The definition of the novel's frame has been familiar to literary researchers since the appearance structural theory. They are defined by the compositional norm or form of expression or the boundaries in which the plot is located. In all these approaches, the frame is only a reference point for artistic expression. At the same time, since the 1970s, there has been a clear turn towards autothematicism in literature, accompanied by a postmodern type of narrative, focusing on this context. The narrative (...) itself and the narrator's self-awareness play a kind of game with the reader. From the theoretical point of view, it is the frame on which the recipient focuses. On the example of Łukasz Orbitowski's book Cult, the article shows this mechanism of shifting attention to the frame of expression. (shrink)

Artykuł prezentuje w ujęciu historycznoliterackim powieść szpiegowską okresu PRL. Analiza książek z serii „Labirynt” wskazuje, że funkcja propagandowa dominuje w nich nad rozrywkową, co jest charakterystyczne dla różnych obszarów kultury popularnej w PRL. Serię „Labirynt” wydawało w latach 1957–1991 Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Ukazywały się w niej „zwykłe” powieści milicyjne, ale przede wszystkim powieści szpiegowskie. Podobnie jak powieść milicyjna, również powieść szpiegowska w PRL obok funkcji rozrywkowej musiała spełniać funkcję propagandową. Przejawia się to m.in. nawiązaniem do konwencji (...) wczesnych powieści szpiegowskich w literaturze europejskiej z przełomu XIX i XX wieku, czyli przedstawianiem PRL jako kraju, który tylko broni się przed szpiegami, sam natomiast nie wykrada tajemnic innych państw. Równie daleki od rzeczywistości i wyłącznie propagandowy był obraz Polski jako kraju wytwarzającego liczne wynalazki i technologie, na które polują szpiedzy z Zachodu. Propagandowy charakter ma też obraz wroga i skontrastowany z nim wizerunek własnych agentów. Szpiedzy z BND czy CIA nie cofają się przed morderstwami, są bezwzględni także dla swoich współpracowników i ogólnie reprezentują bardzo niski poziom moralny. Często są byłymi nazistami, a zależy im tylko na zarobku. Z kolei funkcjonariusze kontrwywiadu PRL to ludzie ideowi, z oddaniem służący ojczyźnie, przewyższający pod każdym względem swych przeciwników, także na płaszczyźnie życia prywatnego. Każda z tych historii kończy się oczywiście zwycięstwem „naszych” i – podobnie jak powieść milicyjna – nie pozostawia czytelnikowi żadnych wątpliwości co do tego, po czyjej stronie są w tym konflikcie wszystkie racje – zarówno polityczne, jak i moralne. (shrink)

Artykuł prezentuje współczesną katolicką krytykę liberalizmu.

Polska powieść kryminalna, szczególnie powstająca po roku 1989, wywołuje co najmniej dwa pytania badawcze. Pierwsze o chronologię literatury polskiej, a zarazem o uzależnienie jej rozwoju od przemian politycznych. Drugie o to, czy faktycznie zmiany takie miały (bądź mają) wpływ na kwestie np. formalne związane z kształtem tejże literatury. Zmiany polityczne mogły zapewne wpłynąć na podejmowanie tematów dotąd niemożliwych do opisu. Niniejsze studium ma na celu opis oraz analizę polskiej powieści kryminalnej z nieco innej perspektywy, a mianowicie opisu jej jako (...) pewnego obiektu w znaczeniu, jaki nadał temu pojęciu Nicolai Hartmann. Stąd kwestie chronologiczne nie odegrają tu większej roli; będą traktowane jako pewien parametr pomocniczy. Natomiast artykuł podkreśla znaczenie tezy, że powieść kryminalna staje się, właśnie po roku 1989, powieścią o charakterze obyczajowo-psychologicznym. Także coraz silniej przejawia się w niej tendencja do czegoś, co sami autorzy określają jako „komedia kryminalna”. Artykuł zawiera zatem zarysowanie problemu badawczego (dzieło literackie jako obiekt), zaś główna teza to niezależność kwestii formalnych od problematyki przemian politycznych. Przyjęte w artykule metody badawcze to przede wszystkim opis obiektu, resp. dzieła literackiego i takich jego cech, jak: miejsce akcji (konkretne i opisane precyzyjnie bądź schematycznie), język protagonistów/antagonistów/narratora (konwencjonalny lub zindywidualizowany, z aluzjami intertekstowymi), postacie konwencjonalne lub zindywidualizowane, zagadka (najważniejsza, lub pretekstowa, czasem odkrywa drugie dno). Staram się wykazać, że zmiany polityczne wpłynęły na podejmowanie tematów dotąd niemożliwych do opisu. Natomiast same kwestie przemian politycznych na sferę kompozycji mają tylko wpływ głównie w warstwie językowej utworów. (shrink)

Niepełnosprawność jest jedn¸a} z cech różnicuj¸a}cych jednostki i grupy we współczesnych społeczeństwach. Osoby o ograniczonej sprawności fizycznej, poznawczej i psychicznej s¸a} szczególnie narażone na dyskryminacjȩ oraz wykluczenie społeczne, gospodarcze i polityczne. Co istotne kwestia socjalna osób niepełnosprawnych na pocz¸a}tku XXI wieku zmienia siȩ wchodz¸ac w relacjȩ z procesem starzenia siȩ ludności. Artykuł ma na celu przybliżenie wybranych teoretycznych koncepcji działań na rzecz poprawy wizerunku niepełnosprawności i ograniczania barier doświadczanych przez osoby niepełnosprawne w dostȩpie do różnego rodzaju zasobów, przestrzeni i szans. (...) Krytyczna analiza literatury przedmiotu obejmuje wskazanie cech koncepcji polityki aktywizacji oraz zasad i celów polityki społecznej w holistycznym paradygmacie normalizacji. Podsumowanie zawiera możliwe dalsze kierunki badań i analiz. ** Disability is one of the features that differentiate individuals and groups in modern societies. People with reduced physical, cognitive and psychological efficiency are particularly exposed to discrimination and social, economic and political exclusion. What’s important social issue of people with disabilities in the early 21st century changes by entering into a relationship with the ageing of the population. Article aims to introduce some theoretical concepts efforts to improve the image of disability and reduce the barriers faced by persons with disabilities in access to different kinds of resources, spaces and opportunities. A critical analysis of the literature includes: description of the concept of activation policy as well as principles and objectives of social policy in a holistic paradigm of normalization. This summary contains possible future directions of research and analysis. (shrink)

The first part of the paper shows two types of the systems of contemporary logic placed in one of J. Bocheński’s works. The second part of the paper contains Bocheński’s theses concerning contemporary logic. They have been shown against the backdrop of the views held by other authors who discussed some kin issues. In order to supplement Bocheński’s considerations a division of functors has been added. They are divided into extensional and non-extensional. Much attention has been devoted to the problems (...) of logical constants that is rarely discussed in learned literature. It has been stressed that at least one of Bocheński’s typologies should basically be changed, having taken into account the remarks in the paper that supplement Bocheński’s analyses. The above issues have been discussed against the backdrop of the question of relations that obtain between contemporary logic, mathematics, and philosophy. (shrink)

According to the essential arguments of post-modernism (relativism and subjectivism in particular), which was popular in last decades, there is no point in dealing with moral philosophy. Post-modernists admit, however, that moral is worth discussing yet with a different approach then before. This new approach is totally opposed to the morality of the bygone decades and lacks a wide spectrum of values such as the objective truth, norms or principles and other generally accepted values. The new morality is supposed to (...) compete effectively with the past morals because it is better. In order to prove that post-modernists characterize morality of the past as a set of norms and legal principles which rule the social life. This kind of ethics was bound to heteronymous obligation which determined human life and thus ruined human freedom and autonomy. Every deed which was at variance with the standards was regarded as an offence. In such circumstances people avoid making decisions and rejected responsibility. They felt comforted to obey regulations imposed by authorities. Post-modernists are unable to prove the superiority of their new approach since they have no rational or theoretical arguments. In this approach there is no unchanging human nature or fixed norms or values. Ethics is basically a question of sensitivity and imagination; it is depended on the instinct and impulse – therefore on something subjective, elusive and fastidious. There is no absolute certainty that human decisions and deeds are reasonable and good. If we pursue ethics in this particular way it will become senseless and will result in subjectivism, irrationalism, nihilism, relativism, etc. On the grounds of such ethics it would be possible to both praise and condemn the same deed. (shrink)

In the article, I attempted to indicate that in modern communication, i.e. also in social life, ratiomorphism has been appearing. I define it as an unconscious, innate, genetically determined and teleonomically survival-driven cognitive faculties, skills and patterns of behavior present in all living being, including humans. It cannot be, however, associated only with emotions or irrationalism. In modern communication dominated by the new media, ratiomorphism takes on the form of technoratiomorphism. Therefore, it is obvious that ratiomorphism also appears in the (...) sphere of meaning. In the pre-internet era, meaning was associated with rationality and universal values such as truth, goodness, and beauty. In the internet era, there has been a turn towards ratiomorphic values: truth is being replaced with acceptance, goodness with utility, and beauty with attractiveness. Paradoxically, than new strategy for finding and creating meaning is a rational strategy in the contemporary communicational environment. (shrink)

The author of the paper analyses different varieties of Kantianism – sometimes more true to the spirit than to the letter of Kant’s – which appear in the 20th century anthropology. Thus he allows us to see that the thought which looks back to Kant is able to remove "complexes" and overcome the "inner contradictions" of modern anthropology.

cz. 2. Tartusko-moskiewska szkoła semiotyki.

[Piotr Gutowski, Nauka, filozofia i życie. U podstaw myśli Williama Jamesa, Lublin 2011].

This is a review article of a recently published guide to the philosophy of language, Przewodnik po filozofii języka, Wydawnictwo WAM, Kraków 2016). The article presents this publication against a background of other monographs and guides devoted to the topic of the contemporary philosophy of language which have been published in English. It aims at highlighting the main issues discussed by this philosophy, as well as its relation to linguistics.

The article is a critical comment on the contemporary condition of the university and the reform of higher education introduced in Poland in 2018. The management culture imposed by the reform, focused on “scientific productivity” and bibliometrics, is in conflict with the university’s ethos of striving for truth and open discussion, constitutive for the community of learners and scientists. The author argues that attachment to these values is not only a matter of tradition, but a special task of the university (...) within the contemporary public sphere, torn by axiological conflicts, and disintegrating into a number of digital “tribes”. The university as an institution developed along with the culture of axiological pluralism and rational doubt, which is supported itself. However, these values cannot be maintained if the academic doxa adopts the assumptions of radical cognitive relativism. “Anti-relativistic cognitive minimum” and the assumption of relative translatability of languages are necessary if the university is to continue to play the socially important function of supporting critical dispositions and intellectual independence. (shrink)