Diogenes of Sinope, bilinen adıyla Diogenes ya da Sinoplu Diyojen’e yönelik yapılan bu çalışmada amacım, Dioegenes’in yaşamının, felsefi duruşunun ve benimsediği etik kuralların kapsamlı ve belgelenmiş bir şekilde sunulmasıdır. Diogenes’in hayatını ve öğretilerini güvenilir bir şekilde aktarmak aşırı derecede zordur, çünkü diğer antik filozoflardan ayrı olarak, onun yaşamına ilişkin güvenilir kaynaklar bulmak oldukça sınırlıdır. Ayrıca, fıçının içinde yaşayan bir Kinikli’ye yönelik ortaya konulmuş birçok kurmaca anekdot ile uğraşılması gerekmektedir. Güvenilir bilginin azlığı ve belgesiz atıfların yarattığı zorluklara rağmen, yine de birçok (...) kişinin hayalinde hayatta kalmayı başaran ünlü filozofun portresini ölümünden yirmi üç yüzyıl sonra yeniden inşa etmek mümkün gözükmektedir. Bu bağlamda, Diogenes’in yaşam tarzı ve felsefesine yönelik bilgiler verilecek, ardından temsil ettiği akım olan kinizmin temel öğretileri çeşitli kaynaklardan gösterilerek aktarılacaktır. Son olarak da, Diogenes’in Sinop kültürünün ve kültürel mirasımızın bir parçası olarak kabul edilmesinin mümkün olup olmadığı tartışılacaktır. (shrink)

Bu çalışmanın temel amacı 24 Şubat 2022’de başlayan Rusya–Ukrayna çatışmasında Avrupa merkezli medya organlarının ürettiği işgal söylemine eleştirel bir perspektifle yaklaşmaktır. Çalışmada Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiğini öne süren ülkelerin Rus sanatçılara, sporculara ve yönetmenlere uyguladığı sert yaptırımlara yer verilmiş ve hemen sonrasında sosyal medyaya yansıyan bazı ifadeler eleştirel söylem analizi yöntemiyle incelenmiştir. 29 Nisan 2022 tarihinde Pentagon sözcüsü John Kirby’nin katıldığı bir basın toplantısında çatışmayı işgal söylemiyle sunarken aksi bir yaklaşımın etik ve ahlaka ters düşeceğini ima eden ifadesi etiğin de (...) eleştirel biçimde ele alınmasına zemin hazırlamıştır. Çalışmada Kant ve Hegel’in görüşleri üzerinden etik ve ahlak kavramlarının ayrıştırılması amaçlanırken bu filozofların bazı teorilerini Avrupa merkezci ve zaman zaman ırkçı bir bakış açısıyla kurguladığını savunan görüşlere de yer verilmiştir. Amaçsal örneklem yöntemiyle seçilen Eski Amerika başkanı George Bush’un katıldığı bir programda Ukrayna yerine Irak’ın işgal edildiğini belirten gafı ve eski Ukrayna başsavcı yardımcısı David Sakvarelidze’nin çatışma esnasında ölen Ukraynalılara sırf mavi gözlü ve sarı saçlı Avrupalılar oldukları için üzüldüğünü çağrıştıran açıklamaları üzerinden Avrupa merkezci ve ırkçı yaklaşımların günümüzdeki konumu sorgulanmıştır. Çalışmada başta ABD ve İngiltere olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinin Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği söylemini, insan yaşamını önemseyen etik bir tavırdan ziyade politik bir refleksle ürettiği sonucuna ulaşılmıştır. (shrink)

Duygular; insanın epistemik, etik ve estetik yönleriyle doğrudan ilişkili varoluşsal özniteliklerdir. İnsan anlam-lı, değerli ve güzel bir hayat kurarken akılla birlikte duygulardan motivasyon almaktadır. Duygular, çok fonk-siyonlu yapısıyla insanın niyet, tutum, tavır ve eylemlerini belirleme, harekete geçirme, yönlendirme, etkile-me, dönüştürme, frenleme ve bazen de manipüle etme araçlarıdır. Bu nedenle ahlak başta olmak üzere insan eylemlerini problem edinen her araştırma, duyguları ele almak durumun¬dadır. İnsanı tam anlamıyla tanıma-nın yolu, pratik yaşantısı içerisinde ortaya çıkan duygusallığını anlamaktan geçer. Dolayısıyla teorik olanın durağanlığı ile (...) hayatın akışkanlığı arasındaki uçurumda duygular, felsefi bir soruşturmanın konusu olmakta-dır. Duygunun dinamik yapısını ve sınır çizilemeyen doğasını dilin sınırları içerisinde ifade etmek kolay değildir. Bu-nunla birlikte insan için duygular, kendini, evreni, doğayı, maddeyi, bireyleri, toplumları, iyiyi, kötüyü, değerli olanı ve olmayanı anladığı, olgu ve olaylarla başa çıktığı, pratik hayatını yönettiği, karar verme süreçlerinde, niyetlerinde, yönelimlerinde ve seçimlerinde etkin, tüm bu süreçlere içkin, dinamik, fonksiyonel ve bilişsel öznitelikler olarak öne çıkmaktadır. İnsan, günlük yaşamı içinde çok çeşitli duygu durumlarını tecrübe etmek-tedir. Böylece o, tecrübe ettiği bu duygu durumları ile sürekli değişen ruh hallerine sahip olmaktadır. Bu tec-rübeler, dış etkenlere bağlı olabildiği gibi insanın içsel dinamiklerinin etkisiyle de ortaya çıkabil¬mektedir. Sosyal yaşantısı itibariyle insan, duygusal tepkiler veren ve duygusal etkiler alan dinamik bir ahlak yaşantısı-na sahiptir. Bu bağlamda duygular, insanın kendi benliği ile yaşadığı toplumun benliği arasında denge kurma-sını sağlamakta ve insanın temel yönelimlerini belirlemektedir. Duygular, insana eylem motivasyonu kazan-dıran, onun tasavvurlarına, geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgili değerlendirmelerine yön veren, harekete geçirici yetilerdir. Pişmanlık, bizzat benliğe yönelen ve onun ahlâkîliğini içsel olarak düzenleyip inşa eden ahlâkî bir özdenetim duygusudur. Bu duygu gerek bireysel ve gerekse sosyal yaşamda insanı etkileyen doğasıyla özel-likle ahlâkî değer dünyasında merkezi bir rol oynamaktadır. Pişmanlık, en yalın haliyle insanın geçmişteki eylemine ya da eylemsizliğine dönük olumsuz yargısını içeren acı bir his biçiminde ortaya çıkmakta ve keşke ifadesiyle dile gelmektedir. Pişmanlık duygusu insanda içsel tesirlerin etkisiyle oluşmaktadır. Çoğu ahlak duygusu gibi pişmanlık da hem fenomenolojik bir duyuş hem de bilişsel bir yargı içermektedir. Psikolojik ve kavramsal açıdan karmaşık bir duygu olan pişmanlık; üzüntü, hayal kırıklığı, özlem, nostalji ve bazen bir şey-den pişmanlık duymamanın verdiği rahatlama gibi bir dizi duyguyu ortaya çıkarmaktadır. Pişmanlık aynı zamanda güçlü, motive edici bir üzüntü ve işlerin istendiği gibi gitmediğine dair tutkulu bir şikâyet olarak da kendini gösterebilmektedir. O, bugünümüzü ve geleceğimizi şekillendiren genellikle geçmişe dönük bir acı deneyimidir. Pişmanlık, genellikle kişinin yaptığı şeyi onaylamadığını, farklı şekilde olmasını arzuladığını, üzüldüğünü, utandığını veya suçlu olduğunu ifade eden ve farkındalıkla ortaya çıkan bir duygudur. Pişmanlık, insanı geçmişteki ve şimdiki hatalarından ders çıkarmaya ve gelecekteki davranışlarını düzeltmeye teşvik eden, insanın özdenetim yeteneğinin bir parçasıdır. Bu duygu, kişinin kendi eylemleriyle ilgili içsel muhasebe-sinin bir sonucu olarak ortaya çıkan düzeltici ve iyileştirici ahlaki bir özdenetim duygusudur. Pişmanlık, insa-nın ahlaki doğasının zorunlu bir sonucudur. Bu duygu onun seçim yapabilen bir varlık olmasından, yani ahlaki özgürlüğünden kaynaklanmaktadır. Pişmanlığın oluşabilmesi için ahlaki eylemin en az iki seçenek arasından yapılacak bir seçim sonucunda gerçekleşmiş olması gerekir. Bu nedenle, pişmanlığın ön koşulu özgürlüktür. Akıl ve duygunun düşüncelerimiz ve eylemlerimiz üzerindeki karşılıklı rolleri, özellikle pişmanlık olgusunda belirgindir. Dolayısıyla ister pratik ister teorik alanda olsun pişmanlık, sadece insanın duygusal yanıyla değil, bilişsel yanıyla da ilgili bir duygudur. Pişmanlığın, geçmişte yaşanmış veya bugün etkisi devam eden bir olgu üzerinde kişinin hatasını fark etmesiyle oluşan bir üzüntü hali olması, onun bir değerlendirme duygusu oldu-ğunu gösterir. Duyguların harekete geçirici yönü pişmanlıkta geriye doğru işlevsiz olacağından, bu teşvik edici yön gelecekte pişmanlık yaratan durumun tekrarını önleme yönünde kendini göstermektedir. Böylece geç-mişte yaşanan üzücü bir durum, olumsuzdan olumluya, yıkıcıdan yapıcıya doğru ahlaki bir evrime zemin hazırlayacaktır. Bu makalede duygu etiğinin ilkeleri, kavramsal ve kuramsal çerçevesi göz önünde bulundurulmak suretiyle pişmanlık duygusunun mahiyeti, değeri ve fonksiyonelliği felsefî açıdan analiz edilip yorumlanacaktır. (shrink)

Ockhamlı William’dan bu yana çeşitli biçim alışlarla karşımıza çıkan dilde sadeleşme hareketi, 20. Yüzyılda analitik dil felsefesinin kurucuları tarafından farklı bir boyuta taşınmış, mantıksal pozitivizmde ise zirveye ulaşmıştır. Doğa bilimsel yöntemlerin etkisiyle şekillenen ve modern mantık alanında yapılan özgün ve nitelikli çalışmaların etkisiyle yetkinleşen bu anlayış, felsefenin metafizik problemlerini dil bağlamında ele almaktadır. Bu görüşün savunucuları, getirmiş oldukları bir dizi ölçüt aracılığıyla anlamlı olan ve olmayan ifadeler arasında ayrım yapmayı hedeflemişlerdir. Felsefi gelenekteki çözümsüz görünen “anlamsız” metafizik tartışmaları “elimine etmeyi” amaçlayan (...) bu hareketin vardığı son noktada, olgusal bir karşılığı bulunmayan ve mantıksal sözdizimi kurallarına uymayan her ifade, metafiziğin kalıntısı olmakla itham edilmektedir. Adorno ve Horkheimer’a göre spekülatif felsefeye yönelik gerçekleştirilen bu saldırı, Aydınlanma’nın dili mitostan arındırma çabalarının doruk noktasıdır. Onlara göre analitik dil felsefesinin olgucu filozoflarının felsefelerinde dilin anlam taşımasına müsaade edilmemekte ve yalnızca gösterge işlevi dikkate alınmaktadır. Dil, bir formül olarak katılaşarak soyutlaşmakta ve formüle uymayan her düşünce solup gitmektedir. Bu anlayış, spekülatif felsefe geleneğindeki felsefi sistemlerin unsurları olan etik, estetik, yaşamın anlamı gibi konuların felsefeden tasfiye edilmesine yol açmıştır. Adorno ve Horkheimer’a göre varlık alanındaki niteliksel farklılıkların göz ardı edilmesi, insanın şeyleşmesi ve kendi özüne yabancılaşmasına sebep olmuş, bireyin gizilgüçlerini kaybettiği bu ortamda toplumsal dönüşümün imkanı da ortadan kalkmıştır. (shrink)

Bu çalışmanın amacı Martin Buber etiğinin özgünlüğünü keşfetmek ve geliştirmektir. Buber varlığı ilişki temelinde ele alarak Ben-O ve Ben-Sen ilişkisi olarak ayırmıştır. Ben-O ilişkisi insanın varlıkla sıradan tecrübesine karşılık gelirken, Ben-Sen ilişkisi insanın ötekiyle diyalog kurduğu anda ortaya çıkan daha derin bir ilişkidir. Ötekiyle ilişki; tüm etik değerlendirmeleri içinde barındıran, yaşamın dinamizmine uygun, insanlık tarihinin mitolojik ve etik dinamiklerini de içeren bir ilişkinin temellerini içermektedir. Ben-Sen ilişkisi yalnızca insanın insanlarla kurduğu bir ilişkiyi değil insanın canlı, cansız ve manevi tüm varlıklarla (...) kurduğu ilişkiyi açıklamaktadır. Ben-Sen ilişkisinin sadece insanın insanla olan ilişkiyi ele almaması etik üzerine yapılan çalışmalara yeni bir bakış sağlayacak niteliktedir. Buber’in etik anlayışı; diyalog etiği, ötekiyle ilişki etiği, durum etiği, antropolojik etik, varoluş etiği, meslek etiği, anarşist etik, postmodern etik gibi birçok etik anlayışla bağlantılıdır. Buber herhangi bir ahlaki norm ve etik koda bağlı olmayan, tarihsel, ontolojik ve ilişkiyi öncül kılan geniş çaplı içeriğe sahip bir etiğin temellerini ortaya koymaktadır. (shrink)

This essay considers 'modern' poetry and music as interrelated signifying practices in the works of Charles Baudelaire and Theodor Adorno through a focus on their approach to understanding dissonance. For Baudelaire, dissonance depends on consonance in order to be perceived at all, a fact which allows us to read the modern not just in terms of a break with the past but also as dependent on it. This essay demonstrates the mutually constitutive nature of consonance and dissonance by placing Baudelaire (...) and Adorno’s writings on dissonance, with reference to the music of Beethoven, into a constellation that allows for insight into the function of ‘modern’ dissonance. It argues that Baudelaire’s approach is both new and dependent on long-standing understandings of dissonance and harmony, and that Adorno’s writings, in conjunction with Baudelaire’s, can make us attentive to the dissonance that operates within harmony rather than standing opposed to it. (shrink)

Antoine Arnauld, dit le Grand Arnauld, théologien janséniste, grammairien et logicien, a bien servi la philosophie : interlocuteur de Descartes ; correspondant de Leibniz, éditeur des Pensées de Pascal, il est l'un de ceux qui ont le plus contribué à légitimer le cartésianisme. Foucault et Chomsky se sont intéressés à sa Logique ou art de penser et à sa Grammaire générale et raisonnée de Port Royal, nées de la controverse qui a opposé Jansénistes, jésuites et Curie romaine au XVIIe siècle. (...) Sa théorie des idées, construite en opposition à celle de Malebranche, constitue une étape importante dans la constitution du problème de l'idéalité - qui trouvera son aboutissement chez Kant. Plusieurs raisons, par conséquent, de revenir sur une œuvre méconnue. On commence par rappeler le contexte dans lequel le jansénisme est né ; on situe ensuite Arnauld relativement à Descartes, au cartésianisme et à la philosophie en général ; on précise sa doctrine, principalement sa conception de l'homme déchu ; on détaille également sa morale. Après quoi, on restitue les grands thèmes de sa Logique et de sa Grammaire. On examine enfin la théorie des idées d'Arnauld et on fait le point sur son retour dans le champ des sciences cognitives. (shrink)

Theodor Adorno (1903-1969) was a cultural philosopher, sociologist, literary critic, and historian of music who, along with Max Horkheimer, Herbert Marcuse, and Erich Fromm, founded the Frankfurt School. Against Epistemology is one of his most important works.

This classic book by Theodor W. Adorno anticipates many of the themes that have since become common in contemporary philosophy: the critique of foundationalism, the illusions of idealism and the end of epistemology.

Beethoven is a classic study of the composer's music, written by one of the most important thinkers of our time. Throughout his life, Adorno wrote extensive notes, essay fragments and aides-memoires on the subject of Beethoven's music. This book brings together all of Beethoven's music in relation to the society in which he lived. Adorno identifies three periods in Beethoven's work, arguing that the thematic unity of the first and second periods begins to break down in the third. Adorno follows (...) this progressive disintegration of organic unity in the classical music of Beethoven and his contemporaries, linking it with the rationality and monopolistic nature of modern society. Beethoven will be welcomed by students and researchers in a wide range of disciplines - philosophy, sociology, music and history - and by anyone interested in the life of the composer. (shrink)

This is a comprehensive collection of readings from the work of Theodor Adorno, one of the most influential German thinkers of the twentieth century. What took place in Auschwitz revokes what Adorno termed the “Western legacy of positivity,” the innermost substance of traditional philosophy. The prime task of philosophy then remains to reflect on its own failure, its own complicity in such events. Yet in linking the question of philosophy to historical occurrence, Adorno seems not to have abandoned his paradoxical, (...) life-long hope that philosophy might not be entirely closed to the idea of redemption. He prepares for an altogether different praxis, one no longer conceived in traditionally Marxist terms but rather to be gleaned from “metaphysical experience.” In this collection, Adorno's literary executor has assembled the definitive introduction to his thinking. Its five sections anatomize the range of Adorno's concerns: “Toward a New Categorical Imperative,” “Damaged Life,” “Administered World, Reified Thought,” “Art, Memory of Suffering,” and “A Philosophy That Keeps Itself Alive.” A substantial number of Adorno’s writings included appear here in English for the first time. This collection comes with an eloquent introduction from Rolf Tiedemann, the literary executor of Adorno’s work. (shrink)

Dialectique négative est l'œuvre maîtresse de Theodor W. Adorno et l'un des grands textes philosophiques de notre temps. On en comprendra peut-être mieux l'intention si l'on sait qu'Adorno était fasciné par l'idée de la bouteille à la mer : transmettre une vérité au monde sans la lui livrer, sans s'y donner complètement, sans se laisser prendre par le processus historique de récupération et d'assimilation. " Ce qui a été pensé peut être réprimé, oublié, se perdre, écrivait ainsi Adorno. Mais on (...) ne peut nier qu'il en reste quelque chose. Car le penser comporte un moment d'universalité. Ce qui a été pensé de façon pertinente doit nécessairement [...] être pensé par d'autres. " Si donc Dialectique négative ne livre ni soutien ni résultats enregistrables, elle a le mérite de contraindre les individus à l'insistance. Dans le développement du contenu, ce qu'il faut découvrir avant tout, c'est une attitude, un geste de pensée formulé de façon abstraite : " La dialectique est la conscience rigoureuse de la non-identité. " Il s'ensuit le refus de l'intégration de l'individu à toutes les totalités donatrices de sens, et le sauvetage de la singularité dans ce qu'elle préserve d'irréductible. Celui qui, aujourd'hui, lit Dialectique négative fait une expérience proche de celle des Athéniens que Socrate arrêtait, il y a un peu plus de 2000 ans, sur la place du marché, pour les arracher à leur affairement et les faire s'ouvrir à une interrogation abyssale. (shrink)

Comment l'idéologie nazie a-t-elle imprégné et corrompu jusqu'au plus intime de la pensée et du langage? Jargon de l'authenticité est l'une des charges les plus féroces écrites contre Heidegger et son jargon. Qu'est-ce que le jargon? C'est un maniement de la langue qui vise à exercer un charme magique sur les lecteurs grâce à une sacralisation du langage et à un pathos de l'authenticité. Nationalisme, repli sur soi, mépris de la réalité sociale sont dès lors autant de voies pour perdre (...) l'objet, le monde, les choses. Un livre qui mérite d'être confronté à la célèbre étude de Klemperer, LTI, qui porte sur le langage totalitaire sous le IIIe Reich. (shrink)

Construction of the Aesthetic intends to recuperate the sphere of the aesthetic from the dialectic of existence: 'not to forget in dreams the present world, but to change it by the strength of an image.'.

Der junge Schönberg (1955) -- Schönbergs Kontrapunkt (1956) -- Kriterien der neuen Musik (1957) -- Vers une musique informelle (1961) -- Funktion der Farbe in der Musik (1966).