Niniejszy artykuł poświęcony jest zagadnieniu wyjaśnienia poznania w teleosemantyce, która jest najbardziej zaawansowaną wersją reprezentacyjnej teorii umysłu. Krytyka reprezentacjonizmu ze strony teorii poznania ucieleśnionego powoduje, że założenia i tezy teorii reprezentacyjnych powinny zostać poddane analizie w kontekście pytania o adekwatność i sukces tego podejścia. Głównym założeniem tego podejścia jest teza, że procesy poznawcze jak percepcja, myślenie pojęciowe, wiedza itp. polegają na wytwarzaniu reprezentacji mentalnych i operowaniu nimi. Materialną składową reprezentacji mentalnych są stany neuronalne mózgu, będące nośnikami treści (...) poznawczych. Głównym problemem tego podejścia jest wyjaśnienie przypisywania stanom mózgu treści pełniących funkcję reprezentacji. Teleosemantyka łączy wyjaśnienie nadawania treści z zagadnieniem intencjonalności stanów mentalnych i tezą o reprezentacyjnym charakterze poznania. Jako punkt wyjścia, zostały omówione związki jakie zachodzą pomiędzy ogólnym pojęciem reprezentacji a intencjonalnością. Ogólna struktura reprezentacji jest strukturą spełniającą warunki intencjonalności zarówno w sensie „bycia o czymś”, jak i skierowania na przedmiot intencjonalny. Problemem do rozwiązania jest konstytuowanie relacji reprezentacji i przypisywanie treści stanom mózgu. Następnie podana została analizie propozycja rozwiązania tego problemu przedstawiona przez R. Millikan w jej teorii teleosemantyki. Upatruje ona źródło intencjonalności w biologicznych funkcjach zdobywania informacji niezbędnej do przetrwania. Funkcje te spełniane są przez relacje konstytuujące reprezentacje mentalne. Semantyka reprezentacji jest nadana przez cel funkcji biologicznej, natomiast warunki prawdziwości skorelowane są z własnościami otoczenia. Końcowa część poświęcona jest omówieniu ograniczeń takiego ujęcia i przedstawieniu krytyki ze strony stanowisk antyreprezentacyjnych. Prowadzi to do konkluzji, że teleosemantyka, rozwijając relacyjne rozumienie reprezentacji wnosi do wyjaśnienia poznania ważny element. Łączy pojęcie intencjonalności z reprezentowaniem świata w umyśle. Nie daje jednak jeszcze pełnej odpowiedzi na pytanie o konstytucję treści poznawczych. Nie powinna też być traktowana jako jedyny i uniwersalny sposób rozwiązania problemu treści, ale jako jedna z propozycji wyjaśnienia elementów poznania wyposażonych w treść intencjonalną. (shrink)

Problematyka intencjonalności została przywrócona filozofii przez Franciszka Brenatana. Jednakże już on wskazywał, że źródlła tej problematyki sięgają starożytności i średniowiecza. Poszukiwanie śladów tej problematyki w dziejach filozofii doprowadziło mnie do stwierdzenia, że intencjonalność jako niezbywalna właściwość świadomości charakteryzuje się trójwymarowością, która wyraża się w theoria, praxis i poiesis. Współcześni badacze intencjonalności skupiają się przede wszystkim na intencjonalności poznawczej, a w tym – albo na samym odniesieniu się do przedmiotu, albo na immanentnym przedmiocie, inegzystującym w przeżyciach psychicznych. Tymczasem (...) charakteryzuje ona całe życie świadomościowe człowieka. Dookreśla całą świadomościową aktywność podmiotu w sferach: teoretycznej, praktycznej i wytwórczej. Przejawia się zatem jako sposób bycia podmiotu świadomego : jako zawieranie w sobie treści intencjonalnych, jako relacyjność, odniesienie, skierowanie, otwarcie i zdawanie sobie sprawy, a także jako nadawanie sensu i powoływanie bytów czysto intencjonalnych. Jako podstawowy faktor intencyjności ujawnia się w budzeniu się świadomości, budując przeżycia świadome, które mają charakter pojetyczny, praktyczny i teoretyczny. Tak określony charakter przeżyć jest jednakże jedynie wskazaniem na dominujący moment w danym przeżyciu, gdy każde z nich określane jest przez wszystkie trzy momenty. Dzięki niej przeżycie świadome charakteryzuje się trójwymiarowością poznawczą, działaniową i wytwórczą. Wszelka aktywność świadomości jest zawsze pewnym działaniem, które zawiera w sobie moment poznawczy i które wytwarza coś transcendentnego wobec własnego działania. Zdanie sobie sprawy z trójwymiarowości intencyjności i intencjonalności pozwala zrozumieć człowieka oraz rodzące się dylematy dotyczące jego działania, poznania i wytwarzania. (shrink)

In this text I discuss and debate Adam Jonkisz’s book Questions and Answers: Set-theoretic approach. I consider, among other things, the problem of the minimal component of question, of the division of questions, of the specificity of existential questions. I put forward a thesis that every question is a question to be completed, in the sense that every question expresses a ‘gap’ in our knowledge that should be filled. The natural division of questions corresponds to the numbers and types of (...) these ‘gaps.’. (shrink)

Книга предназначена для социологов, политологов, философов, а также преподавателей и студентов социальных и политических специальностей.

The author starts with the assumption that a popular idea, according to which a true sentence corresponds with reality, is adequate. Therefore, any adequate theory of truth has to account for it. It turns out, however, that it is the epistemic conception, not the correspondence one, that meets such a demand. In order to justify his claim, the author discusses Jacek J. Jadacki's theory of truth. Roughly speaking, the theory in question states that if a given sentence refers to a (...) certain state of affairs - that function a the sentence's semantic value - then the sentence is true if and only if the relevant state of affairs holds. In short, the theory defines the truth of a given sentence in terms of the holding of the state of affairs to which the sentence refers. It remains to be explained, therefore, what it is, for a given state of affairs to hold. The author considers three possible accounts of the holding of the state of affairs. According to the first one, the sentence's semantic value is either a mental representation or an ideal entity grasped in the subjective episode of understanding. Such a mental or ideal state of affairs holds if it has its real counterpart. The second ac-count is based on the idea that real states of affairs constitutes a subclass of all describeable states of affairs. A given state of affairs holds if and only if it belongs to this special class. According to the third interpretation, a holding state of affairs is the semantic value of a true sentence. The author argues that the first account gives rise to the suspect question on the nature of either the relation of mental representation or the relation of exemplification. The second account, in turn, seems to require a controversial assumption that existence is a property. Taking into account those and similar problems, we have no alternative but to embrace the third option, according to which a given state of affairs holds because it is the semantic value of a true sentence. The truth of a sentence, in turn, has to be conceived as its rational acceptability. (shrink)

This paper puts forward the problem of singularity – one of the most important issues in contemporary cosmology. Firstly, the history of “singularity” concept and basis of Penrose’s and Hawking’s theorem of singularity are discussed. Secondly, the problem of singularity is presented as a genesis of search of quantum theories of the beginning of the Universe, in which the concept of singularity is not present. One sophisticated concept of Hartle and Hawking is presented, in particular the authors’ methodology is described. (...) The paper shows many possible philosophical problems which are connected with quantum cosmology. (shrink)

The basis for considering the problem of the ‘gender revolution’ is the historiosophical concept developed by Rolf Peter Sieferle, who assumes that for about 200 years, Europe has been evolving from agrarian civilisation towards a new type of energy based on fossil fuels. A characteristic feature of this transformation process is the belief that man is the ‘master of forms’ – all elements of the earlier order, which were perceived as natural for generations, have been questioned. The revolution overthrew the (...) existing hierarchical feudal order, created factories, the bourgeoisie and the proletariat in order to create a mass society, a welfare state and, finally, a progressive agenda. The revolutionary process also affected social roles, leading to women’s emancipation movements. At the current stage of the revolution, the natural division into two sexes has been questioned. The basic question is whether a person can really deny the idea of the natural order in such a fundamental way? The ecological crisis, caused by the first phase of the revolution, seems to confirm the doubts of those who believe that human beings are subject to external, natural limitations. (shrink)

The aim of this article is to present the problem of truth in ethics in the light of the ethical theories of two philosophers: Polish philosopher Tadeusz Styczeń and French philosopher Alain Badiou. The article is divided into three parts. The first part and the second part, introductions are to the ethics of truth by Tadeusz Styczeń and the ethics of truths by Alain Badiou. The third part is a presentation of the notion of truth as a basis of ethics (...) in order to reveal the concepts of truth lying at the base of these thinkers’ ethics’ and to compare them. (shrink)