Drawing on phenomenological literature author presents understanding of the aesthetic experience of the musical work pointing to several things: 1. the deep grounding of the experience in myth and Orphic tradition, 2. to the metaphor of building worlds and 3. to being in the moment as one of the most important description of the experience of musical work. Further on author underlines the dynamic as well as fickle character of the experience of musical work, suspended between the sensual audio experience (...) and the conscious mental one. Phenomenological descriptions capture the aesthetic experience of musical work as processual, subjective, emotional, quality based and unfinished, in which they realize perfectly the complexity of the experience, claims the author. (shrink)

The purpose of this paper is to attract attention to the extent of mobbing, especially in the public sector and to its destructive character. Mobbing reduces the value of human capital because of incurred psychological and health losses. It influences innovation negatively and in consequence leads to lowering the effectiveness of an organization. Negative effects of mobbing may be also seen in the social and individual dimensions. According to Heinz Leymann, abandoning moral norms, wrongly comprehended tolerance are creating a climate (...) for practising different forms of hidden violence and psychical terror. Psychological war of this kind in workplace involves the abuse of power and manipulation. Once it has appeared, it is – as put by M.F. Hirigoyen – like a machine, which set in motion, may smash everything on its way. This asymmetric and destructive interaction can only keep strengthening unless someone from the outside intervenes decisively. Yet, the introduction of the notion of mobbing to labour code does not provide sufficient protection from mobbing in workplace – regulations leave too wide, unfilled space which needs to be filled up with concrete solutions and measures. On one hand, action taken by an organization should have a formal, administrative and organizational character. On the other hand, it should take into account the ethical sphere of an organization’s functioning. It should put special emphasis on the maintenance and the development of integrity, one of the most important dimensions of the conception of trust. (shrink)

Podstawowym celem artykułu jest przybliżenie dwóch wzajemnie powi¸a}zanych koncepcji istotnych z perspektywy zarz¸a}dzania publicznego w ramach polityki wobec starzenia siȩ społeczeństwa na poziomie lokalnym. Pierwsza koncepcja to „inteligentne miasta", która dotyczy wykorzystania nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych do poprawy zarz¸a}dzania miastami oraz dostarczania obywatelom innowacyjnych usług publicznych. Druga koncepcja to „miasta przyjazne starzeniu siȩ", która obejmuje optymalizacjȩ wszystkich funkcji miejskich do potrzeb wszystkich grup wiekowych oraz wykorzystanie szerokiego zaangażowania interesariuszy na rzecz poprawy jakości życia w okresie starości. Drugim celem jest wskazanie prób (...) praktycznego wdrażania tych koncepcji w krajach Grupy Wyszehradzkiej, które w odróżnieniu od omawianych zazwyczaj w literaturze przykładów z Europy Zachodniej charakteryzuj¸a siȩ nie tylko szybkim starzeniem siȩ populacji, ale też niedostatkami infrastruktury. W podsumowaniu przybliżono wnioski z przeprowadzonej analizy oraz potencjalne dalsze kierunki badań. ** The main aim of this paper is to introduce two interrelated concepts relevant from the perspective of public management of the ageing policy at the local level. The first concept is "smart cities," which refers to the use of new information and communication technologies to improve urban management and delivery of innovative public services for citizens. The second concept is "age-friendly cities," which includes optimization of all municipal functions to meet the needs of all age groups and to use the wide involvement of relevant stakeholders to improve the quality of life in old age. The second aim of the paper is to describe closer attempts of the practical implementation of these concepts in countries of the Visegrad Group that unlike generally discussed in the literature examples from the Western Europe are not only characterized by rapidly ageing populations, but also shortcomings of the infrastructure. Conclusions include a summary of the undertaken analysis and potential future directions of research. (shrink)

Research which has been carried out in countries with developed market economies indicates that since the 1980s there has been a systematic increase in wage inequality. As a result, low-wage employment has increased. In recent years, many academic institutions in developed countries have been conducting research into the scale, causes and consequences of low wages. Such research has not as yet been systematically carried out in Poland. This article aims to contribute to the research. Its objective is to establish the (...) scale and causes of low-wage employment in Poland in the last sixteen years. The contents of the article are divided into three parts. The first part is devoted to the methodology of measuring low wages. The second part concerns the frequency of low wages in Poland and other countries with market economies. The third part of the article presents factors influencing the scale of the occurrence of low wages. According to the research, the number of people in low-wage employment in Poland systematically increased in the period from 1989 to 2004. In 2004 this number exceeded 22% of all working people. A similarly high percentage of low-wage employment is found only in Korea, Hungary, Great Britain, the USA and Canada. (shrink)

Precarity applies to people who, in order to survive, need to work in a low-quality job, which is uncertain, temporary, low-paid, with no prospect of promotion, no security and no contract. In this sense, the precariat is a category related mostly to the secondary segment of the labour market, according to the concept of a dual labour market. It is also the universal feature of Post-Fordism and the modern working conditions in which women, more often than men, are located in (...) the ‘worst’segment of the labour market. In this context, it can be noted that since the beginning of the era of globalization, women start working particularly in those sectors that were more uncertain and unstable e.g. in services and trade. It was feminization in a double sense: there were more and more working women on the one hand, and on the other hand, the flexible jobs were undertaken usually by women. Most of these kind of jobs were precarity jobs. Precarity is combined with insecurity, which does not allow the people in this group to plan anything, and wages so low that they can’t afford a decent life. In the article I would like to prove that the threat of precariat is more probable for women than men. I present data related to precarity for Poland compared to other European countries (based on data from Eurostat and the OECD). (shrink)

The author emphasizes importance of the resolution of International Covenant of Economic, Social, and Cultural Rights by the General Assembly of the United Nations Organization on 16th December 1966, that took place at the same day as the resolution of International Covenant of Civil and Political Rights. This consists in overcoming of the doctrine of the 19th century that the development of economic and social rights presents a menace to the realization of political rights which connects in an inseparable way (...) both categories of the above mentioned rights. (shrink)

Artykuł stawia dwa pytania: jaki rodzaj etyki ekologicznej daje się wyprowadzić z posthumanistycznej refleksji i jak taka etyka mogłaby działać w konkretnej przestrzeni – ogrodzie działkowym. Interesuje mnie pole teoretyczne, kt.re wyznacza troska i namysł nad światem poza człowiekiem. Jako punktu wyjścia używam schematu trzech traum opisanego przez Zygmunta Freuda. Sytuacja człowieka po trzech traumach odczytana zostaje jako krajobraz postapokaliptyczny, w którym możliwe jest budowanie nowej etyki ekologicznej. Omawiając spektrum posthumanizmu, zwracam uwagę na problem granicy i dualizmu. Oprócz wskazania (...) przykład.w etycznych praktyk ogrodniczych, proponuję, aby w proces kształtowania struktury ogrodu włączyć śmierć ogrodników. (shrink)

Ewolucjonizm–kreacjonizm. Poszukiwanie płaszczyzny dialogu W artykule przedstawiona została próba wskazania płaszczyzny dyskusji ewolucjonistów z kreacjonistami, która umożliwiałaby dialog zwiększający szansę wypracowania spójnego światopoglądu łączącego elementy wiedzy naukowej i wiary religijnej. W odniesieniu do różnych typów wiedzy zaproponowane zostało wyróżnienie trzech poziomów: 1) przedmiot badań, 2) wiedza o tym przedmiocie, 3) interpretacja tej wiedzy. Dialog może być prowadzony już na poziomie drugim, lecz z poszanowaniem wzajemnej autonomii i ukierunkowaniem raczej na inspirację, niż na integrację. Właściwą płaszczyzną dialogu jest poziom trzeci: interpretacja (...) wiedzy oraz budowanie wizji świata i człowieka. Celem dialogu na tym poziomie jest integracja wszystkich elementów światopoglądu i dążenie do wyjaśnienia i zrozumienia całej rzeczywistości. (shrink)

Niniejszy tekst jest próbą ukazania kim są w dzisiejszym świecie ludzie wykluczeni. Ponieważw kulturze Zachodu możemy obserwować coraz większą niechęć wobec Obcych, jakimisą uchodźcy, migranci, w moim tekście staram się pokazać, czym jest ta obcość i dlaczegouchodźcy traktowani są jako niechciani i zagrażający Inni. Odwołując się do takich badaczy,jak Will Kymlicka, Aleksander Betts, Amin Maalouf i Benjamin Barber, pokazuję, w jaki sposóbjęzyk uprzedzeń czy pewien mit obcości zaczyna konstytuować nasze myślenie. Odrzucenieinnego, stygmatyzacja uchodźcy równocześnie oznacza konieczność przepracowaniasamej Inności i naszego (...) stosunku do wykluczenia. We współczesnym świecie coraz bardziejpotrzebne jest nam zrozumienie Obcego i budowanie dialogu oraz inkluzji. (shrink)

Patrząc na osobnika z perspektywy jego rozwoju. można powiedzieć, że w swej najgłębszej istocie jest on nie tyle i nie przede wszystkim całościową funkcjonalną strukturą, która przejawia życie, ile jest raczej żywą dynamiką, której jednym z zasadniczych przejawów jest zintegrowane budowanie, odbudowywanie, naprawianie i modyfikowanie różnorakich skorelowanych struktur ciała, czyli maszyn molekularnych, organelli i organów, które warunkują zachodzenie różnorodnych procesów biochemicznych i fizjologicznych oraz umożliwiają selektywne interakcje ze środowiskiem abiotycznym i biotycznym. Dynamika rozwojowa — w przekonaniu Lenartowicza — jest (...) podstawowym behawiorem każdej istoty żywej i powinna być fundamentem kształtowania właściwej koncepcji życia. (shrink)

Kluczowe w filozofii Lenartowicza było pojęcie organizmu żywego rozumianego jako cykl życiowy, który będąc powiązany z innymi podobnymi cyklami wplata się w sieć linii pokoleń danego rodzaju istot żywych. Fundamentem cyklu życiowego jest dynamika rozwojowa rozpoczynająca się w momencie poczęcia organizmu. Patrząc na osobnika z perspektywy jego rozwoju, można powiedzieć, że w swej najgłębszej istocie jest on nie tyle i nie przede wszystkim całościową funkcjonalną strukturą, która przejawia życie, ile jest raczej żywą dynamiką, której jednym z zasadniczych przejawów jest zintegrowane (...) budowanie, odbudowywanie, naprawianie i modyfikowanie różnorakich skorelowanych struktur ciała, czyli maszyn molekularnych, organelli i organów, które warunkują zachodzenie różnorodnych procesów biochemicznych i fizjologicznych oraz umożliwiają selektywne interakcje ze środowiskiem abiotycznym i biotycznym. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest krytyczna prezentacja głównych tez pewnej wersji współczesnego deizmu, zaproponowanej przez Roberta Corfe’a, autora książki Deism and Social Ethics: The Role of Religion in the Third Millennium. Nie jest to prosta kontynuacja osiemnastowiecznego angielskiego deizmu Jana Tolanda i Mateusza Tindala. Deizm Corfe’a jest refleksją filozoficzną, biorącą pod uwagę osiągnięcia współczesnych nauk przyrodniczych. Autor podejmuje taką refleksję w przekonaniu, że główne zagrożenie światowego pokoju wypływa z konfliktów między przedstawicielami religii monoteistycznych: chrześcijaństwa i islamu. Jego zdaniem głównym zadaniem współczesnego (...) deizmu jest budowanie porozumienia ponad religiami poprzez odwołanie się do racjonalnej perswazji, możliwej do przyjęcia przynajmniej przez niektórych przedstawicieli tych religii. Proponowana wersja deizmu miałaby być globalną etyką, odniesioną do nieosobowego kosmicznego Bóstwa (Dobra), zrywającą ze wszystkimi nadnaturalnymi religiami, które Corfe oskarża o kultywowanie irracjonalizmu, szkodliwego samego w sobie. Mimo że deizm Corfe’a nie przeradza się w ateizm, wbrew zapewnieniom autora Deism and Social Ethics nie stanowi skutecznej zapory przeciw temu ostatniemu. Autor niniejszego artykułu pokazuje, że koncepcja Corfe’a nie jest wewnętrznie spójna, jest niedopracowana teoretycznie i w znacznie mniejszym stopniu racjonalna, niż się Robertowi Corfe’owi wydaje. W istocie nie stanowi ona przekonującej alternatywy dla religii monoteistycznych takich jak chrześcijaństwo. (shrink)

Wielu autorów wskazuje, że myślenie w kategoriach postępu możliwe jest wyłącznie na gruncie filozoficznej refleksji nad historią, a idea postępu nie powinna być przedmiotem zainteresowania zawodowych historyków. Opinia ta wywołała wiele dyskusji, a ich efektem były próby wskazania specyfiki świadomości progresywistycznej. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na historiozoficzny kontekst myślenia w kategoriach postępu oraz ukazanie płaszczyzn, na których możliwe jest budowanie optymistycznego przekonania o stopniowym i nieodwracalnym postępie dziejowym.

Przemiany społeczno-ekonomiczne, kryzysy polityczne, zmiany w kulturze, nauce i technice mogą postawić prawnika oraz „zwykłego” obywatela nie tylko przed koniecznością odpowiedzi na pytanie, „co jest zgodne z konstytucją?”, ale również przed kwestią, „czym jest sama konstytucja?”.Prezentowana monografia poświęcona jest dwóm teoriom konstytucji, których analiza pozwala uwydatnić dwa aspekty jej pojęcia. Konstytucja bowiem z jednej strony stanowi tzw. prawo wyższe, a z drugiej realizuje określoną ideę polityczną. Rozważania zawarte w niniejszej książce rozpoczynają od analizy odpowiedzi Immanuela Kanta na pytanie, w jaki (...) sposób w pojęciu konstytucji łączą się kwestie jej prawnej ważności oraz normatywnej słuszności. Następnie autor przechodzi do zbadania dwóch teorii, które wyrastają z Kantowskiej filozofii: czystej teorii prawa Hansa Kelsena i liberalizmu politycznego Johna Rawlsa. Pierwsza jest nastawiona na deskrypcję norm pozytywnych. Druga formułuje idee o charakterze normatywnym. Pierwsza chce opisywać, druga wyznaczać ustrojowe maximum, do którego powinniśmy zmierzać. W obydwu teoriach konstytucja zajmuje szczególne miejsce. Zawarta w niniejszej monografii ich interpretacja podporządkowana jest zagadnieniu istoty demokratycznej konstytucji, która w formie prawa wyższego wyraża demokratyczną treść.Na ich podstawie następuje próba odpowiedzi na pytanie o naturę demokratycznej konstytucji. (shrink)

Proces starzenia się społeczeństw stanowi istotne wyzwanie dla krajów Unii Europejskiej. W napływie emigrantów z młodszych regionów świata - głównie Azji i Afryki - dostrzega się sposobu na uzupełnienie malejących zasobów pracy, co prowadzi do wzrostu obaw w zakresie możliwości ich integracji w wymiarze międzypokoleniowym ze społecznościami przyjmującymi. Jednocześnie upatruje się korzyści z migracji seniorów oraz możliwości kształtowania gospodarek regionalnych i lokalnych tak by sprzyjały zaspokajaniu ich potrzeb. Celem opracowania jest przybliżenie koncepcji ageizmu (dyskryminacji ze względu na wiek) w (...) formie zwielokrotnionej, zarządzania różnorodnością, polityki kreatywności oraz związków wielokulturowości z konstruowaniem srebrnych gospodarek. Podsumowanie zawiera potencjalne kierunki dalszych badań nad wielokulturowymi aspektami srebrnej gospodarki. ** Process of ageing is important challenge for European Union countries. Influx of immigrants from younger regions of the world - mainly in Asia and Africa - is considered to be a way of supplementing dwindling labour resources, which leads to an increase in concern for their possible inclusion in the intergenerational dimension of the host communities. At the same time sees the benefits of migration and seniors opportunities to develop regional economies and encourage local authorities in order to meet their needs. Aim of this paper is to present concepts of multiple age discrimination, diversity management, creativity policy and relationships of multicultural society with construction of silver economies. Summary contains potential directions for further research on multicultural aspects of silver economy. (shrink)

Artykuł zwraca uwagę na powiązania procesu starzenia się społeczeństwa z kształtowaniem zmian organizacyjnych zachodzących w miejskich instytucjach kulturalnych i artystycznych w zakresie świadczenia usług dla osób starszych. Przybliżone zostają główne cechy zachodzących na początku XXI wieku przemian pracy i czasu wolnego oraz zjawiska kreatywnej gospodarki wraz z nową stratyfikacją społeczną i nowymi czynnikami rozwojowymi. Zarysowany został także paradygmat kreatywnego starzenia się, korzyści i bariery budowania kapitału kreatywnego seniorów oraz zagraniczne i krajowe przykłady wykorzystywanych na tym polu rozwiązań a zarazem obszarów (...) dalszych badań. ** Article draws attention to the relationship of ageing process and evolution of the organizational changes in cultural and artistic institutions in cities that are connected to provision of services for older people. Study shows main features of work and leisure time transformation at the beginning of the XXI century and the phenomenon of creative economy with new social stratification and development factors. It also describes creative ageing paradigm, benefits and barriers of building a senior creative capital, foreign and domestic examples of solutions used in this field which are also areas for further research. ** A. Klimczuk, Kreatywne starzenie się. Przykłady zagranicznych i polskich zaleceń i praktyk (Creative ageing. Examples of foreign and Polish recommendations and practices), [in:] A. Zawada, Ł. Tomczyk (eds.), Seniorzy w środowisku lokalnym (badania empiryczne i przykłady dobrych praktyk), Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, p. 24-46. -/- . (shrink)

W sezonie wakacyjnym 2023 roku Zakopane odnotowało znaczący wzrost udziału turystów z krajów arabskich w sektorze HoReCa. Wzmożony ruch turystyczny halal wywołał konsternację branży turystycznej, zmuszając do refleksji nad kierunkiem dalszego rozwoju tego sektora. Artykuł ma na celu ukazanie, w jaki sposób pracownicy HoReCa w centrum Zakopanego (na Krupówkach) postrzegają kontakty i współpracę z muzułmańskimi turystami. Celem jest także odpowiedź na pytania o zmiany, jakim pod wpływem turystyki halal podlega oferta turystyczna tego miasta. Tekst został oparty na materiale pozyskanym (...) w wyniku badań terenowych przeprowadzonych w Zakopanem oraz analizie prasy. Sektor usługowy na Podhalu jest elastyczny i szybko reaguje na zmiany na rynku turystycznym, dostosowując ofertę do zaistniałych potrzeb. Mimo to zderzenie z odmienną kulturą skutkuje szeregiem nieporozumień i konfliktów, które w przyszłości można wyeliminować, prowadząc edukację w tym zakresie. Małopolska i Podhale stanowią aktualnie niewykorzystany potencjał w turystyce halal, który ma szansę na dynamiczny rozwój. (shrink)

Artykuł analizuje reguły zawodu dziennikarza zawarte w regulacjach agencji prasowych, dzienników oraz w kodeksach etycznych UNESCO i Unii Europejskiej. Przedmiotem badań stały się wybrane, reprezentatywne agencje oraz dzienniki następujących krajów europejskich: Włoch, Hiszpanii, Niemiec i Wielkiej Brytanii. Artykuł nie jest jedynie zwykłym opisem dokumentów regulacji zawodowych, ale raczej „dyskusją” wypracowaną w oparciu o te źródła normatywne, które umożliwiają wyciągnięcie stosownych wniosków na temat podstawowych obowiązków profesji dziennikarskiej.

Pandemia Covid-19 poddała próbie poglądy bioetyków na temat alokacji ograniczonych zasobów opieki zdrowotnej. Rozważamy stanowiska zajmowane przez organizacje medyczne i krajowe rady etyki we Włoszech, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Niemczech i Szwecji. W kilku wypowiedziach tych organów pojęcie godności ludzkiej odgrywa kluczową rolę. Twierdzimy, że użycie tego pojęcia nie pomaga w debacie etycznej. Bronimy poglądu, że decyzje dotyczące alokacji ograniczonych zasobów powinny być podejmowane na podstawie zasady maksymalizacji korzyści netto dla dotkniętych nimi osób. Kończymy pytaniem, czy fakt, że w niektórych regionach, (...) po szczepieniu, które stały się powszechnie dostępne, niedobór łóżek szpitalnych był w dużej mierze spowodowany przez członków społeczności, którzy zdecydowali się nie szczepić przeciwko wirusowi wywołującemu Covid-19, powinien odgrywać rolę w przydzielanie zasobów niezaszczepionym osobom, które później zachorowały na ten wirus. (shrink)

Poppera i Tarskiego wiele łączyło. Obaj urodzili się na początku XX wieku i obaj pochodzili z rodzin żydowskich zasymilowanych w swoich ojczyznach. Obaj emigrowali w czasie wojny ze swych krajów i obaj do końca życia przebywali na obczyźnie. Zarówno Popper jak i Tarski żywo interesowali się filozofią, ale obaj odebrali też akademickie wyksztalcenie matematyczne. Podobny był przedmiot ich głównych zainteresowań: obaj analizowali teorie naukowe. Popper zajmował się metodologią nauk empirycznych, natomiast Tarski badaniami systemów dedukcyjnych. Popper ponadto uprawiał filozofię i (...) wielokrotnie wyrażał swoje stanowisko w kwestiach filozoficznych. Inaczej było z Tarskim: zasadniczo unikał wypowiadania się na tematy filozoficzne, będąc bardzo ostrożnym w wyciąganiu wniosków natury światopoglądowej z logiki, co nie przeszkadzało, że rezultaty jego badań logicznych uznawane były przez wielu, w tym również przez Poppera, za brzemienne w konsekwencje filozoficzne. Obaj byli, każdy w swojej dziedzinie, myślicielami oryginalnymi, więcej - wybitnymi i obaj aktywnie uczestniczyli w życiu naukowym swoich czasów. Kiedy w latach 30. zbliżyli się do Koła Wiedeńskiego, zarówno Popper jak i Tarski zaznaczyli swoją odrębność wobec koncepcji głoszonych przez jego członków. To właśnie za sprawy Koła Wiedeńskiego doszło do ich spotkania - spotkania, o którym później wielokrotnie wspominał Popper. Popper poszukujący teoretycznej podstawy dla swej filozofii nauki znalazł ją. w semantyce Tarskiego. (shrink)

Stosunki polsko-węgierskie pozostają czymś niezwykłym na skalę europejską. Choć w świadomości społeczeństw obu narodów dominuje pozytywne postrzeganie wzajemnych relacji, nie było to zjawisko stale występujące w historii. Najintensywniej zachodziło, gdy oba kraje opierały się dominacji pierwiastka germańskiego. Węgry jako pierwsze utraciły niepodległość, ulegając naciskom ze Wschodu. Również Polska podzieliła los Węgier, ulegając presji zarówno ze Wschodu, jak i Zachodu. Doświadczenia historyczne obu krajów pokazały konieczność współdziałania wobec zagrożeń płynących z obu kierunków. Warunki po 1886 roku nie sprzyjały realizacji tego (...) założenia, choć w XIX i XX wieku Polacy i Węgrzy snuli wizje geopolityczne określające skalę możliwych przemian w Europie Środkowej. Zmiana nastąpiła po zakończeniu II wojny światowej. Niezależnie od naturalnie występujących rozbieżności w postrzeganiu własnego otoczenia, w XXI wieku trudno wskazać polską koncepcję geopolityczną, która nie uwzględnia regionalnej roli Węgier, czy też węgierską, ignorującą Rzeczpospolitą Polską. (shrink)

Idea słowiańska” jest terminem ogólnym, odnoszącym się do wielu politycznych, historiozoficznych i kulturowych wątków, dla których inspiracją było językowe i kulturowe pokrewieństwo między narodami słowiańskimi. Takie ruchy jak słowianofilstwo i panslawizm miały na celu kulturalne i polityczne zjednoczenie Słowian. Idea ta wywarła silny wpływ na muzykę krajów środkowej i wschodniej Europy w XIX i XX wieku. Pod jej wpływem powstała znaczna liczba utworów muzycznych. Można utwory te podzielić na kilka grup. W jednych „słowiańskość” podkreślana była poprzez tytuł. Kompozytorzy używali (...) również typowo słowiańskich gatunków tanecznych i pieśniowych, jak polski mazurek i ukraińska dumka. Innym sposobem realizacji idei słowiańskiej były muzyczne kontakty między twórcami. Idea muzyki słowiańskiej pojawia się również w komentarzach muzykologicznych: słowiański „charakter” muzyczny bywał najczęściej łączony ze specyficznymi kategoriami emocjonalnymi, takimi jak smutek, tęsknota, szczególnie zaś żal, które to określenie stosowano do opisu przemożnego nastroju panującego w dziełach Chopina. (shrink)

Znaczenie kolegiów jezuickich w rozwoju szkolnictwa na ziemiach Rzeczypospolitej, podobnie jak wkład członków Towarzystwa Jezusowego w postęp naukowy, tak polski jak i europejski pozostają bezsprzeczne. Warto wszak zwrócić uwagę na fakt propagowania przez jezuitów wiedzy na temat Dalekiego Wschodu, misji chrystianizacyjnych prowadzonych w Indiach, Chinach i Japonii, a także społeczne, kulturowe i polityczne konsekwencje działań podjętych przez nich w tym zakresie. Szczególne znaczenie ma tutaj działalność poszczególnych kolegiów, które kształcąc na dość wysokim poziomie, stawały się miejscem wzrastania powołań kapłańskich, a (...) co za tym idzie także powołań misyjnych. Relacje i listy z krajów Dalekiego Wschodu nie pozostały bez wpływu na decyzje podejmowane przez poszczególnych uczniów, którzy pragnęli wzorem jezuickich świętych i męczenników głosić Ewangelię wśród mieszkańców Indii, Chin oraz Japonii. Misje chrystianizacyjne, jak i dzieje oraz kultura krajów Dalekiego Wschodu interesowały wszak nie tylko uczniów kolegiów, ale o wiele szersze grono osób, chcących poszerzyć swoją wiedzą. Celom tym służyły polskie tłumaczenia autorów jezuickich, którzy w swoich dziełach opisywali Daleki Wschód. Ponadto wśród metod propagowania wiedzy niezwykle ważne miejsce zajmowały widowiska parateatralne i spektakle sceniczne, w których pojawiały się wątki orientalne. Zarówno one, jak i wspomniane działania translatorskie obejmowały swoim zasięgiem niezwykle szerokie grono osób, co w późniejszym czasie przełożyło się na znaczący wzrost zainteresowania Dalekim Wschodem, w konsekwencji zaś pojawieniem się mody na tzw. „chińszczyznę”. Celem niniejszego artykuł jest zatem prześledzenie wskazanych powyżej wątków, które – jak łatwo można zauważyć – pozostają w ciągu przyczynowo-skutkowym. W konsekwencji można zatem stwierdzić, że rola kolegiów jezuickich, jako ośrodków, z których wyszedł impuls propagowania wiedzy o krajach Dalekiego Wschodu wydaje się być niepodważalna. (shrink)

Badacze od dawna zwracali uwagę na głębokie przekonanie szlachty Rzeczypospolitej Obojga Narodów o wyjątkowości jej kraju i jej swobód. Wbrew temu, co się czasem sądzi, nie był to wyraz sarmackiej megalomanii, która dała o sobie znać w wieku XVII i na początku XVIII, opinię tę głoszono co najmniej od połowy wieku XVI. Nie była to też jakaś polska osobliwość, podobnie mówili i zapewne myśleli o swoich swobodach obywatele innych wolnych rzeczypospolitych. Już w XV wieku mieszkańcy Florencji uważali swoją republikę za (...) jedyną i nadzwyczajną, właśnie z racji panującej w niej wolności. Podobnie swój kraj i panującą w nim wolność oceniali Wenecjanie, a później Holendrzy, a także Anglicy. Zdanie: „jest tylko jedno królestwo na ziemi, gdzie wolność znalazła mieszkanie” wbrew pozorom nie odnosi się do sarmackiej Rzeczypospolitej, ale do hanoweriańskiej Anglii, a jego autor sądził, iż to jego ojczyzna jest jedynym krajem, a Brytyjczycy są jedynym ludem, który prawdziwie może o sobie powiedzieć: „jesteśmy wolni”. Szlacheccy obywatele Rzeczypospolitej wcześnie wpisali się w ten dyskurs, jeszcze przed pierwszą wolną elekcją. Autorka omawia dzieje owego dyskursu w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, stwierdzając, że w przeciwieństwie do odwołań w wieku XVI, a nawet w początkach wieku XVII pojawiające się później wzmianki o innych niż własna rzeczpospolita bądź niż republiki antyczne (szczególnie Rzym) były niezbyt liczne i dość powierzchowne, ich autorzy na ogół nie wiedzieli zbyt wiele o przywoływanych krajach, nie mieli jednak wątpliwości, że łączy je z Rzecząpospolitą pewne podobieństwo, które można by określić jako wspólnotę wolności. Bo też ten właśnie motyw, ważny także wcześniej, w wieku XVII i pierwszej połowie wieku XVIII stał się dominujący. Kryzys i skostnienie refleksji politycznej w połączeniu ze spadkiem zainteresowania światem zewnętrznym spowodował, że w szlacheckich dyskusjach politycznych nie pojawiały się już bardziej rozbudowane odwołania do innych krajów i ich rozwiązań ustrojowych. Ich uczestnicy jednak w dalszym ciągu włączali swój kraj w dość elitarną wspólnotę republik europejskich i w dalszym ciągu, nie bacząc na wszelkie różnice społeczne, wyznaniowe, polityczne, z których zresztą często nie zdawali sobie sprawy, uważali je za swoje „towarzyszki”. (shrink)

W 1768 roku Turcja zagrożona ekspansywną polityką Moskwy, w tym zwłaszcza rozwojem sytuacji w Rzeczypospolitej, wypowiedziała Rosji wojnę. Toczyła się ona do 1774 roku i zakończona została klęską Turcji i podpisaniem pokoju w Küczük Kajnardży, na mocy którego Rosja umocniła się kosztem Turcji w basenie Morza Czarnego, a caryca Katarzyna II zrealizowała dążenia podjęte już za Piotra I Wielkiego. Zmagania wojenne Rosji z Turcją obserwowane były w Rzymie z dużą uwagą, a nuncjusze papiescy starali się nadsyłać do Rzymu wszelkie informacje, (...) jakimi dysponowali na ten temat. Stolica Apostolska w swoich zabiegach dotyczących ratowania statusu Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej musiała też uwzględniać przebieg wojny rosyjsko-tureckiej. Ten istotny aspekt polityki Stolicy Apostolskiej nie był dotychczas poruszany w literaturze przedmiotu – zarówno polskiej, jak i obcej – stąd też niniejszy artykuł jest pierwszą próbą podjęcia tego tematu. Informacji na temat wojny papiescy dyplomaci przesyłali wiele. Pochodziły one nie tylko z dworów, przy których byli akredytowani, lecz także od ich informatorów. Często jednak wiele z tych wieści, co w tym czasie było normą, nie było zbyt dokładnych lub zawierało nieprawdziwe dane, lecz w Sekretariacie Stanu konfrontowano je z innymi źródłami, sprawdzając ich wiarygodność, tak że obraz wojny uzyskany tą drogą dawał dobrą orientację zarówno w przebiegu konfliktu, jak i staraniach dyplomatycznych mających na celu doprowadzenie do zawarcia pokoju. Szczególnie bałamutne były informacje napływające z pogranicza turecko-rosyjskiego i pogranicznych ziem Rzeczypospolitej, sugerujące rozszerzenie konfliktu rosyjsko-tureckiego na Rzeczypospolitą. Jednak konfrontacja informacji napływających z różnych źródeł pozwalała kierownikom dyplomacji papieskiej na odtworzenie w sumie poprawnego obrazu wojny. Nuncjusze papiescy trafnie interpretowali też intencje poszczególnych krajów czy to zaangażowanych w konflikt, czy działania dyplomatyczne mające na celu doprowadzenie do pokoju, jak również realizację interesów poszczególnych państw. (shrink)

Lektorzy pracujący ze studentami kierunków niefilologicznych szczególnie wyraźnie odczuwają, iż kompetentne nauczanie języka obcego nierozerwalnie wiąże się z przekazywaniem wiedzy o kulturze i historii kraju lub krajów, w którym jest on używany. Bez takiej koherencji wiele zjawisk (jak choćby idiomy, specyfika frazeologii czy nietypowe konstrukcje gramatyczne powstałe pod wpływem historycznych kontaktów międzynarodowych) pozostanie w znacznej mierze niezrozumiałe dla osób uczestniczących w lektoracie. Na kwestię „przemycania” w trakcie zajęć językowych wiadomości o dziejach danego kręgu kulturowego spojrzeć można jednak nie tylko (...) z perspektywy nauczyciela języka, ale również z punktu widzenia historyka. Niniejszy artykuł stanowi pokłosie takich właśnie rozważań nad obrazem rodzimej historii, jaki przekazywany jest w trakcie lektoratu języka polskiego obcokrajowcom studiującym w Rzeczypospolitej inne kierunki aniżeli polonistyka. Analizie poddano pomoce edukacyjne, a ściślej wybrane podręczniki tworzone przez natywnych użytkowników języka polskiego, powstałe po 2005 r. Cezura ta podyktowana jest zachodzącymi w glottodydaktyce na przestrzeni ostatniego półwiecza zmianami w podejściu do nauczania aspektów kulturowych. Jako efekt tych dociekań starano się przedstawić następujące kwestie. Po pierwsze: stan badań nad omawianym problemem na przestrzeni końca wieku XX i początku XXI w. przy jednoczesnym porównaniu z ukazującymi się wówczas publikacjami przeznaczonymi do nauczania specjalistycznego języka polskiego w zakresie innych dyscyplin. Po drugie: typologię zagadnień z historii Rzeczypospolitej, jakie wprowadzono do nauczania tegoż języka jako obcego z podkreśleniem postaci, wydarzeń i miejsc, które wyjątkowo często wykorzystywane są w analizowanych materiałach dydaktycznych. Po trzecie: problem możliwości skorelowania rzeczonej typologii z poziomami nauczania języka obcego określonymi w ESOKJ. Wiodącym wynikiem powyższych rozważań jest konkluzja, iż obraz dziejów Polski odmalowywany przed obcokrajowcami za pomocą tekstów niewątpliwie przemyślanych i wartościowych w swej warstwie językoznawczej z punktu widzenia historyka jest niekompletny (zwłaszcza w odniesieniu do okresu nowożytnego i wieku XX). Przez to zaś może prowadzić słuchaczy z innych kręgów kulturowych do niezrozumienia polskiej specyfiki cywilizacyjnej i rzutować na poprawność komunikacji językowej. Sytuacja taka zwiększa zarazem zakres odpowiedzialności lektorów za choćby częściowe uzupełnienie niedostatków występujących w materiałach dydaktycznych. (shrink)

Tekst stanowi krytyczne omówienie książki Jacka Migasińskiego W stronę fenomenologii niezjawiskowej, która jest doskonałym podsumowaniem współpracy polsko-francuskiej i realizuje jedną z najistotniejszych jej funkcji, czyli owocny dialog między badaczami z różnych krajów. Recenzowana książka jest kompetentnym komentarzem do tego, co dzieje się w fenomenologii francuskiej, a jej autor koncentruje się głównie na analizie tekstów Emmanuela Lévinasa i Maurice’a Merleau-Ponty’ego. Na książkę Jacka Migasińskiego składa się jedenaście esejów o rozmaitej fenomenologicznej tematyce: znajdziemy w niej problematykę intersubiektywności, czasu, afektywności i próby (...) budowania dyskursu perfomatywnego w fenomenologii na przykładzie filozofii Lévinasa. Tytułowe określenie „fenomenologia niezjawiskowa” oznacza odsłonięcie najgłębszych źródeł sensu władającego każdym z penetrowanych obszarów i obalenie dualizmów panujących w klasycznym myśleniu, ale także transgresyjność fenomenologii i jej skłonność do nadmiaru. To właśnie ta metoda, polegająca na testowaniu granic i na wykraczaniu poza nie w procedurze przelicytowywania tego, co może być źródłem fenomenów, wyznacza kierunek, w jakim według Migasińskiego zmierza dziś fenomenologia francuska. (shrink)

Tematem artykułu są nowe założenia w nauczaniu wiedzy okrajach niemieckiego obszaru językowego, zawarte w najnowszym curriculum dotyczącym tego przedmiotu. Cele, treści, metody, mierzenie postępu w nauce opierają się na czterech podstawowych zasadach: - integralności, która oznacza łączenie przekazywanych informacji z kompetencją językową i metodyczno-dydaktyczną; - łączenia i wzajemnego powiązania wiedzy z różnych dziedzin, np. realioznawstwo, kulturoznawstwo, historia itp.; - interkulturowości, tzn. rozwijania kompetencji, umiejętności, strategii w kontakcie z innymi kulturami; - ukierunkowania na działania, tzn. przekazywanie wiedzy nie w formie prezentacji (...) faktów, lecz na drodze indukcyjnej, także w formie projektów, wyjazdów studyjnych, kontaktów w kraju i za granicą. Nadrzędnym celem jest wykształcenie człowieka, który będzie dysponował nie tylko wiedzą z zakresu przedmiotu, ale także kompetencją fachowo-dydaktyczną, interkulturową i będzie w stanie samodzielnie interpretować zjawiska społeczne, polityczne i kulturowe w krajach niemieckiego obszaru językowego, a także we własnym zakresie uzupełniać swoją wiedzę. Ponieważ zjawiska te są w ciągłym rozwoju, nie należy zakładać, iż ogarnięty zostanie ich całokształt. Należy dążyć do naświetlenia różnorakich aspektów rzeczywistości społecznej z takich zakresów, jak np. jednostka i społeczeństwo, państwo i społeczeństwo, gospodarka, życie kulturalne itp. Przy ich omawianiu punktem wyjścia są doświadczenia i zainteresowania uczących się. Znajdują oni wspólnie takie tematy, które dają się rozbudowywać w różnych kierunkach w zależności od potrzeb i zainteresowań. Efektem takiego postępowania jest stworzenie nie listy obowiązujących tematów, lecz pewnej sieci wzajemnie z siebie wynikających problemów, którą ciągle można rozszerzać. Wdrożenie takiej drogi musi iść w parze z zastosowaniem różnorakich technik i metod. Powyższe curriculum uwzględnia także powstałą w ostatnich latach koncepcję nauczania wiedzy okrajach niemieckiego obszaru językowego nie w sposób sumaryczny, czyli omawiając kolejno te kraje i występujące w nich zjawiska, lecz w sposób zintegrowany i ukierunkowany na problem, tzn. odnosząc omawiane zjawiska do wszystkich krajów jednocześnie. (shrink)

Johann Wilhelm Andreas Pfaff (1774-1835) był obiecującym niemieckim matematykiem i astronomem, należącym do bogatej w tradycje akademickie rodziny Pfaffów – miał dwóch starszych powszechnie znanych braci. Niniejszy artykuł przedstawia życie najmłodszego z Pfaffów – od czasu jego studiów teologicznych w Getyndze do okresu działalności w Uniwersytecie Erlangeńskim. Krocząc śladami Klaudiusza Ptolemeusza i Johanna Keplera, Johann Wilhelm Andreas Pfaff usiłował promować astrologię w pierwszych dekadach XIX wieku. Jego wysiłki umocnienia astrologii jako pełnoprawnej dyscypliny akademickiej, zamiast oczekiwanego skutku, spotkały się z opozycją, (...) drwiną i marginalizacją samego Pfaffa w ówczesnej społeczności akademickiej. Jednakże jego osobisty dramat powinno się umiejscowić w szerokim kontekście nurtu tzw. Naturphilosophie – romantycznego ruchu myślowego, niezwykle popularnego w kręgach intelektualnych ówczesnych krajów niemieckich (także w państwach skandynawskich). (shrink)

Odpowiadając na rosnące zainteresowanie relacjami kulturalnymi i historycznymi zachodzącymi między regionem śródziemnomorskim i Azją, Uniwersytet Ignatianum w Krakowie utworzył Centrum Badań Śródziemnomorskich i Orientalnych. Relacje historyczne i kulturowe między regionami śródziemnomorskim i azjatyckim w ciągu ostatnich stuleci charakteryzowały się szerokim zakresem interakcji. Te wymiany obejmowały nie tylko aspekty handlowe, ale również religijne, technologiczne i kulturowe. Zrozumienie tych skomplikowanych zależności ma kluczowe znaczenie, zwłaszcza w kontekście definiowania warunków dalszej współpracy międzynarodowej. Chiny, Korea i Japonia odgrywają obecnie ważną rolę na arenie międzynarodowej. (...) Świat zachodni zetknął się ze społeczeństwami tych krajów na progu epoki nowożytnej. W pierwszej, wczesnonowożytnej, fazie kontaktów oddziaływanie koncentrowało się na wymianie ideowej, w której najważniejszą rolę odgrywali misjonarze jezuiccy. W drugiej połowie XIX wieku interakcja kulturowa poparta została oddziaływaniem politycznym i gospodarczym, których efektem była częściowa westernizacja tych społeczeństw. W ostatnich trzech dekadach obserwujemy napięcie między cywilizacja chińską a zachodnią, będące pochodną politycznej i gospodarczej rywalizacji. Nakłada się na to głęboki kryzys samej cywilizacji zachodniej, który osłabił jej tkankę społeczną i poczucie tożsamości. To swoiste załamanie jest ściśle związane z odejściem współczesnych generacji od religii chrześcijańskiej oraz tradycji grecko-rzymskiej, stanowiących spoiwo zachodniej cywilizacji. Historycy kultury z Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie wielokrotnie wskazywali, że misjonarze jezuiccy, działający w XVI i XVII wieku w Azji Północno-Wschodniej, wśród których byli także Polacy tacy jak Michał Boym, Jan Mikołaj Smogulecki czy Andrzej Rudomina, pozostawili bogate zasoby archiwalne dotyczące wczesnych kontaktów cywilizacji śródziemnomorskiej ze światem Azji. Te materiały są obecnie badane przez zespół naukowców z Uniwersytetu Ignatianum w ramach projektów grantowych „Nauka dla Społeczeństwa” i „Narodowy Program Rozwoju Nauki”. (shrink)

Pojęcie kompetencji do podejmowania decyzji terapeutycznych jest niezbędne dla teorii i praktyki autonomii pacjenta. Artykuł przedstawia różne podejścia do tego zagadnienia w ramach prawa, filozofii i nauk medycznych oraz wskazuje kierunki rozwoju i integracji badań pomiędzy dziedzinami. Istniejący dorobek analizy pojęciowej, badań empirycznych i rozstrzygnięć prawnych z różnych krajów wymaga dalszego uzgodnienia i wypracowania nowego pojęcia kompetencji zgodnego ze współczesną wiedzą z nauk kognitywnych.

Zmiany spowodowane w Polsce i w Europie upadkiem komunizmu obudziły nadzieję na budowę systemu politycznego innego od tego, który był losem tych krajów. W miejsce totalitaryzmu ma powstać system polityczny oparty o zasady demokratycznego państwa prawa. Przejście od totalitaryzmu do demokracji jest procesem, który w Polsce nie został jeszcze zakończony i który do osiągnięcia celu potrzebuje jeszcze wielu nakładów. Mozna też wskazać wiele zagrożeń dla tego procesu występujących także obecnie. Nie da się uniknąć niebezpieczeństwa bez rozpoznania jego zródeł i (...) jego natury. Trzeba pamiętać, że zwyrodnieniu prawa i zwyrodnieniu systemu politycznego mozna zapobiegać środkami prawnymi, dopóki system bezprawia nie odniesie sukcesu. Opór środkami prawnymi ma realne szanse, gdy jest skierowany przeciwko próbom budowy władzy totalitarnej. Taki opór skazany jest na niepowodzenie, gdy siły przeciwne państwu prawa opanują juz organy państwa. (shrink)

W dniach 15–16 października 2019 roku na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie miało miejsce międzynarodowe sympozjum naukowe pt. "Przyrodoznawstwo – filozofia – teologia. Obszary i perspektywy dialogu". W konferencji wzięło udział ponad dwudziestu naukowców z dziesięciu krajów.

The aim of this paper is to analyze the beginnings and growth of civil movements in the Baltic republics in years 1985-1991, which led to their state independence. Proces of liberation of Baltic societies will be analyzed according to the following criteria: size and range of the civil movement and forms of its institutionalization (i), political concession made by republican authorities (ii) and level of control over the republican structure of power exercised by the civil movements (iii). Finally, I will (...) try to consider why evolution of the Baltic societies resulted in building of the stable democracies, whereas these same efforts are still unsuccesful in Belarus and were unsuccesful in Ukraine. This analysis will not be a chronicle's presentation of events from current history of the Baltic states but will be based on a coherent theoretical framework achieved by employing models and conceptual apparatus of non-Marxian historical materialism. (shrink)