Duygular; insanın epistemik, etik ve estetik yönleriyle doğrudan ilişkili varoluşsal özniteliklerdir. İnsan anlam-lı, değerli ve güzel bir hayat kurarken akılla birlikte duygulardan motivasyon almaktadır. Duygular, çok fonk-siyonlu yapısıyla insanın niyet, tutum, tavır ve eylemlerini belirleme, harekete geçirme, yönlendirme, etkile-me, dönüştürme, frenleme ve bazen de manipüle etme araçlarıdır. Bu nedenle ahlak başta olmak üzere insan eylemlerini problem edinen her araştırma, duyguları ele almak durumun¬dadır. İnsanı tam anlamıyla tanıma-nın yolu, pratik yaşantısı içerisinde ortaya çıkan duygusallığını anlamaktan geçer. Dolayısıyla teorik olanın durağanlığı ile (...) hayatın akışkanlığı arasındaki uçurumda duygular, felsefi bir soruşturmanın konusu olmakta-dır. Duygunun dinamik yapısını ve sınır çizilemeyen doğasını dilin sınırları içerisinde ifade etmek kolay değildir. Bu-nunla birlikte insan için duygular, kendini, evreni, doğayı, maddeyi, bireyleri, toplumları, iyiyi, kötüyü, değerli olanı ve olmayanı anladığı, olgu ve olaylarla başa çıktığı, pratik hayatını yönettiği, karar verme süreçlerinde, niyetlerinde, yönelimlerinde ve seçimlerinde etkin, tüm bu süreçlere içkin, dinamik, fonksiyonel ve bilişsel öznitelikler olarak öne çıkmaktadır. İnsan, günlük yaşamı içinde çok çeşitli duygu durumlarını tecrübe etmek-tedir. Böylece o, tecrübe ettiği bu duygu durumları ile sürekli değişen ruh hallerine sahip olmaktadır. Bu tec-rübeler, dış etkenlere bağlı olabildiği gibi insanın içsel dinamiklerinin etkisiyle de ortaya çıkabil¬mektedir. Sosyal yaşantısı itibariyle insan, duygusal tepkiler veren ve duygusal etkiler alan dinamik bir ahlak yaşantısı-na sahiptir. Bu bağlamda duygular, insanın kendi benliği ile yaşadığı toplumun benliği arasında denge kurma-sını sağlamakta ve insanın temel yönelimlerini belirlemektedir. Duygular, insana eylem motivasyonu kazan-dıran, onun tasavvurlarına, geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgili değerlendirmelerine yön veren, harekete geçirici yetilerdir. Pişmanlık, bizzat benliğe yönelen ve onun ahlâkîliğini içsel olarak düzenleyip inşa eden ahlâkî bir özdenetim duygusudur. Bu duygu gerek bireysel ve gerekse sosyal yaşamda insanı etkileyen doğasıyla özel-likle ahlâkî değer dünyasında merkezi bir rol oynamaktadır. Pişmanlık, en yalın haliyle insanın geçmişteki eylemine ya da eylemsizliğine dönük olumsuz yargısını içeren acı bir his biçiminde ortaya çıkmakta ve keşke ifadesiyle dile gelmektedir. Pişmanlık duygusu insanda içsel tesirlerin etkisiyle oluşmaktadır. Çoğu ahlak duygusu gibi pişmanlık da hem fenomenolojik bir duyuş hem de bilişsel bir yargı içermektedir. Psikolojik ve kavramsal açıdan karmaşık bir duygu olan pişmanlık; üzüntü, hayal kırıklığı, özlem, nostalji ve bazen bir şey-den pişmanlık duymamanın verdiği rahatlama gibi bir dizi duyguyu ortaya çıkarmaktadır. Pişmanlık aynı zamanda güçlü, motive edici bir üzüntü ve işlerin istendiği gibi gitmediğine dair tutkulu bir şikâyet olarak da kendini gösterebilmektedir. O, bugünümüzü ve geleceğimizi şekillendiren genellikle geçmişe dönük bir acı deneyimidir. Pişmanlık, genellikle kişinin yaptığı şeyi onaylamadığını, farklı şekilde olmasını arzuladığını, üzüldüğünü, utandığını veya suçlu olduğunu ifade eden ve farkındalıkla ortaya çıkan bir duygudur. Pişmanlık, insanı geçmişteki ve şimdiki hatalarından ders çıkarmaya ve gelecekteki davranışlarını düzeltmeye teşvik eden, insanın özdenetim yeteneğinin bir parçasıdır. Bu duygu, kişinin kendi eylemleriyle ilgili içsel muhasebe-sinin bir sonucu olarak ortaya çıkan düzeltici ve iyileştirici ahlaki bir özdenetim duygusudur. Pişmanlık, insa-nın ahlaki doğasının zorunlu bir sonucudur. Bu duygu onun seçim yapabilen bir varlık olmasından, yani ahlaki özgürlüğünden kaynaklanmaktadır. Pişmanlığın oluşabilmesi için ahlaki eylemin en az iki seçenek arasından yapılacak bir seçim sonucunda gerçekleşmiş olması gerekir. Bu nedenle, pişmanlığın ön koşulu özgürlüktür. Akıl ve duygunun düşüncelerimiz ve eylemlerimiz üzerindeki karşılıklı rolleri, özellikle pişmanlık olgusunda belirgindir. Dolayısıyla ister pratik ister teorik alanda olsun pişmanlık, sadece insanın duygusal yanıyla değil, bilişsel yanıyla da ilgili bir duygudur. Pişmanlığın, geçmişte yaşanmış veya bugün etkisi devam eden bir olgu üzerinde kişinin hatasını fark etmesiyle oluşan bir üzüntü hali olması, onun bir değerlendirme duygusu oldu-ğunu gösterir. Duyguların harekete geçirici yönü pişmanlıkta geriye doğru işlevsiz olacağından, bu teşvik edici yön gelecekte pişmanlık yaratan durumun tekrarını önleme yönünde kendini göstermektedir. Böylece geç-mişte yaşanan üzücü bir durum, olumsuzdan olumluya, yıkıcıdan yapıcıya doğru ahlaki bir evrime zemin hazırlayacaktır. Bu makalede duygu etiğinin ilkeleri, kavramsal ve kuramsal çerçevesi göz önünde bulundurulmak suretiyle pişmanlık duygusunun mahiyeti, değeri ve fonksiyonelliği felsefî açıdan analiz edilip yorumlanacaktır. (shrink)

Ockhamlı William’dan bu yana çeşitli biçim alışlarla karşımıza çıkan dilde sadeleşme hareketi, 20. Yüzyılda analitik dil felsefesinin kurucuları tarafından farklı bir boyuta taşınmış, mantıksal pozitivizmde ise zirveye ulaşmıştır. Doğa bilimsel yöntemlerin etkisiyle şekillenen ve modern mantık alanında yapılan özgün ve nitelikli çalışmaların etkisiyle yetkinleşen bu anlayış, felsefenin metafizik problemlerini dil bağlamında ele almaktadır. Bu görüşün savunucuları, getirmiş oldukları bir dizi ölçüt aracılığıyla anlamlı olan ve olmayan ifadeler arasında ayrım yapmayı hedeflemişlerdir. Felsefi gelenekteki çözümsüz görünen “anlamsız” metafizik tartışmaları “elimine etmeyi” amaçlayan (...) bu hareketin vardığı son noktada, olgusal bir karşılığı bulunmayan ve mantıksal sözdizimi kurallarına uymayan her ifade, metafiziğin kalıntısı olmakla itham edilmektedir. Adorno ve Horkheimer’a göre spekülatif felsefeye yönelik gerçekleştirilen bu saldırı, Aydınlanma’nın dili mitostan arındırma çabalarının doruk noktasıdır. Onlara göre analitik dil felsefesinin olgucu filozoflarının felsefelerinde dilin anlam taşımasına müsaade edilmemekte ve yalnızca gösterge işlevi dikkate alınmaktadır. Dil, bir formül olarak katılaşarak soyutlaşmakta ve formüle uymayan her düşünce solup gitmektedir. Bu anlayış, spekülatif felsefe geleneğindeki felsefi sistemlerin unsurları olan etik, estetik, yaşamın anlamı gibi konuların felsefeden tasfiye edilmesine yol açmıştır. Adorno ve Horkheimer’a göre varlık alanındaki niteliksel farklılıkların göz ardı edilmesi, insanın şeyleşmesi ve kendi özüne yabancılaşmasına sebep olmuş, bireyin gizilgüçlerini kaybettiği bu ortamda toplumsal dönüşümün imkanı da ortadan kalkmıştır. (shrink)

What is the relationship between music and time? How does musical rhythm express our social experience of time? In Groove: An Aesthetic of Measured Time, Mark Abel explains the rise to prominence in Western music of a new way of organising rhythm - groove. He provides a historical account of its emergence around the turn of the twentieth century, and analyses the musical components which make it work. Drawing on materialist interpretations of art and culture, Mark Abel engages with aesthetic (...) arguments, challenging in particular Adorno's critique of popular music. He concludes that groove does not simply reflect the temporality of contemporary society, but, by incorporating abstract time into its very structure, is capable of effecting a critique of it"--Provided by publisher. (shrink)

Preliminary Material /Hans Adler and Rainer Godel -- Formen des Nichtwissens im Zeitalter des Fragens /Hans Adler and Rainer Godel -- Das gewisse Etwas der Aufklärung /Hans Adler -- Zur Prekarität der Aufklärung. Vernunftkritik und das Paradigma der Anthropologie (Taine, Horkheimer / Adorno, Foucault, Lyotard) /Heinz Thoma -- Von den berechenbaren Grenzen des Nichtwissens zur Zeit der Aufklärung /Eberhard Knobloch -- L'effi cace de la raison /Bertrand Binoche -- Aufgeklärtes Nicht-Wissen /Rainer Enskat -- 'Fabelhaft' und 'wunderbar' in Aufklärungsdiskursen. Zur Genese (...) des modernen Mythosbegriffs /Stefan Matuschek -- Un-Möglichkeit der Ausnahme: Die Wunderkritik der Aufklärung /Daniel Weidner -- La sagacité de l'esprit. La conjecture au XVIIIe siècle /Denis Thouard -- Séjourner dans la contradiction. L'idée de «nouvelles Lumières» et les contradictions de l'universalism /Etienne Balibar -- Doing Without Knowing in Kant and Diderot: Experiments in Enlightenment /Claudia Brodsky -- Ways of Being Ignorant: A Field Guide /Arnd Bohm -- Wissenwollen trotz Nichtwissenkönnens. Von den Erkenntnisgrenzen der psychologischen und pädagogischen Wissenschaften des späten 18. Jahrhunderts /Gunhild Berg -- "Ein Abgrund innerer dunkeln Kräfte". Nichtwissen in den Bildungsdiskursen der Aufklärung /Stefan Metzger -- "There is nothing so intrinsically rational as religion is." Zum Versuch einer vernünftigen Entschlüsselung des Nicht-mehr-Wissbaren in der Frühaufklärung /Insa Kringler -- Ein falsches Bild. Oder: Was passiert, wenn Katharsis Form wird? Zu Lessings Emilia Galotti /Ralf Simon -- Die Schattenseiten der Seele: Zu Johann Georg Sulzers Theorie der dunklen Vorstellungen /Élisabeth Décultot -- Arten der Unwissenheit im anthropologischen Diskurs der Aufklärung /Angela Holzer -- Die Zone der Unbestimmtheit - Melancholiediskurs zwischen Wissen und Nichtwissen /Cornelia Bogen -- Die Produktion des Nicht-Wissens vom Selbst: Autobiographie bei Goethe und Hegel /Fritz Breithaupt -- "Charakter" - Die Konkurrenz einer metaphorischen und einer begriffl ichen Erkenntnisform des Nicht-/Wissens vom Menschen /Monika Sproll -- Unzuverlässige Leser - unzuverlässige Erzähler; oder: Literarische Wege aus dem Nicht-Wissen /Rainer Godel -- Labyrinthe der Aufklärung. Goethes Roman Wilhelm Meisters Lehrjahre /Harald Tausch -- Nichtwissen in Johann Gottfried Herders Geschichtsphilosophie /Luca Crescenzi -- Ins Narrenschiff mit Sokrates! Formen des Abderitismus bei Christoph Martin Wieland /Geneviève Espagne -- Zur Interdependenz von Wissen und Nichtwissen. Anthropologie als Aufklärungskritik bei Christoph Martin Wieland /Antonio Roselli -- Nichtwissen und Glaube. Zur Erkenntnistheorie und Ethik Friedrich Heinrich Jacobis /Mark-Georg Dehrmann -- Darstellung und Gegendarstellung von Aufklärung. Handlung, Erzählung und Schein in Schillers Geisterseher /Dirk Oschmann -- Wissen und Nicht-Wissen von anderen Menschen. Das Problem der Gemütererkenntnis von Gracián bis Schiller /Daniel Fulda -- Historische Vaterschaftsprozesse: Nichtwissen, verborgenes und verkehrtes Wissen bei Goethe, Hogarth und Kleist /Alexander Košenina -- Translating Knowledge and Prescribing Taste: English Enlightenment Critics /Sabine Volk-Birke -- Autorenverzeichnis /Hans Adler and Rainer Godel -- Namenregister /Hans Adler and Rainer Godel. (shrink)

Thirty years of epistolary friendship between two towering figures of the 20th century.

[This is a translation of ‘Spätkapitalismus oder Industriegesellschaft?’ in vol. 8 of Adorno’s Gesammelte Schriften).].

Man würde dieses Buch als das Hauptwerk Adornos bezeichnen, schlösse sein Denken nicht den traditionellen Begriff des Hauptwerks aus. Adorno rechtfertigt in diesem Buch sein philosophisches Verfahren; er legt seine Karten auf den Tisch, gibt eine Methodologie seiner materialen Arbeiten. „Spricht man“, schrieb Adorno 1966, „in der jüngsten ästhetischen Debatte vom Antidrama und vom Antihelden, so könnte die Negative Dialektik … Antisystem heißen“. Exemplarische Modelle legen den Weg zu einer nicht nur versicherten philosophischen Konkretion frei, die den schlecht abstrakten Gegensatz (...) von „reiner“ Philosophie und sachhaftigen Wissenschaften aufhebt. Die Einleitung exponiert den Begriff philosophischer Erfahrung. Der erste Teil liefert eine immanente Kritik der Ontologie, von deren Ergebnissen der zweite Teil zur Idee einer negativen Dialektik fortschreitet. Der dritte Teil führt Modelle negativer Dialektik aus: „Freiheit. Zur Metakritik der praktischen Vernunft“; „Weltgeist und Naturgeschichte. Exkurs zu Hegel“; „Meditationen zur Metaphysik“ – Modelle, die zugleich Entwürfe einer neuen Moral- und Geschichtsphilosophie darstellen. (shrink)

Adorno’s lectures on ontology and dialectics from 1960–61 comprise his most sustained and systematic analysis of Heidegger’s philosophy. They also represent a continuation of a project that he shared with Walter Benjamin – ‘to demolish Heidegger’. Following the publication of the latter’s magnum opus Being and Time, and long before his notorious endorsement of Nazism at Freiburg University, both Adorno and Benjamin had already rejected Heidegger’s fundamental ontology. After his return to Germany from his exile in the United States, Adorno (...) became Heidegger’s principal intellectual adversary, engaging more intensively with his work than with that of any other contemporary philosopher. Adorno regarded Heidegger as an extremely limited thinker and for that reason all the more dangerous. In these lectures, he highlights Heidegger’s increasing fixation with the concept of ontology to show that the doctrine of being can only truly be understood through a process of dialectical thinking. Rather than exploiting overt political denunciation, Adorno deftly highlights the connections between Heidegger’s philosophy and his political views and, in doing so, offers an alternative plea for enlightenment and rationality. These seminal lectures, in which Adorno dissects the thought of one of the most influential twentieth-century philosophers, will appeal to students and scholars in philosophy and critical theory and throughout the humanities and social sciences. (shrink)

Theodor W. Adorno’s writings are often categorized as either political, aesthetic or critical. While all of these characteristics are legitimate, it is problematic to view Adorno from only one of these angles. In fact, many literary critics consider his thoughts about literature to be simple cultural criticism, i.e., something that leaves the realm of pure scholarship by defiling the argumentation with philosophy or politics. Political theorists and philosophers, on the other hand, often view his literary concerns as superfluous. It is (...) my thesis that Adorno’s way of thinking can only be adequately understood when these categories are not seen as mutually exclusive. In order to demonstrate this point, I will concentrate on his use of the term realism which can be seen as paradigmatic for this question. (shrink)

A música assemelha-se à linguagem. Expressões como idioma musical e entonação musical não são nenhuma metáfora. Contudo, música não é linguagem. Sua similitude com a linguagem indica o caminho para o intrínseco, bem como para o vago. Quem toma a música ao pé da letra como linguagem é induzido ao erro.

The first publication in English of Adorno's most sustained analysis of modern music.