Przedmiotem artykułu jest analiza teoretycznych przesłanek socjalizmu państwowego i praktyczne konsekwencje zastosowania koncepcji dyktatury proletariatu w krajach zacofanych. Sformułowana przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa koncepcja dyktatury proletariatu została poddana zabiegom interpretacyjnym przez Włodzimierza Lenina I Józefa Stalina. Artykuł wykazuje różnice i związki w ich poglądach na dyktaturę proletariatu. Stalinowska wersja dyktatury proletariatu pozostaje w głębokiej opozycji do myśli klasyków marksizmu. Wersja ta, znajdując źródła w poglądach Lenina, wywarła decydujący wpływ na praktykę socjalizmu państwowego. Do pewnych aspektów tej praktyki nawiązuje (...) wiele współczesnych ruchów i ugrupowań, które powstały po upadku socjalizmu państwowego. (shrink)

t. 1. Polskość i uniwersalistyczny socjalizm.

Badania naukowe nie pozostawiają wątpliwości, że zbrodniczy narodowy socjalizm nie jest archetypem nacjonalizmu ani doktryną narodową. Powszechnie uważa się, że ideologia nacjonalistyczna narodziła się w rewolucyjnej Francji i Stanach Zjednoczonych Ameryki. Z powodów politycznych zaciera się prawda o diametralnie odmiennym charakterze zachodniego nacjonalizmu – przede wszystkim francuskiego i anglocentrycznego – z jednej strony, a niemieckiego z drugiej. W dobie rozprzestrzeniania się ideologii globalistycznego kosmopolityzmu idee narodowe traktowane są jako największe zagrożenie dla postępu ludzkości.

Artykuł ten skupia się na analizie symboliki socjalizmu w architekturze turystycznej Czarnogóry w drugiej połowie XX wieku. Badanie obejmuje wielowarstwową analizę powstawania i rozwoju architektury turystycznej na obszarze czarnogórskiego wybrzeża w specyficznym kontekście społeczno-politycznym byłej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii. Okres, do którego odnosi się badanie, to czas o szczególnym ideologicznym przekazie socjalizmu, nie tylko jako unikalnego systemu politycznego, ale także jako sposobu życia z dominującą ideą społecznej równości wszystkich obywateli; to również okres pojawienia się turystyki masowej i turystyki socjalnej. Opisywane (...) zjawisko społeczne doprowadziło do budowy obiektów turystycznych przeznaczonych na wypoczynek i rekreację pracowników, młodzieży oraz dzieci. Studium prezentuje, jak w niezagospodarowanej przestrzeni powstały całe kompleksy budynków turystycznych oraz liczne osiedla turystyczne, zmieniające naturalny krajobraz i obraz czarnogórskiego oraz jugosłowiańskiego wybrzeża Adriatyku. Badanie to pokazuje, jak symboliki socjalizmu był wdrażany w architektoniczne i urbanistyczne koncepcje architektury turystycznej poprzez różnorodne relacje przestrzenne i funkcjonalne, które propagowały ideę tego okresu i kształtowały tożsamość badanego obszaru. (shrink)

“Przeglad Powszechny” first appeared in 1884, when the Jesuits in Krakow agreed to take over “Przeglad Lwowski” from Fr. Edward Podolski, who had been its editor. At the turn of the 19th and 20th centuries, the editors-in-chief of the “Przeglad” were Marian Ignacy Morawski SJ, Jan Pawelski SJ, Jan Urban SJ and Jan Rostworowski SJ. Thanks to their efforts and extensive prior editorial experience, “Przeglad” stood for a high level of quality, and was one of the most highly valued social (...) and cultural journals devoted to religious, philosophical, ethical, cultural, historical and political issues. The overriding aims set out by the editors of the review were the dissemination of properly Catholic principles of conduct and obedience to the Church. The article will present the social thought of the Jesuits as they appeared in “Przeglad Powszechny” from the time of its inception until the recovery of Poland’s independence. (shrink)

Celem artykułu jest ukazanie nieznanych w Polsce dziejów libertarianizmu w Stanach Zjednoczonych. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania libertarianizmu podejmuje on dyskusje z tezami utożsamiającymi libertarianizm z doktryną prokapitalistyczną czy prosocjalistyczną czy identyfikującymi go z anarchizmem. Prezentacja historii użycia pojęć „libertariański”, „libertarianin”, „libertarianizm”, od II połowy XIX wieku do lat 40. XX wieku, koncentruje się przede wszystkim na aspekcie myśli, ale także odwołuje się do dziejów ruchów społecznych. Kończy się próbą zdefiniowania libertarianizmu. The aim of this paper is to show the (...) unknown in Poland, history of libertarianism in the United States. Through organizing ways how libertarianism is understood and described, it starts the discussions of the theses that recognize libertarianism as the pro-capitalist or pro-socialist doctrine, identifying it with anarchism. The presentation of the history of the use of the terms “libertarian”, “libertarianism”, since the second half of the 19th century to the 40s the 20th century, is primarily focused on the aspect of thought, but it also refers to the history of social movements. The article ends with an attempt to define libertarianism. (shrink)

Książka stanowi syntetyczną próbę spojrzenia na libertarianizm. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania libertarianizmu podejmuje dyskusje z tezami utożsamiającymi libertarianizm z doktryną prokapitalistyczną czy prosocjalistyczną, identyfikującymi go z anarchizmem. Wykazuje jego obecność również w metafizyce, naturyzmie, postępowej edukacji i teorii wolnej miłości, liberalizmie, socjalizmie, marksizmie i feminizmie. Prezentacja historii użycia pojęć „libertarianin”, „libertarianizm” i im podobnych od XVIII wieku do XX wieku (w Anglii, Stanach Zjednoczonych, Francji, Rosji, Włoszech, Hiszpanii), koncentruje się przede wszystkim na aspekcie myśli, ale także odwołuje się do (...) dziejów ruchów społecznych. Kończy się próbą zdefiniowania libertarianizmu. The book is a synthetic attempt to look at libertarianism. Through organizing ways how libertarianism is understood and described, it starts the discussions of the theses that recognize libertarianism as the pro-capitalist or pro-socialist doctrine, identifying it with anarchism. It shows its presence in metaphysics, naturism, progressive education and the theory of free love, liberalism, socialism, Marxism and feminism. The presentation of the history of the use of the terms “libertarian”, “libertarianism” and the like since the eighteenth century is primarily focused on the aspect of thought, but it also refers to the history of social movements. The article ends with an attempt to define libertarianism. Das Buch ist ein synthetischer Versuch einen Überblick über Libertarismus zu verschaffen. Indem es die Arten des Verstehens und der Beschreibung ordnet, erörtert das Werk die Thesen, die den Libertarismus mit den prokapitalistischen oder prosozialistischen Doktrinen gleichsetzen und ihn mit Anarchismus identifizieren. Zeigt seine Anwesenheit auch in Metaphysik, Naturismus, moderner Bildung und der Theorie der freien Liebe, Liberalismus, Sozialismus, Marxismus und Feminismus. Präsentiert die Geschichte des Begriffs „Libertär“, „Libertarismus“ und ihnen gleichen seit 18. bis 20. Jahrhundert (in England, Vereinigten Staaten, Frankreich, Russland, Italien, Spanien) konzentriert sich vor allem auf den Aspekt des Denkens aber bezieht sich auch auf die Geschichte der sozialen Bewegungen. Schließlich versucht das Buch Libertarismus zu definieren. (shrink)

The article describes main forms of socialist propaganda in polish sports press of the 1950’s decade. As the analysis shows, sports magazines, despite their apparent thematic distance from political issues, had become tools of social impact. The main force of influence was concentrated in texts created typically for propaganda purposes, but also texts devoted to sports competitions contained political components. The most important manifestations of propaganda in the sports press were the mixing of sport with politics, promoting Soviet training and (...) tactical patterns, over-emphasizing successes, informing about the socialist commitments made by athletes on public holidays, as well as criticizing social and political conditions in capitalist countries. (shrink)

Is Edward Abramowski an ethicist of care? Part II. The comparison of the ethics of care and the ethics of friendship These two papers contribute to the research tendency that seeks an analogy between the ethics of care and other ethical theories. The purpose of this study is to compare the ethics of care with Edward Abramowski’s moral theory. The critical appraisal of both theories requires the reconstruction and confrontation of issues such as friendship‑brotherhood‑care, response to the needs of others, (...) and making friendship‑brotherhood‑care public. The analysis of philosophical sources was carried out with the use of tools from hermeneutics and the history of ideas. In the case of the ethics of care, both the theories of direct caring relations and of group, institutional caring relations were examined. The analysis of Abramowski’s philosophy is focused on the ethics of friendship. In Part I, the ethics of care and the ethics of friendship are presented. Part II refers the results obtained from the analysis of the ethics of friendship to the theses and arguments which feature in the ethics of care. Czy Edward Abramowski jest etykiem troski? Część II. Porównanie etyki troski i etyki przyjaźni Seria dwóch artykułów wpisuje się w tendencję badawczą poszukującą analogii pomiędzy etyką troski a innymi teoriami etycznymi. Celem pracy jest porównanie etyki troski i teorii moralnej Edwarda Abramowskiego. Krytyczne badanie obu teorii polega na odtworzeniu i konfrontacji rozumienia takich zagadnień, jak: przyjaźń – braterstwo – troska, źródła reakcji na potrzeby innego, upublicznienie przyjaźni – braterstwa – troski. Do jego realizacji wykorzystano analizę tekstów filozoficznych przeprowadzoną z uwzględnieniem narzędzi hermeneutyki i historii idei. W przypadku etyki troski badaniu poddano zarówno teorie bezpośrednich relacji opiekuńczych, jak i teorie relacji pośrednich, międzygrupowych, zinstytucjonalizowanych. Przedmiotem analizy w filozofii Abramowskiego stała się etyka przyjaźni. W pierwszym artykule zaprezentowano etykę troski oraz etykę przyjaźni. W drugim odniesiono pozyskane wyniki analiz etyki przyjaźni do tez i argumentacji obecnych w etyce troski. (shrink)

Józef Ordęga (1802–1879) był polskim szlachcicem, uczestnikiem powstania listopadowego, a następnie jednym z działaczy Wielkiej Emigracji we Francji. W niniejszym artykule podjąłem próbę refleksji nad znaczeniem, jakie idea postępu zajmowała w jego piśmiennictwie z lat 1838–1846, kiedy próbował samodzielnej działalności politycznej. Wskazałem na silną inspirację doktryną francuskiego socjalizmu utopijnego, w szczególności saintsimonisty Philippe’a Bucheza. Ordęga, w ślad za nim, uważał, że postęp polega na wypełnianiu przez ludzkość celów objawianych stopniowo przez Boga. Twierdził, że idee związane z rewolucją francuską (wolność, równość, (...) braterstwo) są realizacją nauki Chrystusa i mają z gruntu katolicki charakter. Ponadto w ogólnym procesie postępu przypisywał szczególną rolę Polsce, wyrażając nadzieję, że w przyszłości odrodzi się ona jako państwo w pełni demokratyczne. (shrink)

Is Edward Abramowski an ethicist of care? Part I. Introduction to the ethics of care and the ethics of friendship These two papers contribute to the research tendency that seeks an analogy between the ethics of care and other ethical theories. The purpose of this study is to compare the ethics of care with Edward Abramowski’s moral theory. The critical appraisal of both theories requires the reconstruction and confrontation of issues such as friendship-brotherhood-care, response to the needs of others, and (...) making friendship-brotherhood-care public. The analysis of philosophical sources was carried out with the use of tools from hermeneutics and the history of ideas. In the case of the ethics of care, both the theories of direct caring relations and of group, institutional caring relations were examined. The analysis of Abramowski’s philosophy is focused on the ethics of friendship. In Part I, the ethics of care and the ethics of friendship are presented. Part II refers the results obtained from the analysis of the ethics of friendship to the theses and arguments which feature in the ethics of care. Czy Edward Abramowski jest etykiem troski? Część I. Prezentacja etyki troski i etyki przyjaźni Seria dwóch artykułów wpisuje się w tendencję badawczą poszukującą analogii pomiędzy etyką troski a innymi teoriami etycznymi. Celem pracy jest porównanie etyki troski i teorii moralnej Edwarda Abramowskiego. Krytyczne badanie obu teorii polega na odtworzeniu i konfrontacji rozumienia takich zagadnień, jak: przyjaźń – braterstwo – troska, źródła reakcji na potrzeby innego, upublicznienie przyjaźni – braterstwa – troski. Do jego realizacji wykorzystano analizę tekstów filozoficznych przeprowadzoną z uwzględnieniem narzędzi hermeneutyki i historii idei. W przypadku etyki troski badaniu poddano zarówno teorie bezpośrednich relacji opiekuńczych, jak i teorie relacji pośrednich, międzygrupowych, zinstytucjonalizowanych. Przedmiotem analizy w filozofii Abramowskiego stała się etyka przyjaźni. W pierwszym artykule zaprezentowano etykę troski oraz etykę przyjaźni. W drugim odniesiono pozyskane wyniki analiz etyki przyjaźni do tez i argumentacji obecnych w etyce troski. (shrink)