Choć samo zjawisko wykluczenia społecznego nie jest nowe, to jego waga, zwłaszcza w perspektywie praw człowieka, została doceniona stosunkowo niedawno. „Wykluczenie społeczne” nie jest kategorią konstytucyjną. Celem opracowania jest ogólne usytuowanie problematyki wykluczenia w kontekście zagadnień konstytucyjnych. Zmierza się do dookreślenia, czym jest wykluczenie społeczne oraz do wskazania zasadniczych konstytucyjnych punktów odniesienia, pozwalających na podjęcie tego problemu. Właściwe wykluczeniu społecznemu jest złożoność przyczyn - sam brak środków finansowych nie musi prowadzić do wykluczenia, choć proces wykluczania może (...) być zainicjowany jednym wydarzeniem. Jednak wykluczenia nie można adekwatnie scharakteryzować jedynie poprzez jego przyczyny. Wielowymiarowość dotyczy także przejawów wykluczenia. O wykluczeniu społecznym w sensie właściwym mówi się wówczas, gdy ograniczenia dotyczą jednocześnie wielu sfer życia społecznego. Chodzi przy tym o sfery fundamentalne, istotne . Charakterystyczne dla wykluczenia jest dłuższe trwanie w czasie. Często ma wymiar przestrzenny – procesy wykluczania prowadzą do wyodrębnienia obszarów, enklaw zamieszkanych przez wykluczanych, co jeszcze bardziej utrwala stan wykluczenia. Procesy wykluczania prowadzą niekiedy do zjawiska zwanego dziedziczeniem biedy czy wykluczenia. Ochrona przed wykluczeniem, wolność od niego, została uznana za prawo człowieka; prawo niesprowadzalne do tradycyjnie formułowanych praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych; mimo że wykluczenie społeczne dotyczy przede wszystkim udziału w życiu gospodarczym, społecznym i kulturalnym. Wykluczenie jest powiązane z naruszeniem zasady równości, jednak nie daje się ująć jedynie w perspektywie tej zasady, przy czym w szeregu istotnych punktów różni się od dyskryminacji w korzystaniu z praw człowieka. Poszukując w Konstytucji RP, w której brak jest kategorii „wykluczenia społecznego” zasadniczych punktów odniesienia należy poszukiwać w zasadzie godności z art. 30 oraz – w stosunku do obywateli – w art. 1. Jako pomocnicze punkty odniesienia można wskazać zasady sprawiedliwości społecznej, solidarności oraz równości, a także konstytucyjny katalog wolności i praw, przede wszystkim wolności i praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych. (shrink)

Niepełnosprawność jest jedn¸a} z cech różnicuj¸a}cych jednostki i grupy we współczesnych społeczeństwach. Osoby o ograniczonej sprawności fizycznej, poznawczej i psychicznej s¸a} szczególnie narażone na dyskryminacjȩ oraz wykluczenie społeczne, gospodarcze i polityczne. Co istotne kwestia socjalna osób niepełnosprawnych na pocz¸a}tku XXI wieku zmienia siȩ wchodz¸ac w relacjȩ z procesem starzenia siȩ ludności. Artykuł ma na celu przybliżenie wybranych teoretycznych koncepcji działań na rzecz poprawy wizerunku niepełnosprawności i ograniczania barier doświadczanych przez osoby niepełnosprawne w dostȩpie do różnego rodzaju zasobów, przestrzeni (...) i szans. Krytyczna analiza literatury przedmiotu obejmuje wskazanie cech koncepcji polityki aktywizacji oraz zasad i celów polityki społecznej w holistycznym paradygmacie normalizacji. Podsumowanie zawiera możliwe dalsze kierunki badań i analiz. ** Disability is one of the features that differentiate individuals and groups in modern societies. People with reduced physical, cognitive and psychological efficiency are particularly exposed to discrimination and social, economic and political exclusion. What’s important social issue of people with disabilities in the early 21st century changes by entering into a relationship with the ageing of the population. Article aims to introduce some theoretical concepts efforts to improve the image of disability and reduce the barriers faced by persons with disabilities in access to different kinds of resources, spaces and opportunities. A critical analysis of the literature includes: description of the concept of activation policy as well as principles and objectives of social policy in a holistic paradigm of normalization. This summary contains possible future directions of research and analysis. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest pojęcie pamięci zbiorowej, rozpatrywanej przez pryzmat ‘historii przeżytej’ – występującej w dwu postaciach: ‘przeżytej w sensie przedmiotowym’ i ‘przeżytej w sensie treściowym’ – oraz ‘historii zobiektywizowanej’. Uwzględniając polskie kontrowersje wokół książek Jana Tomasza Grossa: Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka i Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie, autor kwestionuje pojęcie jednolitej pamięci zbiorowej i jej normatywne roszczenia. Pamięć kolektywna i dominująca narracja historyczna są często przedmiotem manipulacji politycznych jako sposobu na potwierdzenie jedności społecznej poprzez wykluczenie cudzych (...) wspomnień. Pamięć o przeszłości jest w rzeczywistości podzielona między różne grupy społeczne i etniczne, które nigdy nie tworzyły spójnej jedności. Nie ma możliwości pogodzenia tych przeciwnych wspomnień; jedynym możliwym sposobem nadania pamięci zbiorowej kształtu pożądanego w porządku demokratycznym jest konfrontacja i negocjowanie tych rozbieżnych poglądów, czyli dokonywanie ‘transakcji dialogicznych’. (shrink)

Tematem tego tekstu jest próba przedstawienia problemu wykluczenia w szerokim kontekście kulturowym i moralnym. Autorka wiąże problem wykluczenia z różnymi formami dyskryminacji odnosząc je do ogólnych kategorii „obcego” i „innego”. Przyglądając się historii teorii moralnych, dzieli omawiany problem na dwa nurty, jeden związany jest ze światopoglądem uznającym hierarchę a więc uzasadniającym nierówności i wykluczenie „ładem świata”, „naturą”, „wolą Boga”; oraz drugi egalitarno-progresywny, który traktuje równość jako ważny postulat moralny dla wszystkich. Jednak filozofowie tego nurtu skażeni są „ślepotą antropologiczną”, która (...) polega nie tyle na świadomym wykluczaniu innych i obcych, ale na niedostrzeganiu ich istnienia. (shrink)

Zróżnicowanie społeczne ludzi starych Andrzej Klimczuk Gerontologia Polska 17 (4):154 (2009) .

The Author is of the opinion that cultural impact of modern theoretical physics is entirely negative. This is so because modern theoretical physics does not have a consistent view of the world. This is to be compared with the blessing of having a consistent and understandable view of the world, as given, for example, by the mediaeval astronomy and theology.

Complexity of the changes taking place in modern societies makes it is necessary to deepen the analysis of the impact of social inequality on the activity of old people. Dissemination of new technologies and organizational forms allows solving many social problems and improving the quality of human life. At the same time broadens the range of areas in which old people are losing their authority and differ in expertise required for the achievement of socially valued goods. Article aims to highlight (...) the importance of inequality for the activity of the elderly and its relationship to social capital in conditions of shaping social dispersion space order. Study brings closer chosen results of empirical studies portraying the dimensions of internal diversity of seniors. ** Złożoność przemian zachodz¸a}cych we współczesnych społeczeństwach sprawia, iż niezbȩdne staje siȩ pogłȩbienie analiz oddziaływania nierówności społecznych na aktywność ludzi starych. Upowszechnianie siȩ nowych technologii i form organizacyjnych pozwala na rozwi¸a}zanie wielu problemów społecznych i podniesienie jakości życia ludzkiego. Jednocześnie poszerza siȩ zakres dziedzin, w których ludzie starzy trac¸a} swój autorytet oraz różni¸a} siȩ miȩdzy sob¸a} kompetencjami wymaganymi do osi¸a}gania społecznie cenionych dóbr. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na znaczenie nierówności dla aktywności ludzi starych oraz jej zwi¸azków z kapitałem społecznym w warunkach kształtowania siȩ w polskiej przestrzeni społecznej ładu rozproszonego. Opracowanie przybliża wybrane wyniki badań empirycznych, które ukazuj¸a wymiary zróżnicowania kategorii społecznej ludzi starych. (shrink)

The aim of the paper is to present how the late medieval plague pandemic affected the societies of Western and Eastern Europe. The author used chronicles and works of literature of that time, on top of the abundant literature on the subject. Based on this bibliography, he carried out a critical analysis of the content, revealing the similarities and differences in the course of the Black Death epidemic across parts of Europe. The plague was taking its toll on all age (...) groups and at all levels of society. The main reason for this was that physicians, not knowing what was causing the disease, could not help the infected for a long time. The epidemic exposed the poor level of the contemporary medics’ knowledge and their unpreparedness for saving human lives. It also showed that university studies neither equipped them with sufficient knowledge nor gave them the practical skills needed to fight the dangerous disease. The Black Death particularly disorganized the economic and social life of Western and Southern European countries. Although the plague first struck Central Europe with less intensity than it did the West, it did take its toll on it. Its subsequent waves had an especially dramatic impact on the large trading towns such as Wroclaw and Krakow. A pervasive fear of the plague also contributed to the resentment towards those seen as aliens, especially Jews. They were the ones accused of poisoning wells and supplies, and spreading the disease. In Wroclaw, the capital city of Silesia, which was then part of the Kingdom of Bohemia, the attack on Jews was initiated by John of Capistrano – the papal inquisitor. It led to a much publicized trial that resulted in the death sentences death sentences given to several dozen people. Seeking to understand the reason behind Capistrano’s actions, the author analyzed his treatise on the duties of physicians and clergy toward plague patients. It results from that work that the course of the epidemic in Central Europe, despite its local variations, was not significantly different from that observed in Western countries. (shrink)

Poland is a country of high social mobility, of a high percentage of transient population that moves from the country to the cities. These changes create numerous problems of social adaptation. Some of them arise when two different groups of different moral attitudes come in contact and realize that they differ. Although some authors believe that the Poles have highly uniform moral views and opinions, the present writer has made the claim that it is not so that village population have (...) different moral attitudes from those displayed by city inhabitants. The article supports this claim by citing findings based on a questionnaire that was filled by 500 village and 500 city inhabitants. The two populations were found to be different on at least four counts. (shrink)

Podstawowym założeniem artykułu jest uznanie, że złożoność wyzwań związanych ze starzeniem się populacji wymusza rozwój powiązań kooperacyjnych między podmiotami polityki publicznej reprezentującymi różne sektory. Innymi słowy: niezbędna jest bardziej intensywna i lepiej skoordynowana współpraca między organizacjami sektora publicznego, komercyjnego, pozarządowego, nieformalnego oraz sektora obejmującego podmioty gospodarki społecznej (np. spółdzielnie). Zasadnicze znaczenie ma w tym kontekście wdrażanie założeń teorii współzarządzania (governance), koprodukcji oraz mieszanej gospodarki dobrobytu (inaczej: wielosektorowej polityki społecznej). W konsekwencji artykuł wskazuje na wybrane wątki dyskursu dotyczącego relacji procesu starzenia (...) się ludności z przedsiębiorczością społeczną i innowacjami społecznymi. Tekst przytacza także przykłady dobrych praktyk i inicjatyw z obszaru gospodarki społecznej. Podsumowanie zawiera rekomendacje dla podmiotów polityki publicznej oraz proponowane kierunki dalszych badań. (shrink)

Question about values asked in a community life context, is therefore a kind of a political question. It is especially noticeable in interpretations and relations made by institutions of European Union towards legal and moral regulations of member countries. At present, in the European Union, the principle of legalissation and legislation based on a idea of value syncretism is proposed. Because in the EU, which is a specific national-state conglomeration of infl uences and traditions, different systems and moral judgments possessing (...) equal rights exist and compete, the principle of discourse and agreement based on alignment of common positions is promoted. As a result, there is a political, social and public debate on values. And the axis of this dialogue and dispute is, in Author’s opinion, question of specific social status of values – are they universal or relative. It seems that, in the age of hermeneutics as a language of contemporary culture, axiology is finally transformed into a personal matter, relating only to individual opinions. Postmodern man is becoming an object responsible no more to God or to his own rational nature, but just to himself and others, therefore to the project of democracy as an ideal interpretation. Contemporary understanding of the democratic system demands not the objective truth, but public discourse, in which it is moral, how people really act, not how they should act. (shrink)

The subject matter of the study is an analysis of the social consequences of increasing the retirement age of women up to 67 years. The discussion on the change in the retirement age is usually focused on its economic and financial aspects, hence a deeper scientific analysis is needed in relation to the social repercussions of this operation. The main subjects of the study are as follows: maintenance of equality tendencies in relation to the principles of social justice, changes in (...) the social structure manifested especially on the labour market, social expectations as to employment security for those approaching retirement and development of flexible forms of working, development of incentives encouraging employers to keep current staff or hire new employees of older age, and changes in social roles. (shrink)

Der Verfasser unterzieht sich dem Versuch, den Charakter der Kultur und des gesellschaftlichen Lebens in der Heqelschen Anthropologie zu charakterisieren. Den Ausgangspunkt der Betrachtung bildet Hegels Anthropogenese. Im Bereich der Kultur schreitet der Mensch über seine Naturalität hinaus in dem Sinne, daß er sie als Triebhaftigkeit in den Dienst der Rationalität einschließt. Das bedeutet eine Bändigung und deshalb unterdückt die Kultur die Natur des Menschen. Hegel versucht, Natur und Kultur in der neuzeitlichen Form des gesellschaftlichen Lebens in Einklang zu bringen, (...) wobei die partikularen Bestrebungen der Individuen zugelassen werden. Diese Bestrebungen werden von den Funktionsmechanismen der modernen Gesellschaft für allgemeine Zwecke nutzbar gemacht. (shrink)

Recenzowana monografia naukowa dotyczy wybranych, niezwykle ważnych kwestii społecznych i etycznych, związanych z poszczególnymi etapami życia ludzkiego: jego początkiem, trwaniem i śmiercią. Składa się z dziewięciu artykułów, które łącznie tworzą szeroką panoramę współczesnych problemów bioetycznych. […] Jest przykładem ich dobrego diagnozowania, aktualizowania refleksji nad nimi i proponowania konkretnych rozwiązań, które odwołują się – co bardzo cenne – do rodzimych przykładów. […] Adresatami publikacji mogą być zarówno osoby profesjonalnie związane z szeroko rozumianą służbą zdrowia, studenci kierunków medycznych, jak i pacjenci oraz (...) ich rodziny, a także osoby zawodowo organizujące wsparcie w trudnych sytuacjach. Publikacja zainteresuje także osoby, które poszukują refleksji nad społecznie ważnymi kwestiami bioetycznymi, ukazanymi w perspektywie personalistycznej. Z recenzji ks. dr. hab. Zbigniewa Wanata, prof. UMK Monografia zawiera szereg interesujących tekstów analizujących dylematy moralne związane z początkiem i końcem ludzkiego życia. Poruszane zagadnienia są ważne i aktualne. W części pierwszej znajdują się opracowania dotyczące kwestii prenatalnych i okołoporodowych, w części drugiej – kwestii terminalnych, a na końcu tekst zwieńczający, dotyczący pojęcia sumienia […] Szczególnie cenne wydają się teksty prezentujące obszerne wyniki badań własnych (np. opieki nad dziećmi z zespołem Downa) i funkcjonowanie niedawno powstałych instytucji (jak hospicja perinatalne) albo opisujące proponowane procedury postępowania w praktyce (np. w stosunku do osób umierających). Inne teksty, nawet jeśli dotyczą zagadnień znanych (np. diagnostyki prenatalnej lub opieki nad ciężarnymi niepełnosprawnymi), omawiają je w sposób porządkujący dotychczasową wiedzę. Powyższe sprawia, że monografię można uznać za dzieło oryginalne. […] Wśród Autorów poszczególnych rozdziałów znajdują się osoby rozpoznawalne w środowisku medycznym i bioetycznym, co sprawia, że publikacja powinna cieszyć się zainteresowaniem w tych kręgach, a sformułowane w niej postulaty mogą mieć wartość aplikacyjną. Z recenzji dr. hab. med. Jakuba Pawlikowskiego, prof. UKSW. (shrink)

Obecnie na polskim rynku radiowym istnieje wiele rozgłośni katolickich, które są ważnym nośnikiem ewangelizacji. Najwyższą słuchalność ma ponadregionalna sieć rozgłośni lokalnych Radia Plus, która nadaje program o charakterze społeczno- -religijnym. Przeanalizowano 89 materiałów znajdujących się w archiwum programu Kościół – Wydarzenia – Komentarze. Celem artykułu jest ukazanie różnorodności tematów poruszanych na antenie, uwzględniając jednocześnie wątki ważne dla Kościoła w 2016 roku. Pod względem metod i treści tekst jest napisany w stylu dokumentacyjnym.

Marxist axiology presupposes the theory of historical materialism: this article is concerned with an adaptive interpretation of the latter. Its concern is reflected in the proposed definition of value: value is the family of classes of states of affairs identified by the relation of preference of an ideal social subject. The article presents the hierarchy of social categories based on the adaptive interpretation of historical materialism: primary classes, secondary classes strata, etc. In the course of argumentation the aforementioned definition of (...) value becomes more and more realistic and permits ever more precise determination of values accepted in a society. (shrink)

The aim of this paper is to illustrate some difficulties connected with the global ethic. The author shows mutual relations between socio-economic domain and the public health. Beginning with Peter Singer’s argumentation, the author points that the inequality is the main factor hampering moral action. The inequality generated by contemporary capitalism has an immediate influence on the health of people. Individual charity is not sufficient to solve such problems like life expectancy, health care, starvation or global warming. According to the (...) author, liberation of medical practices from the power of capital is a condition of the possibility of the public health. (shrink)

Gipson Winter, Elements for Social Ethic. Scientific and Ethical Perspectives on Social Process, wyd. The Macmillan Company, New York, Collier-Macmillan London 1966, s.XVI+304.

[Ewa Bińczyk, Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki, Toruń 2012].