Most of Polish translations of David Hume’s essays have been collected in two well-known volumes edited by T. Tatarkiewiczowa and Ł. Pawłowski, but some of them were also published in various scientific journals. Moreover, some are also available in two, or even three Polish versions, whereas some were not available in Polish until they were translated and published in several issues of this journal. The dissipation of translations and functioning of various versions of their titles cause problems for Hume scholarship (...) in Poland. In answer to this problem the article collates all existing Polish translations of Hume’s essays. (shrink)

Brytyjska estetyka została w XVIII wieku zapoczątkowana pracami A.A.C. Shaftesbury’ego i Josepha Addisona. Shaftesbury jako pierwszy wskazał na specyfikę doświadczenia estetycznego, odmiennego od bezpośredniego doznania zmysłowego, odwołując się do pojęć zmysłu wewnętrznego ( inward sense ) oraz bezinteresowności jako warunku tego doświadczenia. Do wyobraźni czytelników przemawiał pochodzący z Moralistów przykład pasterza podziwiającego piękno oceanu: „Doża, jako pan młody, który w majestatycznym bucentaurze płynie na łonie swej Tetydy – mówi jeden z rozmówców tego dialogu – posiada mniej niż biedny pasterz, który, (...) swobodnie wyciągnięty na zwisającej skale lub szczycie wysokiego cypla, zapomina o swych stadach i podziwia piękno oceanu” [Shaftesbury 1790, 328]. Ocena piękna wiąże się z przyjemnością płynącą z kontemplacji zjawisk, nie odnosi się do realnego istnienia przedmiotów. Pojęcie bezinteresowności w filozofii Shaftesbury’ego rozumiane jest jednak znacznie szerzej. Oznacza ono pewien sposób percypowania zjawisk poddanych kontemplacji i osądowi estetycznemu. Skoro zaś smak estetyczny opiera się na odrębnej władzy zmysłu wewnętrznego, podmiotowego warunku doświadczenia piękna, bezinteresowność odwołuje się także do określonej postawy, gdy obserwator porzuca własne, indywidualne upodobanie (związane z doznawaniem przyjemności, nie zaś piękna), a wydaje sąd, który ma mieć charakter obiektywny. Podając powody zepsucia smaku, Shaftesbury pisze m.in. (shrink)

In the article, I analyze the significance of moral disposition and freedom concepts in the philosophy of Anthony Ashley Cooper, 3rd Earl of Shaftesbury (1671–1713), and their connection to the issues of personal identity and aesthetic experience. I point out that personal identity and freedom are not inherently given to a person but rather the goal of personality development. In this way, I compliment the interpretation presented by Laurent Jaffro and Ruth Boeker, indicating that the moral rigour characteristic of the (...) Stoic stance is mitigated in Shaftesbury’s view by the belief in the sympathy that connects people and the importance he attaches to the experience of beauty. Shaftesbury thus understands freedom as the result of self-improvement and internal teleological determination of the person, as well as political freedom, which is the outcome of free public debate. The postulate of social and political liberty links Shaftesbury with freethinkers such as John Toland and Anthony Collins. (shrink)

_Three Stoic Exercises _is the first Polish translation, done by Adam Grzeliński, of three excerpts from Shaftesbury’s notebooks: _Character and Conduct_, _Attention and Relaxation_, and _Improvement _being part included in the collection entitled _Askêmata_. These texts prove that these notebooks not only complement the contents of _Characteristics of Men, Manners, Opinions, and Times_, the three-volume set which made Shaftesbury a famous and influential philosopher, but they are to be seen mainly as a kind of moral exercises and soliloquies (...) in which Shaftesbury comments the works of the stoics: Epictetus and Marcus Aurelius. (shrink)

The Self is the first Polish translation of an excerpt from Shaftesbury’s notebooks entitled Askêmata. The text proves that these notebooks not only complement the contents of his Characteristics of Men, Manners, Opinions, Times, the three-volume set which made Shaftesbury a famous and influential philosopher but is to be seen mainly as a kind of moral exercises and soliloquies in which Shaftesbury comments the works of the stoics: Epictetus and Marcus Aurelius. In one of the previous issues of „Folia Philosophica” (...) three other excerpts from the same set were published: Character and Conduct, Attention and Relaxation, and Improvement; the present one is a continuation of the series. (shrink)

Artykuł rekonstruuje najważniejsze elementy filozofii polityki Dawida Hume’a dotyczące możliwość ukonstytuowania się państwa. Zdaniem szkockiego filozofa warunkiem wyjścia ze stanu natury jest określenie praw własności, które w dalszej konsekwencji prowadzi do stworzenia prawa pozytywnego oraz wskazania reguł sprawowania władzy. Hume wskazuje na psychologiczne przesłanki powstania państwa, odnajdując je w naturalnej dla wszystkich ludzi motywacji egoistycznej i ograniczonej życzliwości. Wizja powstania państwa, wynikająca ze sposobu, w jaki Hume rozumiał udział rozumu i namiętności w ludzkim doświadczeniu, stanowi jednocześnie kontynuację krytycznego namysłu nad (...) filozofią praktyczną wywodzącą się w brytyjskiej filozofii od Locke’a i Hobbesa. (shrink)

John Locke’s medical interests resulted in several short texts in which he criticizes two theoretical conceptions of his days, paracelsianism and galenism. Two of the texts – ‘ Morbus’ and ‘ Anatomia’ – show the influence of Thomas Sydenham on Locke’s understanding of medicine which can be summarized as a turn towards clinical medicine and empirical investigations. The article reconstructs this early stage of the development of Locke’s standpoint leading to ‘ An Essay Concerning Human Understanding’.

Kartezjanizm i antykartezjanizm locke’owskiej koncepcji tożsamości osobowej Niniejszy artykuł koncentruje się na zależnościach pomiędzy Locke’owskim i kartezjańskim pojmowaniem tożsamości osobowej. Wbrew częstym odczytaniom, różnica pomiędzy nimi nie daje się sprowadzić do prostego przeciwstawienia substancjalizmu i empiryzmu. Locke nie rezygnuje ze stanowiska substancjalistycznego, jednakże rozgranicza dwie sfery — naturalnego, bazującego na doświadczeniu poznania oraz filozoficznych spekulacji, w których stara się przedstawić racjonalną i zgodną ze swym programem epistemologicznym interpretację dogmatów religijnych. Krytyka Locke’a dotyczy możliwości istnienia rzeczy myślącej jako substancji istniejącej niezależnie (...) od ciała, natomiast rozbudowaniu w stosunku do filozofii kartezjańskiej ulega opis różnicowania się doświadczenia i ludzkiej subiektywności, zaś pojęcie tożsamości osobowej zyskuje eksplikację na czterech uzupełniających się poziomach: psychologicznym, biologicznym, społeczno-prawnym i religijnym. (shrink)

Niniejszy esej stanowi piąty rozdział tomu The Realm of Spirit kończącego cykl The Realms of Being. Podstawą przekładu jest pierwsze wydanie dzieła: George Santayana, The Realms of Being (London: Constable and Co., Ltd., Toronto: The Macmillan Company, 1940), 67–89. -/- This essay is the fifth chapter of The Realm of Spirit volume concluding The Realms of Being series. The translation is based on the first edition of the work: George Santayana, The Realms of Being (London: Constable and Co., Ltd., Toronto: (...) The Macmillan Company, 1940), 67-89. (shrink)

Oświecenia nie byłoby bez zwrotu w stronę rozumu, a ten nie jest żadną ideą, lecz własnością nader pospolitą – już sto lat wcześniej René Descartes powiadał, że nikt nie uskarża się na jego brak. Osiemnastowieczni filozofowie bodajże po raz pierwszy problematyzują owo nikt, pytając o rozum dzieci, „dzikich”, sawantów, geniuszy, wynalazców, szaleńców, ba – kobiet (dziewczynek, dziewcząt), aktualnych i przyszłych matek „rodu ludzkiego”, a nie tylko o „rozum ludzki”. Ma on zresztą wiele postaci – common sense, zdrowy rozum (rozsądek), „chłopski (...) rozum”, rozum praktyczny, czysty, spekulatywny itd., a także granicę, którą jest utrata rozumu lub zmysłów. Zawsze jednak objawia się wśród ludzi, pośród ludzkich spraw, bez względu na to, czy aktualnie należymy do jakiejś wspólnoty, czy – jak w pewnym momencie Robinson Crusoe albo Denis Diderot – zostaliśmy z niej czasowo wyłączeni. Epoka rozumu, jak zwykło się w skrócie charakteryzować „optymistyczne” Oświecenie, dostrzegała i eksponowała jego faktyczność i jednostkowość – rozum jest zawsze i tylko czyjąśdyspozycją – nie tracąc przy tym z oczu innej jego niezbywalnej cechy: powszechności. Wszystko może nas dzielić – pochodzenie, język, religia, płeć, zamożność, zdrowie, wykształcenie czy upodobania, lecz taki sam i ten sam jest mój i twój rozum. Tom prezentuje wyniki badań nad filozofią Oświecenia prowadzonych w wielu ośrodkach naukowych w kraju. Tym, co łączy wszystkie pomieszczone w nim teksty, jest zwrócenie uwagi na oświeceniowe rozumienie społecznej natury człowieka. Autorzy przedstawiają jej różne aspekty: od funkcjonowania instytucji służących prowadzeniu i upowszechnianiu badań naukowych, przez osiemnastowieczne projekty edukacyjne, kształtowanie się ówczesnych gustów estetycznych i znaczenie przykładane do języków narodowych, aż po społeczny wymiar medycyny. Prace te nie tylko ukazują, jak bardzo złożony jest obraz Oświecenia, ale też przypominają, że depozytariuszami opiewanego w tej epoce rozumu jesteśmy my – poszczególni ludzie, a jego funkcjonowanie wymaga istnienia rozmaitych łączących nas więzi. (shrink)

Translated by Adam Grzeliński, Krzysztof Wawrzonkowski.

An account of the virtues of limitation management: intellectual virtues of adapting to the fact that we cannot solve many of the problems that we can describe. I argue that the best response to many problems depends not on the most rationally promising solution, but on the most likely route to success. I argue against techniques that assume that one will fulfil ones intentions, and distinguish between failures of rationality and failures of intelligence. I describe the trap of supposing that (...) one will be capable of following the plan that would best exploit ones limited resources. (shrink)

By examining an exemplar sample of mental health nursing educational policies and related legislation, in this article, we trace the discursive production of madness as an “othered” identity category. We engage in a critical discourse analysis of mental health nursing education in Canada, drawing on provincial and federal policies and legislation as the main sources of data. Theoretically framed by critical posthumanism and mad studies, this article outlines how the mad subjectivity becomes decontextualized out of its identity‐based understanding and recontextualized (...) as an inferior category of “the human,” circulating within discourses of pedagogy, economics, law, and psychiatry. The article maps the intertextual nexus of the discourse of mental health nursing education, making visible the complex, the arbitrary, and the sometimes‐contradictory nature of the discipline's grappling with identity‐based mental health concepts. We close with several implications for nursing policy, education, and practice. (shrink)

An epistemic account of the circumstances of justice allows one to make three important claims about the Humean and Rawlsian ‘standard account’ of those circumstances. First, and contrary to Hume,...

This book makes available five classic studies of the organisation of behaviour in face-to-face interaction. It includes Adam Kendon's well-known study of gaze-direction in interaction, his study of greetings, of the interactional functions of facial expression and of the spatial organisation of naturally occurring interaction, as recorded by means of film or videotape. They represent some of the best work undertaken within the 'natural history' tradition of interaction studies, as originally formulated in the work of Bateson, Birdwhistell and Goffman. (...) Chapter 2, written especially for this new book, provides an historical and theoretical discussion of this tradition, and a new final chapter takes up the theme of the organisation of attention in interaction. The introduction provides details of the circumstances of how each paper came to be written. Each of the papers reprinted is accompanied by a short postscript, placing the work in the context of more recent research. Several of the papers presented in this volume, although widely referred to, have long been difficult to obtain. Their republication will be warmly welcomed by all students and teachers who are concerned with face-to-face interaction. (shrink)

Although it is argued that social justice is a core concern for the discipline, nursing has not generally played a leadership role in the responses to many of the greatest social problems of our time. These include the accelerated rate of climate change, pandemic threats, systemic racism, growing health and social inequities, and the regulation of new technologies to ensure an equitable future ‘for all.’ In nursing codes of ethics, administration, education, policies, and practice, social justice is often claimed to (...) be a core value, yet it is rarely contextualized by philosophical or theoretical underpinnings. It appears that nurses’ commitment to social justice may stem more from a penchant for ‘doing good’ than an attempt to explore, understand, and enact what is meant by social justice from an ontological, epistemological, and methodological perspective. We contend that the dominance of a human science perspective in nursing contributes to a narrow definition of health and relegates many issues central to social justice to the margins of nurses’ care. In this article, we explore how the focus on ‘the human’ in the human science perspective may not only be limiting the capacity of nurses to develop strategies to adequately address social injustice, but in some instances, direct nurses to contribute to their very reproduction. We suggest that a critical interrogation of this human‐centric hegemony can identify avenues of rupture and introduce posthumanism as an additional philosophical perspective for consideration to help bridge the human‐social divide. (shrink)