Sokrat med razpravo o tem, kako lahko pravi filozofi vladajo in pripravijo državljane do tega, da jih ubogajo (Država 6.499–502), razširi svoje prejšnje pripombe o filozofski naravi in predmetih njenega zanimanja. Področje te razširjene argumentacije ni omejeno na ideje, temveč odgovarja tudi na presajanje filozofskega znanja v človeške duše in nazadnje v mesto. Članek se osredotoča na pogosto citirani, a redko analizirani argument, ki se v več korakih razvije pri 500–501, ter izpostavlja njegovo kompleksnost in morebitno vlogo v razpletu (...) dialoga. (shrink)

The article analyzes the peculiarities of the destruction of Serbian Jews during Second Wolrd War in the local and European context. Of all the sites in Serbia relevant to the destruction of the Serbian Jews, Sajmiste is the most important. After the consideration of the attitude of Germans and Nedic?s regime toward Jews and?Gypsies? in the context of the Final Solution, the author highlights that the Sajmiste internment camp was transformed into a local death camp-the only such site outside the (...) territories of Poland and the Soviet Union. Serbia was the one country outside Poland and the Soviet Union where all Jewish victims were killed on the spot without deportation. It was the first country after Estonia to be declared?judenfrei.? Moreover, in Serbia the German army was not only complicit in the Holocaust but was in fact the main instigator and executioner in the killing of the Jewish men. For this reason, in particular, Sajmiste is a unique site for Holocaust remembrance not only in the Serbian but also in the European context. Clanak analizira osobenosti unistenja srpskih Jevreja tokom Drugog svetskog rata u lokalnom i evropskom kontekstu. Od svih mesta u Srbiji koja su relevantna za unistenje Jevreja, Sajmiste je najvaznije. Nakon razmatranja stava Nemaca i Nedicevog rezima prema Jevrejima i?Ciganima?, autor istice da je od logora za internaciju, Sajmiste transformisano u lokalni logor smrti, jedini takav izvan teritorija Poljske i Sovjetskog Saveza: osim Poljske i Sovjetskog Saveza, Srbija je jedina zemlja gde su jevrejske zrtve ubijane na licu mesta, bez deportacije. Posle Estonije, prva je zemlja koja je proglasena za judenfrei. Stavise, u Srbiji nemacka vojska bila je ne samo saucesnik u Holokaustu vec i glavni podstrekac i izvrsilac ubijanja Jevreja. Posebno zbog ovih razloga, Sajmiste predstavlja jedinstveno mesto secanj? na Holokaust, ne samo u srpskom vec i u evropskom kontekstu. (shrink)

Книга предназначена для исследователей, аналитиков, преподавателей, аспирантов, студентов, специализирующихся на изучении космического мышления.

İnsanın özgür iradesinin ispatı problemine yönelik çözüm denemelerinden biri Tanrı’nın kendisini gönüllü olarak sınırlaması anlamına gelen ilahi kendini sınırlama (divine self-limitation) yaklaşımıdır. Yahudi ve Hıristiyan teolojilerinde görülen bu perspektifle modern dönemde Süreç ve Kuantum felsefelerinde karşılaşılır. Bu çalışmada ilgili düşünce biçimi, Mu‘tezilî bilincin düşünce biçimiyle kıyaslanmıştır. Öncelikle Tanrı’nın kendini sınırlamasının imkânı, sınır teorisi varsayımıyla sorgulanmıştır. Buna göre ‘sınır’ evrene ve insana ‘yasa’ olarak içkindir. Evren de insan da fiziksel, kimyasal, biyolojik vd. yasalara/sınırlara tâbidir. Bu yasaların yaratıcısı olarak Tanrı da sorumluluğun (...) kaynağı akıl da insanı sınırlar ve sınır demek kavram, anlam, amaç, sistem ve düzen/kozmos demektir. Bu düzenin toplumsal hali ise zaman ve mekân ile sınırlı insanın teklif sahibi kılınarak eylemlerinin de sınırlandırılmasıdır. Peki, akla sınırlama fonksiyonu veren Tanrı’nın da kendi iradesini, ilmindeki tasarımının bir sonucu olarak sınırladığı varsayılabilir mi? Yahudi teolojisinde bu sınırlama, onların inançlarıyla ilişkili yaşadıkları ıstıraplara karşı Tanrı’nın müdahale etmemesinin bir nedeni olarak görülmekle beraber sınırlı âlemlerin var olabilmesi için Tanrı’nın sonsuz ışığını daraltması ve geri çekilmesi olarak da anlaşılmıştır. Hıristiyan teolojisinde ise sonsuzluğun evreni yaratmasının keyfiyeti, Tanrı’nın Mesih ile enkarnasyonu, kötülük ve özgür irade problemlerini çözmek için bu teoriye başvurulmuştur. Tanrı’nın, vahiy aracılığıyla bildirdiği teklif, aynı zamanda insana akıllı, sorumlu, dolayısıyla özgür olduğunu da hatırlatmaktadır. Muhammed İkbal (öl. 1928) bu özgürlüğün insana ilahi kendini sınırlama teorisiyle verilebileceği kanaatindedir. Bu görüşle Mu‘tezilî bilincin Tanrı tasavvurunda sezilen sınırın birlikte düşünülmesi mümkün müdür? Zira tekliften doğan özgürlüğün gereği, Mu‘tezile’ye Tanrı’nın iradesinin ezeli olmadığını, tercihlerinin yaratıcısının insanın kendisi olduğunu düşündürmüştür. Yine tanrısal adaletin bir gereği olarak, insana kudretin fiilden önce verilmesi, nübüvvet ile va‘d ve vaidin gerçekleşmesi gibi teklife dair meseleler Tanrı hakkında zorunlu kabul edilmiştir. Bu bilinçte aklın sınırlama fonksiyonu Tanrı’ya taşınmış görünür. Tanrı insanın eylemlerinde etkin değildir, kötülüğü de yaratmaz. Hatta bazı isimlere göre kötülüğe güç dahi yetiremez. Tanrı’nın malumatının ve makduratının da bir sınırı vardır. Mu‘tezile’deki bu sınırlı Tanrı tasavvuru, söz konusu ‘özgür irade’ olduğunda ilgili teoriyle yeniden ifade edilirse, adil ve hakim olan Tanrı’nın, ilmindeki bilinçli/akıl sahibi/sorumlu/özgür insan tasarımının gerektirmesiyle gönüllü olarak kendi özgürlüğünü sınırladığı söylenebilecektir. Bu söylem, varoluşsal amaçlılık anlamında insanın neden özgür olduğunun değil, Tanrı’nın vahyettiğine inanılan bir evrende nasıl özgür olabildiğinin muhtemel cevaplarından biridir. (shrink)

S obzirom na tri poretka u sklopu kozmičke cjeline, integrativnom analizom kozmoloških spoznaja metafizičara i prirodoznanstvenika raznorodnih orijentacija najprije dolazim do konkluzije o spregnutosti dvaju izvedenih kozmičkih načela koja određuju sveukupni totalitet odnosa stvari i smisla. Prvo načelo nazivam sabiruće-jedno-sve, koje opisujem arhe-kompleksom. Drugo nazivam sebi-usuprot-težeće, koje opisujem eris-kompleksom. Na temelju pomaka iz zatvorenog sustava u otvoreni sustav, obrazlažem da arhe- i eris-kompleks stvaraju logos-kompleks i agon-kompleks te na koji se način novo spregnuće u tjelesnosti oblikuje u društvo, u najširem (...) smislu pojavljujući se kao napetost između real-politike i utopijskog stremljenja. U daljnjoj razradi predlažem artikuliranje konkretnog civilizacijskog stanja kao biopolitičkog agona u kojem se protočnost moći odvija relejima inosfere. Zasniva se na raščlanjivanju živog u konvertibilne informacije čija se uporabnost nalazi u moći regulativnosti, odnosno sposobnosti biopolitičkog da logos regulativnošću podvrgne agonu kroz sam logos, što nastojim pojasniti povezivanjem s navedenim fenomenima. S tjelesnošću kao instrumentom transformativne bȉtizacije, dalje argumentiram naginjanje društva prema ukidanju izvornog smisla logos-kompleksa i razvlašćenje nad kontrolom tjelesnog određenja, što nastojim ukratko ocrtati i povezati s ishodištem istraživanja. (shrink)

Heuristička propulzivnost bioetike u posljednjih trideset godina potaknula je na značajno proširenje područnog opsega: na metodološkom planu razvoj je obilježen kretanjem od disciplinarnosti do transdisciplinarnosti, a na problemskom planu od biotehničkih izazova do mišljenja cjeline živog svijeta. Međutim, bioetička ispitivanja još uvijek u obzir ne uzimaju probleme iz humanističke i prirodoznanstvene kozmologije, čak ni u sklopu projekta integrativne bioetike, što je izrazito problematično s obzirom na važnost njihovih jezgri znanja. Razvijanje ljudskog društva prema objedinjavanju s prostorom izvan planeta Zemlje te (...) čvrsta povezanost fenomena života s osnovnom ustrojstvom i dinamikom pojmljivog svemira poziva na pripremno usmjeravanje pozornosti na bioetičke i društveno–znanstvene probleme u kojima kozmološki elementi nose važnu ulogu. Cilj je ovoga članka ponuditi istraživačko gledište u kozmobioetike kao ispomoći u daljnjem proširenju spoznajne senzibilnosti za istinu o kompleksnosti (društvenog) bivstvovanja na Zemlji i oko nje. Obrada problema zasniva se na multidisciplinarnoj komunikaciji relevantnih jezgri znanja metodom klasičnog filozofijskog izlaganja. (shrink)

ch. 1. Rolʹ i mesto filosofii v zhizni obshchestva. Formirovanie tvorcheskikh sposobnosteĭ -- ch. 2. Metodologicheskie voprosy tvorchestva. Nauchnoe i tekhnicheskoe tvorchestvo. Khudozhestvennoe tvorchestvo -- ch. 3. Sot︠s︡ialʹnoe tvorchestvo, sot︠s︡ializm i problemy tvorchestva, sot︠s︡ialʹnoe razvitie molodezhi v uslovii︠a︡kh perestroĭki.

Polazeci od prve krivulje u izradi koncepta 'postajanja-manjinom' Deleza i Gatarija ispitujemo odnos koji postoji izmedju dva pravca problematizacije tog koncepta: analize istorijskih antagonizama cije su drustvene manjine danas 'nad-odredjeno' mesto; identifikacije jednog tipa pozicije unutar kolektivnih nacina iskaza. Time razmatramo, isto tako, i problem onoga sto bi moglo da znaci politicko zauzimanje manjinske pozicije u diskursu. Upravo na taj nacin suocavamo borbe manjina shemi borbe klasa, ispitujemo odredjene veze izmedju procesa 'proleterizacije' i 'minorizacije' te na toj osnovi zasnivamo (...) pitanje novog internacionalizma. (shrink)

Franc Rozencvajg se smatra egzistencijalistickim filozofom, jer je u svom glavnom delu, Zvezda iskupljenja, smrt postavio kao sredisnju temu. Religija je tu shvacena kao mesto na kome smrt vise ne mora da bude proterana iz zivota, kao sto je to u areligioznom zivotu. Ako je religija ljubav, onda je smrt deo zivota, kao sto je to u ljubavi izmedju dvoje zaljubljenih: kao prihvaceni sastavni deo celokupnih njihovih zivota. Rad pokusava da sledi ovu argumentaciju i da je ucini verodostojnom.

U radu se razmatra 'vladavina' tzv. postgradjanskog politickog centra koji korespondira sa poznatim konceptom otvorenog drustva, te se ispituju kako dobre, tako i rdjave strane te 'vladavine'. Istrazuje se pre svega stabilnost globalnog otvorenog drustva i paznja se posvecuje njegovim savremenim neprijateljima - od terorizma, preko organizovanog kriminala, sve do tzv. lokalnih legitimnosti koje se suprostavljaju univerzalnoj i globalnoj legitimnosti koju zastupaju pristalice otvorenog drustva iz prostora postgradjanskog politickog centra. Rad predstavlja polemiku sa Fukujaminom tezom o 'kraju istorije' buduci da (...) otvoreno drustvo, tj. globalni postgradjanski politicki centar, ima vidljive neprijatelje koji ne dozvoljavaju da dijalektika istorije miruje kao sto je smatrao Fukujama. Mesto Fukujaminog 'kraja istorije' rad zakljucuje da trenutnu globalnu situaciju obelezava postmoderni opozit liberalno-demokratskog postgradjanskog centra i ekstremnih antigradjanskih margina, odnosno opozit otvorenog drustva i njegovih neprijatelja, sto ce usloviti dalji hod istorije ka novim sociolosko-istorijskim oblicima. (shrink)

Korupcija je siroko rasirena pojava u svim zemljama tranzicije. Srbija u tom pogledu nije izuzetak, naprotiv, uvek je bila veoma visoko rangirana na svim indeksima korumpiranosti Transparency International. Medju drustvenim sferama koje se smatraju prozetim korupcijom dosta visoko mesto u percepciji korupcije uvek je zauzimala, nazalost, oblast visokog obrazovanja. Da bismo proverili opravdanost ovakvih percepcija, sprovedeno je istrazivanje medju zaposlenima na Univerzitetu u Beogradu. Nalazi su potvrdili da korupcije u visokom skolstvu ima, kao i da nema prevelike spremnosti da (...) se ovoj pojavi stane na put, da se bar umanji, ako se vec ne moze iskoreniti. (shrink)

Tekst analizira nacin na koji nastavno osoblje na Beogradskom univerzitetu percipira bolonjski proces, nacelno i unutar lokalnog srpskog socijalnog i univerzitetskog konteksta; razlicite upravne instance unutar univerzitetskog obrazovnog sistema, mesto nastavnika unutar obrisa novog visokoskolskog obrazovnog sistema u procesu bolonjske transformacije. Empirijsku osnovu predstavlja istrazivanje o uslovima rada nastavnog osoblja koje je Centar za obrazovne politike iz Beograda izveo na pet fakulteta Beogradskog univerziteta tokom 2008 godine.

Tekst analizira nacin na koji nastavno osoblje na Beogradskom univerzitetu percipira bolonjski proces, nacelno i unutar lokalnog srpskog socijalnog i univerzitetskog konteksta; razlicite upravne instance unutar univerzitetskog obrazovnog sistema, mesto nastavnika unutar obrisa novog visokoskolskog obrazovnog sistema u procesu bolonjske transformacije. Empirijsku osnovu predstavlja istrazivanje o uslovima rada nastavnog osoblja koje je Centar za obrazovne politike iz Beograda izveo na pet fakulteta Beogradskog univerziteta tokom 2008 godine.

Urielʹ Dakosta.--Filosofskai︠a︡ sistema Spinozy.--Sot︠s︡ialʹnai︠a︡ ėtika Mabli i Morelli.--Zhak Nėzhon i ego ateizm.--K voprosu o politicheskikh vzgli︠a︡dakh Zh.-B. Robinė.--"Sot︠s︡ialʹnai︠a︡ sistema" Golʹbakha i ee russkiĭ perevodchik XVIII v.--Tragedii︠a︡ russkogo materializma XVIII v. (filosofskie vzgli︠a︡dy A. N. Radishcheva).--I. P. Pnin i ego mesto v istorii russkoĭ obshchestvennoĭ mysli.--Filosofskie vzgli︠a︡dy dekabrista I︠A︡kushkina.

Ovaj rad inspirisan je knjigom Predraga Krstica Filozofska zivotinja Zoografski nagovor na filozofiju, i predstavlja pokusaj da se u kompleksnoj mrezi pojmova, simbola i filozofija koju ona postavlja ispita put razumevanja savremenog polozaja filozofije. Birajuci filozofsku zivotinju kao osnovnu temu, autor knjige balansira izmedju tradicionalnog i savremenog polozaja filozofije, izmedju sistema njenih argumenata i konkretnog polozaja u kom filozofiji danas treba prilaziti, izmedju apstraktnog i individualnog. Vesto preispitivanje jezickih strategija filozofije otkriva filozofa, odnosno coveka kao pravu filozofsku zivotinju, kao ono (...) mesto na kom se ove strategije ukrstaju, i koje stoga zahteva dodatnu analizu. (shrink)