Inroduction of semantics, structuralism and semiotics.

Art is an aesthetic message and a means of human communication with its surroundings, as it influences and is influenced by everything that surrounds it, as scientific and intellectual development has a great role in developing the means used in it with the multiplicity of options offered in terms of raw materials and techniques. Undoubtedly, the art of ceramics is one of the arts developed in terms of technology, indicating the development and sophistication of societies throughout history. It offers an (...) aesthetic and utilitarian taste to the community. The color is one of the main elements in the process of adding an aesthetic touch to the surface of the ceramic piece, and this was evident in ceramics of all ages and times, and the implemented idea plays a role in showing an expressive and aesthetic vision in the ceramic surface and in order to keep pace with the rest of the plastic arts. Therefore, the potter always tries to innovate by experimenting with materials and techniques. Accordingly, the potter, especially the Arab potter, relied on coexistence with the modern intellectual dimensions of the era's culture, directing him to research, experimentation, modernization and acculturation from Western arts. This prompted research into Arab ceramics and the study of its ceramic products, especially the art of ceramics and the aesthetics of the raku technique, which is considered the Technique of most potters. The research is part of the methodological framework of the research, as it contains the research question, which concludes with the following question: What is the aesthetic of the raku technique in the works of potters Shunyar Abdullah and Yaqoub Al-Atoum, then the importance of the research, which lies in highlighting the aesthetic effects of the raku technique by identifying the features and characteristics of this Technique reflected in the formal structure of Arab ceramic work and identifying the different reduction processes in this Technique and its impact on the artistic works of potters Shunyar Abdullah and Yaqoub Al-Atoum, to benefit researchers and specialists and enrich scientific libraries and students in the field of ceramics. After that, the aim of the research was discussed: The objective of the research was to identify the raku technique in the works of potters Shinyar Abdullah and Yaqoub Al-Atoum, and then the limits of the research were reached in terms of the objective limits, which were determined by the aesthetic of the raku technique in the works of potters Shinyar Abdullah and Yaqoub Al-Atoum and the temporal limits, which were represented by the period between (2012-2021), the spatial limits (Iraq and Jordan) and the human limits of the potters Shinyar Abdullah and Yaqoub Atoum, and the chapter ends with the definition of the most important terms. (shrink)

al-Juzʼ al-awwal. al-Akhlāq al-fāḍilah -- al-juzʼ al-thānī. al-Akhlāq al-sāfilah.

Studies on Kitāb ārāʼ ahl al-madīnah al-fāḍilah by Fārābī, a Muslim philosopher, related to Pancasila as the state ideology of Indonesia.

Maudoodi, Syed Abul ʻAla, 1903-1979; philisophy.

In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content:Ghazali and Demonstrative Science MICHAEL E. MARMURA I MEDIEVALISLA_MICtheologians subjected Aristotle's theory of the essential efficient cause to severe criticism and rejected it. This criticism and rejection finds its most forceful expression in the writings of Ghazali (al-Ghaz~li) (d. 1111).1 In his Tahafut al-Falasifa (The Incoherence of the Philosophers), he argues on logical and empirical grounds that the alleged necessary connection between what is habitually regarded as the natural (...) efficient cause and its effect cannot be proven. He does not, however, take an agnostic stand on this question but proceeds to affirm two points: (1) that there is no causal agency in natural things; (2) that all natural events are the direct creation of God. Ghazali, moreover, does not confine such divine action to the realm of the inanimate and the irrational, in his al-Iqtis.~d fi-l-Ftiqad (The Golden Mean of Belief), he affirms the doctrine that the individual human act, like any other occurrence in the world, is also the direct creation of God. Causal efficacy resides in God alone. But the divine act, for Ghazali, is not an essential act. It does not proceed as the necessary consequence of divine essence. It is the arbitrary decree of the divine will, an attribute coeternal, but not identical with divine essence. Ghazali thus denies essential action altogether. In all this, he gives expression to the occasionalism of the Islamic school of dogmatic theology (kal~m) to which he belonged, the Ashcarite school. Ghazali had also a keen interest in logic. He wrote logical treatises for his fellow theologians, encouraging them to master this art as a tool to rebutt their doctrinal opponents. The~ treatises, in the main, sum up and explain the logic used by the Islamic philosophers--a logic that reflects the Stoic and Aristotelian traditions. Ghazali recognizes formal logic to be philosophically neutral, and hence in no way conflicting with his theology." He does not confine himself to formal logic in these expositions, however, but discusses Aristotelian demonstration. And it is in his statements on demonstration that we seem to be confronted with paradox. Demonstrative science, as understood by the Islamic philosophers, rests on the theory of essential causes and functions in terms of it. Indeed, in his reply to Ghazali's rejection of essential efficient causes in nature, Averroes (Ibn Rushd) (d. 1198) argues Texts frequently referred to in the notes will be abbreviated as follows: Demonstration: Ibn Sin~, Al-Shifa~; Logic V.; Demonstration, ed. A. E. Affifi,revised by I. Madkur (Cairo, 1956). Iqti~dd: A1-Ghaz~li, Al-Iqtisad Fi-l-ICtiqad(Cairo: no date). Metaphysics: Ibn Sin~, A1-Shif~: al-Ilah~yat (Metaphysics), ed. C. C. Anawati, S. Dunya, and S. Zayd, revised by I. Madkur (2 vols.; Cairo, 1960). MI: AI-Ghaz~lI,MiCyaral-CIlm,ed. S. Dunya (Cairo, 1961). TF: A1-Ghaz~ll, Tahafut al-Falasifa, ed. M. Bouyges (Beirut, 1927). TT: Ibn Rushd (Averroes), Tahafut al-Tahafut, ed. M. Bouyges, Beirut, 1930). 2 TF., pp. 15-17. [1831 184 HISTORY OF PHILOSOPHY that such a rejection would render demonstrative science impossible. We would have no true knowledge; at best, only opinion. 3For this staunch defender of Aristotle, the theory of natural efficient causality constitutes a necessary condition for demonstrative science. Yet Ghazali in his writings does not deny the claim that demonstration gives us certain knowledge about the natural order. On the contrary, he seems to be affirming this in both his Tahdfutand the logical treatise he appended to this work, Mi~jdral-CIlm(The Standardfor Knowledge).If Ghazali does in fact uphold this claim for demonstration, then he must either deny that the theory of essential efficient causality is a necessary condition for demonstrative science, or fall into contradiction. At first glance, Ghazali's position in the Micy~r,where he gives his most comprehensive treatment of demonstration, is highly ambiguous and suggests contradiction. He seems for the most part to be reproducing the essentials of the Aristotelian demonstrative theory. Although in one section he reaffirms his rejection of necessary causal connection in nature, he nonetheless continues to use such terms as "cause," "effect," "necessity" and "certainty" in what appear to be... (shrink)

Tevhid İslam inancının özünü oluşturan temel ilkedir. Yaratılışla beraber bütün peygamberlerin Allah adına ortaya koydukları akidedir. Bu inanç tek ilah çevresinde oluşan düşünme biçimini, hayat tarzını ifade eder. Bu bağlamda inanç, ibadet ve muamelat unsurlarının birbirleriyle anlamlı birlikteliğinin sonucudur. Tevhid sadece Allah’ın zatına yönelik söylemler olmayıp Allah-kâinat kilişkisinin nasıl işlediğini belirleyen sistemdir. Bu ilişkide Allah ile kâinat arasına etkin kuvvetler sokuşturmak mümkün değildir. Allah’ın, yaratıklarıyla özelde ise insanla olan ilişkisi esnasında O’nu pasif konumda bırakacak her türlü inanç ve düşünce tevhidin (...) karşısında yer almaktadır. Bu çalışmada İslam inancının temel doktrini olan tevhid inancının inşa süreci, bu bağlamda şirke yöneltilen eleştiriler Kur’ani perspektiften incelenecektir. Özellikle tevhidi anlatımların yoğunlaştığı alanlar belirlenecektir. Söz konusu anlatımların vahiy sürecindeki anlaşılma şekli ön plana çıkarılmaya çalışılacaktır. (shrink)

Türk ve İslam tarihinin kırılma noktalarından birisi 1040 yılında Selçuklular ile Gazneliler arasında cereyan eden Dandanakan Savaşı’dır. Savaşın ardından Selçuklular hızlı bir yükselişle özellikle Sünnî İslam coğrafyasında etkin ve belirleyici güç haline gelmiştir. Göçebe kültürden gelen ve bir oba hüviyetinde iken çok kısa bir sürede önlenemez bir şekilde hâkimiyet alanını Türkistan coğrafyasından Anadolu içlerine kadar genişleten Büyük Selçuklu Devleti, kurumsal olarak da olgunlaşmaya başlamıştır. Bu noktada hem merkezi yönetimde hem de vilayetlerde ortaya çıkan yetişmiş eleman ihtiyacını birçoğu daha önce Gazneli (...) devlet teşkilatında görev yapmış Fars asıllı devlet adamları karşılamıştır. Bu isimlerden birisi de ileride Nizâmülmülk adıyla şöhret bulacak ve namı isminin önüne geçecek olan Hasan b. Alî b. İshâk et-Tûsî’dir. Nizâmülmülk, devlet gücünün askeri alanda elde edilen zaferlere endekslendiği bir dönemde askerî, idarî, ilmî ve ekonomik alanda attığı adımlar ve aldığı tedbirlerle Büyük Selçuklu Devleti’nin kurumsallaşmasında son derece etkin bir isim olmuştur. Bu etkinlik neticesinde hem halk hem de devlet adamları nezdinde saygın bir yer edinmiştir. Bu çalışma çerçevesinde Nizâmülmülk’ün devlet bürokrasisi içerisindeki konumuna, hükümdar ve hanedan üyeleri ile olan ilişkilerine ve vezirlik sürecinde attığı adımların Selçuklu tarihine yansımalarına değinilecektir. Özet: Devlet kademesinde görev almaya Gazneliler Devleti’nin Horasan Valisi Ebü’l-Fazl Sûrî’nin yanında başlayan Nizâmülmülk, Horasan Bölgesi’nin Selçukluların kontrolüne geçmesiyle birlikte hizmetlerine Selçuklu Devleti’nde devam etmiştir. Çağrı Bey’in hizmetinde rüştünü ispat eden Nizâmülmülk, Çağrı Bey’in en güvendiği isimlerden biri haline gelmiştir. Öyle ki, Çağrı Bey ileride önce Horasan’ın sonrasında tüm Selçuklu yurdunun yönetimini üstlenecek olan oğlu Alparslan’ı Nizâmülmülk’e emanet etmiş, oğluna da Nizâmülmülk’ü bir baba olarak kabul etmesini, ona muhalefet etmemesini öğütlemiştir. Alparslan, babasının tavsiyeleri ve üvey kardeşi Süleyman ile giriştiği taht mücadelesinde gösterdiği yararlılık münasebetiyle devletin en önemli idari görevi olan vezirlik makamını Nizâmülmülk’e tevdi etmiştir. Bu dönemden itibaren vefatına kadar, yaklaşık 30 yıl kesintisiz bir süreyle Büyük Selçuklu Devleti’nin vezirliğini yapmış ve V./XI. yy.’ın ikinci yarısından itibaren Büyük Selçuklu siyasetinin en etkin figürü haline gelmiştir. Melikşah’ın tahta geçebilmesinin Nizâmülmülk ile ilişkilendirilmesi, onun döneminde elde edilen başarıların ve devlet sisteminin düzenlenmesi, şehirlerin imarı, ekonominin güçlenmesi gibi ülke içerisinde yaşanan olumlu gelişmelerin Nizâmülmülk’ün marifetiyle gerçekleştirildiğinin dillendirilmesi, Tanrı tarafından yeryüzünü yönetmek ve inşa etmek için seçildiği düşünülen bir sultan varken bir vezirin devlet için nimet olarak gösterilmesi sultanın vezirine bakışını etkilemiştir. Bu noktada üzerinde durulması gereken hususlardan birisi de Nizâmülmülk’ün kendisini nasıl gördüğü ve devlet içerisinde kendini nerede konumlandırdığıdır. Nizâmülmülk’ün Sultan Melikşah’a verdiği bir cevapta devletin geldiği noktayı ve sultanın mevcudiyetini kendi varlığıyla eşleştirmesi, tarihinin gördüğü en yetenekli vezirlerden biri olan Nizâmülmülk’ün özgüveninin son derece yüksek ve kendisini kudret sahibi olarak gördüğüne işaret etmektedir. Bu anlamlandırma halk nezdinde herhangi bir kutsiyeti bulunmayan vezirlik makamındaki bir kişinin, toplum nezdinde Allah tarafından seçildiğine inanılan kutlu kişiye meydan okutan gücü kendisinde hissetmesinin kaynağını sorgulatmaktadır. Aranan cevap Nizâmülmülk’ün vezirlik sürecinin çeşitli başlıklar altında ve bu başlıklara dair verilecek örneklerle incelenmesi neticesinde onun devletin iç işleyişine etkisinin tespitinde ve farklı kesimlerle kurduğu ilişkide saklıdır. Nizâmülmülk, Selçuklu tahtına karşı sıkı bir bağlılık göstermiştir. Bu bağlılığını lüzumu halinde savaş meydanında göğüs göğüse çarpışarak sergilemiş, gerekli olduğunda kıvrak zekâsı ile sorunları devlet için tehlikeli boyuta gelmeden çözmüş, siyasi öngörüsü ile aldığı tedbirler sayesinde devletin büyümesine katkı sağlamıştır. Onun bu sadakati ve samimiyeti, Selçuklu sultanları tarafından karşılık bırakılmamış, Alparslan vezirinin fikirlerine büyük önem verip tercihlerini bu doğrultuda şekillendirirken, aleyhine söylenen sözlerin hiçbirine kulak asmamıştır. Melikşah da, bir anlamda kendisine Selçuklu tahtını veren Nizâmülmülk’e gerekli hürmeti göstererek bütün devlet işlerinin yürütülmesini ona tevdi etmiş ve kendisini bir “baba” gibi gördüğünü ifade etmiştir. İlaveten Selçuklu tarihinde bir ilk olmak üzere Melikşah, Nizâmülmülk’e atabeg (el-emîrü’l-vâlid) unvanını vermiştir. Melikşah, Büyük Selçuklu tahtındaki ilk yıllarını, gençliğin etkisiyle, polo oynayıp, büyük av partileri düzenlemekle geçirmiş ve bundan dolayı devlet içerisinde bütün güç Nizâmülmülk’ün eline geçmiştir. Ortaya çıkan bu durum da “ülke resmen ve ismen sultanın olmakla birlikte gerçekte ‘Nizam’ına kavuştu.” ifadesiyle açıklanmıştır. Ayrıca Melikşah’ın saltanatı döneminde elde edilen askerî, siyasî ve ekonomik başarılar Nizâmülmülk’ün yeteneği ve devlet işlerinde attığı adımlara bağlanmıştır. Nizâmülmülk, hanedan ile kurduğu ilişkinin yanı sıra devlet kademesinde görev alan farklı zümrelerle de güven üzerine dayalı yakın bir ilişki biçimi geliştirmiştir. Örneğin, Nizâmülmülk’ün katıldığı askerî seferlerde bir nefer gibi askerlerin içerisinde savaşa katılması ordu içerisinde kendisine saygı duyulmasına yol açmıştır. Ayrıca, Melikşah ile Kirman Hâkimi Kavurd Bey arasındaki taht mücadelesinde Melikşah’ın safında yer almakla birlikte Kavurd Bey’i destekleyen bazı isimlerin yazdıkları destek mektuplarının ortaya çıkmasına engel olarak hem emirlerin korkularını yatıştırırmış hem de itibarını artırmıştır. Nizâmülmülk’ün yakın ilişki içerisinde olduğu bir diğer grup ilmiye sınıfı olmuştur. Bilge vezir, Tuğrul Bey döneminde Amidülmülk Kündürî tarafından takibata uğrayan ve baskılara maruz kalan ilim adamlarının yurtlarına dönebilmelerine imkân sağlamıştır. Bu ilim adamları da yurtlarına dönüşlerini sağlayan isme zihinlerinde ve gönüllerinde her zaman özel bir yer ayırmışlardır. Birçok âlimin çalışmalarını Nizâmülmülk’e ithaf etmesi, diğer saiklerle birlikte, bunun bir göstergesidir. Nizâmülmülk bir adım daha atarak, Sultan Alparslan ve Melikşah’ın müsaadeleriyle, bu ilim adamları için hâkim olunan coğrafyanın her tarafında ilimle iştigal edebilecekleri medreseler inşa etmiştir. Nizâmülmülk’ün adına nispetle Nizamiye Medreseleri olarak isimlendirilen bu medreselerde hem eğitim-öğretim kadrosuna hem de öğrenim süresi boyunca ve de mezun olduktan sonra öğrencilere sunulan imkânlar, insanların medreselere olan ilgisini arttırıyordu. Medreseler eliyle bir taraftan önceki dönemde yerlerinden edilen ve baskıya maruz kalan ilim adamlarına bir borç ödenip iade-i itibar sağlanırken diğer taraftan da Büyük Selçuklu Devleti’nin idari ve adli sisteminin ihtiyaç duyduğu yetişmiş insan gücü inşa edilmiştir. Nizâmülmülk, toplum lehine attığı adımlar ve sorunların çözümüne verdiği önem ile halkın desteğini sağlamıştır. Öyle ki insanların hayatları boyunca ona minnettar kaldığı vurgulanmıştır. Nizâmülmülk halkın sorunlarının çözümüne önem göstermiş ve onlarla yakından ilgilenmiştir. Nizâmülmülk’ün verdiği güven duygusu halkın hoşuna gitmiş ve toplum içerisinde kabul görmesine vesile olmuştur. Nizâmülmülk’ün bir diğer hasleti de fakirlere sofrasını açmasıdır. Böylece onlarla diyalog kurmuş ve gönüllerini kazanmıştır. Her yönüyle eksiksiz bir devlet adamı olan Nizâmülmülk, toplumun her türlü ihtiyacının çözümünü düşünmüş ve bu yönde adımlar atmıştır. Nizâmülmülk’ün toplumun her kesimi ile kurduğu samimi ve yakın ilişki o kadar büyük bir takdir ve beğeni toplamıştır ki bu durum Nizâmülmülk’ün toplum nezdinde sultan itibarı görmesine sebep olmuştur. İlaveten Selçuklu coğrafyasının her yerinden ve toplumun her kesiminden insanın kendisine yönelmesi hasebiyle Kâbe’ye benzetilmiştir. Nizâmülmülk, devlet kademesinde görev alan aile bireyleri, ilişki içerisinde olduğu âlimler, kendi ordusu ve emirleri ile bir güç odağı haline gelmiştir. Bunun sonucunda Nizâmülmülk, 11. yüzyılın son çeyreğinde rakipsiz bir şekilde Büyük Selçuklu siyasetinin en etkin figürü, Selçuklu yönetimini ve politikalarını belirleyen isim ve Selçuklu tarihinin en önemli olaylarında karar mercii olmuş ve sonuçta Selçuklu tarihine damga vurmuştur. İbnü’l-Esîr, Fatımî veziri Bedr el-Cemalî’nin kendisi için kullandığı sayısız lakabı kaydettikten sonra sadece Mısır’a hâkim olan bir devletin veziri bu kadar lakap kullanıyorsa Nizâmülmülk’ün “ilah”lık iddiasında bulunması gerekirdi diyerek hem Selçuklunun azametini hem de Selçuklu devletinde Nizâmülmülk’ün yerini göstermektedir. (shrink)

The claims regarding to the existence of God has been encountered in every period and part in the history of mankind. These claims sometimes have only religious or philosophical, or mystical features. However, we can see these three perceptions interlocked, in harmony with each other, or that a religious claim can be nurtured with philosophical sources or a mystic claim can be nurtured by religious and philosophical arguments. Certainly, we can not make a specific differentiation among these three sides but (...) we will be able to see the differences if we define the factors that build the base of them. The most important point that shows the difference among religious, philosophical and mystic claims is the oneness of God in religion (tevhid=la ilahe illallah), ‘the first commentator’ in philosophy (the infinite power, efficient cause), ‘the communion with God’ in mysticism (initiation, joining= La mevcude illa hu). The issue of the existence and characteristics of God offers various features and these differences in the understanding of God create divergent perceptions of universe, world, existence and human. The more the perception of God changes, the more changes happen in all the systems like dominoes. The issue of the oneness and existence of God is a mental process of humans as it is an understanding, interpreting making implications. If we learn the physical development of human (brain and its functions) and Mental Development Phases presented by Jean Piaget, it will be possible explain the various understanding and interpretation of God. The objective and subjective sides of cognizing the God will come out and the way to make a ‘rational’ explanation will be opened. This paper aims to prove that an individual who has reached the formal operational period can have access to a true understanding of God with ‘rational intuition’. (shrink)

Bu çalışma İbn Sînâ (ö. 428/1037) felsefesinde mantıkî tümelin tümel olmak bakımından değerine ve Gazzâlî’nin (ö. 505/1111) mantıkî tümel bağlamında İbn Sînâ’ya yönelttiği eleştirilere odaklanmaktadır. Bu iki düşünürün tümel ve tümel türlerini nasıl açıkladıklarına değinip, onların düşünce sisteminde tümelin tekabül ettiği manayı ortaya koyarak Gazzâlî’nin İbn Sînâ’ya yönelttiği eleştirilerinin felsefi analizi yapılmaktadır. Buna göre İbn Sînâ tümelin üç türünden bahsetmektedir. Bu tümeller tabiî, aklî ve mantıkî olarak üç türe ayrılır. Bu tümeller arasındaki ilişkiyse zâtî bir ilişkiye dayanır. Bu türden ilişkiyi (...) belirleyen ve ilke veren ise tümellerin dışında olmak zorundadır. Ona göre tümellerin anlamını ve tümel türleri arasındaki zâtî ilişkiyi varlık kavramı belirlemektedir. Bu bakımdan aklî tümel tabiî tümelin makulü; aklî tümel mantıkî tümelin lazımı olabilir. Öyleyse İbn Sînâ’da tümel kavramı varlığa ilişkindir. Gazzâlî’de ise tümelin üç türünden bahsedebiliriz. O tümelin türlerini isimlendirmez ama onları betimleyerek birbirinden ayırır. Onun ayrımında ise ortaklık kavramı bilfiil ve bilkuvve olmak bakımından ele alınır ve bu kavramsal ayrımlardan hareketle varlık taksim edilir. Bu bakımdan İbn Sînâ’nın tümellere yüklediği anlam ile Gazzâlî’nin tümellere yüklediği anlam arasında arızî bir ayrımdan söz edemeyiz. Bunun tam aksine iki düşünürünün tümellere yüklediği anlam arasında zâtî bir farklılık vardır. Bu ayrılıktan hareketle Gazzâlî’nin İbn Sînâ’ya yönelttiği eleştiriler de zâtî bir nitelik arz etmektedir. Gazzâlî’nin İbn Sînâ’ya yönelttiği eleştirilerin en açık göstergelerinden biri onun mantıkî tümele yüklediği anlam ve mantıkî tümel bağlamında verdiği örnekte yatmaktadır. Gazzâlî mantıkî tümeli bilkuvve ve bilfiil olmak bakımından ortaklığı kabul etmeyen mana olarak ele alarak ondaki ortaklığı ise tasdiğe konu olan şeyin dışında bir nedene bağlamaktadır. İbn Sînâ, Gazzâlî’nin mantıkî tümele yüklediği anlamın, söylenmenin tasdikin dışında olması hususuna katılmakla beraber tasavvura konu olmayı açıkça vurgulamaktadır. Gazzâlî ise İbn Sînâ’nın bu gönderimini göz ardı etmiş ve mantıkî tümel bağlamında verdiği “İlah” örneğinden hareketle İbn Sînâ’nın bunu kabul edeceğini vurgulamıştır. Halbuki İbn Sînâ’nın felsefi sisteminde “İlah” lafzının tasavvura konu olması mümkün değildir. Çünkü “İlah” tasavvur edilmez ama idrak edilir. Ona göre tasavvura konu olanlar bilkuvve çokluk barındırır. Ama “İlah” lafzı ancak zorunlu varlık olması bakımından tasavvurun konusu olmaya elverişli değildir. Bu bakımdan Gazzâlî’nin eleştirilerinin beş sanat bakımından cedelî mi yoksa safsata mı olduğu analiz edilebilir. Gazzâlî’nin hem mantıkî tümele yüklediği anlam hem de bu anlam için verdiği örnekler onun eleştirilerinin safsata türünden olduğunun zâtî niteliğini teşkil etmektedir. (shrink)

Bu makalenin amacı, kelâm ve felsefe perspektifine sahip olan Elmalılı’nın Hıristiyanların ilah anlayışlarıyla ilgili eleştirilerini değerlendirmektir. Tefsirci olarak bilinen Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın (ö. 1942) kelâmi perspektife sahip bir bilgindir. Hak dini Kur’an dili adlı tefsirinde Ehl-i kitap ile alakalı âyetlerde Hıristiyanlık hakkında pek çok tespit ve değerlendirmede bulunmaktadır. Elmalılı daha çok Âl-i İmrân ve Mâide surelerinin bazı bölümlerinde teslisi değerlendirmektedir. Yaşadığı dönemin sosyolojik, politik, ekonomik ve kültürel durumlarını yorumlayacak ilmî birikimi bulunan Elmalılı, teslîs karşısında tevhîd ilkesini savunmuştur. Elmalılı’ya göre, (...) teslîsin mahiyeti hakkında Hıristiyan mezhepler arasında farklı anlayışlar bulunsa da sonuçta hepsi şirk ortak inancında buluşmaktadırlar. Teslîsin Hıristiyanlığın asli inanç ilkeleri arasında bulunmadığını vurgulayan Elmalılı, onların vahiy eseri olan İncil’i tahrif ederek bu inanca tarihi süreç içinde ulaştıklarına dikkat çekmektedir. O, teslîsin oluşmasında Pavlus’un rolüne ve konuma dikkat çekmektedir. (shrink)