa, staje się ono odpowiednią interpretacją dla symbolu „oddzielenia światłości od ciemności”.

Jak wiadomo, teksty biblijne czyta się wielorako. Jednym z uprawnionych, aczkolwiek niewykorzystanych sposobów ich lektury jest odczytanie w klu­czu antropologicznym. Wtedy całe partie Biblii można traktować jako wynik rzeczywistej refleksji nad człowiekiem, jego naturą, kondycją, losem, którą przeprowadzili archaiczni myśliciele i wyrazili przemyślnym, symbolicznym językiem. W perspektywie takiego interpretacyjnego założenia Pismo Święte staje się tyle wyjątkowym, ile niedocenionym źródłem wiedzy o człowieku. Nigdzie indziej nie zgromadzono tak konsekwentnie i w takiej liczbie opi­sów ludzkich losów uwzględniających żywe i bogate doświadczenie religijne. (...) Uznając swoistość tego doświadczenia, zyskuje się ogrom materiału do badań w ramach filozoficznej antropologii. Metodami tej dyscypliny, za pomocą jej systemu pojęciowego można czytać i interpretować mit adamiczny, historię patriarchów, sędziów. Można medytować nad losami bohaterów biblijnych: królów, proroków, uczniów Jezusa w planie antropologicznym, a wynik tej refleksji wyrazić za pomocą siatki pojęciowej filozofii człowieka. (shrink)

Ulepszanie człowieka — perspektywa filozoficzna.

Cieszkowski, podejmując próbę przerzucenia pomostu między spekulatywnym, heglowskim ujęciem historii a historią rzeczywistą, zachował, zdaniem autorki, wśród "młodoheglistów" pozycję myśliciela w pełni oryginalnego i samodzielnego. Sformułowane przez Cieszkowskiego stanowisko, które nakazuje dzieje uznać za "probierz wszelkiej spekulacji" i ujawnić "ogólne i konieczne" prawa dialektyki w "sferze czynu", zapoczątkowało proces, który później w tradycji filozofii niemieckiej doprowadził do rozstania się z myśleniem spekulatywnym. Fazą końcową tego procesu jest stanowisko Marksa, zgodnie z którym filozofia musi zostać zniesiona na rzecz historyczno-ekonomicznych nauk realnych. (...) Autonomiczność pozycji Cieszkowskiego w filozofii, na drodze prowadzącej od Hegla przez Feuerbacha do Marksa, nie może zostać podważona. (shrink)

"Philosophische Enzyklopädie" ist eine Aufzeichnung des Vertrags von Kant aus den 70-er Jahren. Indem man damit vertraut wird, gewinnt man eine Orientierung über seine damalige Anschauungen und vor allem folgt man der Entstehung vom Transzendentalismus. Die "Philosophische Enzyklopädie" ist von so großer Tragweite, weil sie der einzige Text von Kant ist, der in dem elfjährigen, der Veröffentlichung der "Kritik der reinen Vernunft" vorangehenden Stillstand entstanden ist. Die Grundlage für die Übersetzung schafft die Enzyklopädie-Version, die in "Kants gesammelte Schriften", Band XXIX, (...) Berlin 1980 erscheinen ist. (shrink)

Robert Boyle jest autorem oryginalnej koncepcji mediacji pomiędzy sferą religii a nauki. W artykule przedstawiono wybrane elementy myśli filozoficznej Boyle’a, które wyznaczają jego ujęcie zagadnienia relacji wiara a nauka. W literaturze przedmiotu poglądy Boyle’a kwalifikuje się często jako przykład podejścia nazywanego „koncepcją dwóch ksiąg” albo „Boga jako zapchaj dziury”. W artykule przedstawiono polemikę z tymi interpretacjami myśli Boyle’a i wskazuje się, że jego koncepcja jest bliska współczesnemu stanowisku chrześcijańskiego teizmu naturalistycznego.

Przedłożony tekst ma charakter artykułu polemicznego z książką Costica Bradatana Umrzeć za ideę. Niebezpieczne żywoty filozofów (Warszawa 2020). Pierwsza część zawiera streszczenie jej głównych tez, druga, stawiając pytania natury ogólnej o związek umierania z filozofią, poddaje je krytyce. Wniosek, do jakich dochodzi autor niniejszego artykułu, brzmi następująco: choć książka Bradatana stanowi zgrabne zestawienie przykładów życia filozofów, którzy, traktując filozofię jako sztukę życia, zostali jednocześnie zamordowani lub odebrali sobie życie, daleka jest od przedstawienia związku filozofii i umierania w sposób pogłębiony i (...) odkrywczy. (shrink)