The fundamental topic of the farticle is to present the role of feelings in the process of assessment. The major point of reference is Max Scheler’s phenomenology of feelings together with his comprehension of love as the basis of the Christian morality. I start my analysis with the short presentation of a system of values, which is formulated by Scheler from the point of axiological absolutism, and proceed to the influence of emotional functions onto our perceiving values, which the philosopher (...) considers to be the intentional feelings of values. Together with the consideration of human emotional life, Scheler’s conception of a human being as a spiritual centre that is the background for developing a particular bond between the man and the God should be paid attention to. The objective of the article is to present the outline of Scheler’s conception of love as a cornerstone for getting to know the absolute, i.e. the experience of love as the essence of Christian faith. (shrink)

Kai-Fu Lee, który jest jednym z czołowych specjalistów od SI w Chinach, wyraził pogląd, że miłość jest tym, co istotnie odróżnia nas od SI oraz stanowi o naszym człowieczeństwie. Autor artykułu prezentuje filozoficzno-psychologiczne uzasadnienie dla tego poglądu Lee.

Jehuda ben Isaak Abrabanel, znany jako Leone Ebreo, XVI-wieczny sefardyjski intelektualista, definiuje tytułowe pojęcie w swoim dziele _Dialogi o miłości_ (_Dialoghi d’amore)_. Ten traktat filozoficzny z neoplatońskimi podtekstami, łączący wszystko, co wcześniejsi myśliciele napisali o tym szlachetnym uczuciu, był niezwykle popularny i stał się wzorem dla współczesnych mu pisarzy. Został przetłumaczony na język hiszpański m.in. przez Inkę Garcilaso de la Vega, a Miguel de Cervantes wspomina o nim w prologu do pierwszej części _Don Kichota_, sugerując, że opisana w nim (...) class='Hi'>miłość daleka jest od rzeczywistości. Wizja wyidealizowanej miłości, którą kochanek Filon czuje do czystej Zofii, znajduje swoje odbicie w stworzonym przez Sefardyjczyka Eliasa Canettiego portrecie doktora Sonne, jednego z bohaterów _Gry oczu._ Przejawem mistycznej miłości jest miłość do boskiego intelektu, a tę osiągnąć można jedynie przez intelektualny wysiłek włożony w dialog filozoficzny. Leone Ebreo urodził się na Półwyspie Iberyjskim, wyemigrował do Włoch po 1492 r. i najprawdopodobniej (nie ma co do tego pewności) wybrał język nowej ojczyzny dla swojej ekspresji. Elias Canetti, Sefardyjczyk urodzony w Bułgarii (podówczas okupowanej przez Imperium Osmańskie), przed I wojną światową pisał po niemiecku. Postaci te, odległe od siebie w czasie i przestrzeni, łączy pochodzenie judeohiszpańskie i związany z nim bagaż hebrajskiej tradycji egzegetycznej, który prowadzi obu do bardzo podobnej pochwały intelektualnej miłości. Artykuł przedstawia pokrewieństwo myśli obu pisarzy ‒ których można uznać za Hiszpanów ze względu na ich sefardyjskie pochodzenie ‒ w odniesieniu do intelektualnego mistycyzmu wyrażonego poprzez miłość do Intelektu pisanego wielką literą. (shrink)

Jehuda ben Isaak Abrabanel, znany jako Leone Ebreo, XVI-wieczny sefardyjski intelektualista, definiuje tytułowe pojęcie w swoim dziele _Dialogi o miłości_ (_Dialoghi d’amore)_. Ten traktat filozoficzny z neoplatońskimi podtekstami, łączący wszystko, co wcześniejsi myśliciele napisali o tym szlachetnym uczuciu, był niezwykle popularny i stał się wzorem dla współczesnych mu pisarzy. Został przetłumaczony na język hiszpański m.in. przez Inkę Garcilaso de la Vega, a Miguel de Cervantes wspomina o nim w prologu do pierwszej części _Don Kichota_, sugerując, że opisana w nim (...) class='Hi'>miłość daleka jest od rzeczywistości. Wizja wyidealizowanej miłości, którą kochanek Filon czuje do czystej Zofii, znajduje swoje odbicie w stworzonym przez Sefardyjczyka Eliasa Canettiego portrecie doktora Sonne, jednego z bohaterów _Gry oczu._ Przejawem mistycznej miłości jest miłość do boskiego intelektu, a tę osiągnąć można jedynie przez intelektualny wysiłek włożony w dialog filozoficzny. Leone Ebreo urodził się na Półwyspie Iberyjskim, wyemigrował do Włoch po 1492 r. i najprawdopodobniej (nie ma co do tego pewności) wybrał język nowej ojczyzny dla swojej ekspresji. Elias Canetti, Sefardyjczyk urodzony w Bułgarii (podówczas okupowanej przez Imperium Osmańskie), przed I wojną światową pisał po niemiecku. Postaci te, odległe od siebie w czasie i przestrzeni, łączy pochodzenie judeohiszpańskie i związany z nim bagaż hebrajskiej tradycji egzegetycznej, który prowadzi obu do bardzo podobnej pochwały intelektualnej miłości. Artykuł przedstawia pokrewieństwo myśli obu pisarzy ‒ których można uznać za Hiszpanów ze względu na ich sefardyjskie pochodzenie ‒ w odniesieniu do intelektualnego mistycyzmu wyrażonego poprzez miłość do Intelektu pisanego wielką literą. (shrink)

W swojej najnowszej książce Etyka a problem podmiotu (2022) Piotr Duchliński, Andrzej Kobyliński, Ryszard Moń i Ewa Podrez podejmują zagadnienia podmiotu i podmiotowości w perspektywie etycznej. Zabierają głos w filozoficznym sporze o podmiotowość, który rozpoznają jako podstawę wielu współczesnych problemów kultury. Jako przedstawiciele filozofii chrześcijańskiej wyrażają swój sprzeciw wobec wszelkich prób osłabienia kategorii podmiotu w etyce, jednak w celu zapoczątkowania dialogu z przedstawicielami innych nurtów filozoficznych podejmują próbę sformułowania koncepcji podmiotowości mocnej bez odniesienia do kategorii metafizycznych. W czterech rozdziałach recenzowanej (...) monografii autorzy zwracają uwagę na takie aspekty podmiotowości, jak: racjonalność, narracyjność, autonomia, integralność i autentyczność, oraz poddają analizie koncepcje podmiotowości w wersji mocnej i słabej. Pozwala im to ukazać spór o podmiotowość jako fundamentalną debatę naszych czasów, mającą nie tylko implikacje etyczne, lecz także niekiedy trudniejsze do przewidzenia konsekwencje bioetyczne, prawne i społeczne. Różnorodność i bogactwo podejmowanych zagadnień zachęcają do konfrontacji z zajętym przez autorów stanowiskiem i podjęcia z nim rzeczowej dyskusji. ----------------------------------------- Zgłoszono: 02/01/2024. Zrecenzowano: 03/04/2024. Zaakceptowano do publikacji: 24/04/2024. (shrink)

Celem artykułu jest charakterystyka filozofii chrześcijańskiej w kategoriach tradycji badawczej. Za Larrym Laudanem uznano, że tradycja badawcza nadaje się do eksplikacji pojęcia filozofii chrześcijańskiej. W tym celu autor przybliża najpierw kluczowe pojęcie tradycji badawczej, następnie analizuje pojęcie obrazu świata, które zawsze jest związane z określoną tradycją badawczą. Kolejnym krokiem jest konstrukcja projektującej definicji filozofii chrześcijańskiej jako tradycji badawczej. W artykule wykazano, że filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza jest tradycją pluralistyczną i zdemokratyzowaną. Na zakończenie sformułowano kilka deklaracji metaprzedmiotowych, odnoszących się (...) do metody uprawiania filozofii chrześcijańskiej. Metodą tą powinna być dyskutowalność, czyli niedyktatorska gra zachodząca między przedstawicielami różnych tradycji badawczych wyznających odmienne obrazy świata. (shrink)

The last few years are the time of the ongoing integration of Europe and its vivid discussion about it. The thorny issue is the role and the place of Christianity in the life of Europe. Pope John Paul II had authoritatively taught on the issue. His teaching is a kind of antidote against those who are in favour of Europe without God. The European culture is not a monolith since it is inhabited by many nations with a different characteristic but (...) all are rooted in the same values of the Good News acknowledged on the Continent. The present time – and especially the centuries after the Enlightenment – seems to be the time of abandoning Christianity. As the result of such a process, Europe witnessed two totalitarian systems responsible for numerous crimes. A human being wanted – without God’s participation - to decide about right and wrong. They were tempted like the first parents in Eden. They were changed from godlike humans to objectified ones – from “homo sapiens to homo demens”. John Paul II and many authors dealing with the processes of mankind underlined the need to build unity in Europe in close connection to Christianity. Christianity is an important element of culture in which the man is not restricted to his mortal life but opens up for a supernatural perspective. Through Christianity the European culture is richer and the man fully developed. Taking Christianity into consideration in his life, man can discover the truth about himself and his true relation to God. Only the truth allows man to grow and achieve his perfection, whereas falseness condemns him to the degeneration. (shrink)

W świetle niektórych tez, wywodu i argumentacji zawartych w najnowszej książce Jacka Wojtysiaka Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej (2023) w niniejszym artykule prezentuję ważne elementy chrześcijańskiej koncepcji aktu stwórczego i relacji Bóg-–świat oraz wynikających z tego konsekwencji dla wyrażania istotnych składników doktryny religijnej. Argumentuję, że nie jest możliwe stworzenie świata z (względną) autonomią oraz (względną) ludzką wolnością, w którym nie ma zła naturalnego i zła moralnego. W tym kontekście podkreślam wagę aspektowego i racjonalnego ujęcia (...) relacji Stwórca–stworzenie oraz znaczenie teorii kenozy, w której akt kreacji przedstawiany jest jako swoiste samoograniczenie Boga. (shrink)

In this essay I would like to outline the Christian perspective on solving economic issues based on documents of the Catholic Church. The term ‘economic personalism’ appeared in literature several years ago and has been used as a proposal of a new economic model which is supposed to be a synthesis of achievements of economic sciences and Christian moral theology. Pope John Paul II is believed to be one of its precursors or even founding-fathers. We shall sum up these significant (...) elements of papal personalism under the following heads: (1) A man is a person, namely an independent existence in material and personal, spiritual and material sense, rational and free. All these characteristics of a human being constitute a basis for his dignity and greatness; (2) A man is a free being. This means that he has to make choices between various values. Human freedom is closely related to the truth. The final objective of human freedom is love; (3) We can protect ourselves against alienation by acting and being together with others. We will avoid the danger of alienation when we make ourselves a gift for the other person and especially for God. Economic personalism develops John Paul II’s personalistic view in a creative way. Its program can be summarized by the following theses: (1) a man is the centre of economy; (2) a human being is the most important economic good; (3) work is part of the man’s calling; (4) reproducibility of goods is subordinated to the man’s integral development; (5) the right to participate constitutes inalienable human right; (6) the principle of subsidiary is an „intellectual” frame for social and economic order; (7) the market should not be absolutized; (8) solidarity with the poor and social justice constitute a basis of each economy. (shrink)

Dotychczasowe, nie tylko polskie, opracowania filozofii człowieka, z którymi spotykamy się w dziełach Ferdynanda Ebnera i ks. Józefa Tischnera, jedynie sporadycznie sygnalizują znaczenie antropologiczne i metafizyczne związku słowa i miłości. Tymczasem, w moim przekonaniu, związek ten jest bardzo ważny w przedstawionym przez tych dwóch filozofów źródłowym rozumieniu ludzkiego istnienia jako wydarzania się prawdy bycia człowieka. Dlatego w niniejszym opracowaniu koncentruję się właśnie na opisie tego związku, na tym, jak on funkcjonuje w myśleniu dialogicznym tych dwóch filozofów. Z filozoficznego punktu widzenia (...) jest on godny uwagi przede wszystkim z tej racji, że pokazuje jak tętni życiem filozofia człowieka w swym metafizycznym wymiarze. Inaczej mówiąc, więź słowa i miłości pokazuje, jak istnieje dialogicznie ugruntowana metafizyka człowieka w jej wydarzeniowym charakterze. Słowo i miłość żyją w człowieku jak obiektywne, a zarazem subiektywne, czyli podmiotowe wyrazy jego duchowego życia. Poświęcając uwagę tej problematyce, wskazałem nie tylko na podobieństwa antropologii tych dwóch filozofów, lecz wykazałem przede wszystkim, że wyeksponowana przez nich więź słowa i miłości stanowi ważny klucz do odnowienia źródłowego myślenia o człowieku w dobie zachwiania się pewności tego, co najbardziej podstawowe w jego życiu. (shrink)

Każdy człowiek funkcjonuje w jakimś systemie - rodzina, polityka, religia, to tylko niektóre z nich. Trudno określić, na ile pozostajemy niewolnikami systemów, do czasu, w którym zadamy sobie pytanie o prawdę. Jest to jednocześnie pytanie o istoty człowieczeństwa, stanowiące punkt zwrotny w pojmowaniu własnego miejsca na ziemi, w przestrzeni i w czasie, w świecie materii i poza nim. Jesteśmy współtwórcami sieci interakcji i wzajemnych zależności. Aby mimo to określić proporcje naszej wolności do konieczności, jak im podlegamy, musimy poznać prawdy o (...) osobie ludzkiej. Pytanie to przenosi nas w obszary wartości podstawowych - obok prawdy znajdujemy piękno i dobro, stanowiące o treści i jakości życia. Istnieje przy tym duży problem z hierarchizacją wartości, jeszcze większy zaś ze stworzeniem systemu, w którym czerpiąc z pojmowanych prawd nasycalibyśmy egzystencję głębią autentycznego istnienia. Max Scheler - gdyż to jego spojrzenie nas tu interesuje, ukazał nową i odmienną perspektywę widzenia wartości, a mianowicie jako obiektywnej, samodzielnej i nieredukowalnej jakości. To także Scheler wprowadził kategorię iluzji aksjologicznej, będącej poniekąd antytezą ukształtowanego przez pozytywizm przekonania o identyczności wyobrażeń o wartościach z samymi wartościami. (shrink)

Selfhood versus Sameness: between Christian Hope and Evolutionary Naturalism The present study examines the dialectical relationship between the two emblematic factors of human identity distinguished by Paul Ricoeur – character and keeping one’s word. The first part of the text will articulate objections to the philosophical significance of this distinction in the order of justification, as well as suspicions about its non-philosophical genesis and, consequently, regarding its philosophicality in the order of discovery. The second part of the article presents an (...) interpretive proposal for another justification of the dialectic under consideration – a justification inspired by the post-secular thought of Jürgen Habermas, which, moreover, grows out of a different context of discovery, as it engages in the debate on freedom from the standpoint of naturalistic determinism and evolutionary theory. It seems, therefore, that invoking the position of a prominent Frankfurter can provide an interesting counterpoint to the indicated suspicions. (shrink)

Dziewiętnaste stulecie to jeden z najbogatszych w wydarzenia i treści okresów historii myśli ludzkiej. Jeśli popatrzymy na ten czas pod kątem wydarzeń o znaczeniu ideowym, to uzmysłowimy sobie, że symbolicznie otwiera je wielka rewolucja francuska, a kończy wybuch I wojny światowej. Naukowe teorie i filozoficzne przesłania, jakie zrodziły się w tym okresie – kantyzm, heglizm, materializm, marksizm, społeczny i biologiczny ewolucjonizm, pozytywizm, radykalny ateizm – wypełniły uniwersyteckie sale wykładowe, gabinety polityczne i izby parlamentów. Nie wszyscy żyjący wówczas intelektualiści zdawali sobie (...) sprawę z przemożnej siły filozoficznych nowinek czy przełomowego znaczenia ideowych propozycji. Tylko uważny namysł nad tym, co wtedy dokonywało się w europejskiej myśli, co działo się w kulturze, nauce, historii, filozofii i religii, pozwalał zauważyć, że nadchodzą bardzo poważne zmiany. Jedną z kluczowych postaci, która dostrzegła moc filozoficznych idei, rozbrzmiewających w dyskusjach tego stulecia, był włoski duchowny Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci, późniejszy papież Leon XIII. Właśnie świadomy wagi i mocy ideowych skutków nowych prądów pod koniec XIX wieku, w bardzo trudnych dla Kościoła katolickiego czasach, we wrogiej chrześcijaństwu światopoglądowej atmosferze, spowodowanej wpływem idealistycznych filozofii i fascynacją rodzącym się marksizmem, ogłosił w 1879 roku encyklikę Aeterni Patris. Papież wskazywał sposoby intelektualnego wspomagania i odbudowywania znaczenia teologii i religii w życiu społecznym, zachwianego przez nurty postoświeceniowe i modernistyczne. Leon XIII przekonywał, że jeśli misją Kościoła jest nauczanie, to jest on odpowiedzialny także za ocenę treści, jakie pojawiają się w życiu społecznym i politycznym. Narody, państwa i wspólnoty nie żyją jedynie sprawami ekonomicznymi czy bytowymi, ale przede wszystkim tym, co dokonuje się w kulturze, sztuce, filozofii. Papież proroczo dostrzegł, jak wiele zależy od filozofii. W świetle wciąż powracającego pytania o zasadność i potrzebę filozofii chrześcijańskiej warto spojrzeć retrospektywnie na znaczenie wspomnianej encykliki i zawartej w niej wizji roli filozofii w ludzkim poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, wynikające z aktualnego postępu cywilizacyjnego, naukowego i kulturowego. -------------- Zgłoszono: 26/07/2020. Zrecenzowano: 18/09/2020. Zaakceptowano do publikacji: 27/10/2020. (shrink)

The idea of social justice belongs to a narrow group of philosophical concepts which have been frequently and eagerly discussed by moderns. Many different authors, not only philosophers, have recognized this idea as being crucial to any social approach - others have applied it with considerable enthusiasm to their own discourses on the social order. To mention Karl Marks and Frederic Engels is enough. Unfortunately, professional philosophical works dedicated to the idea of social justice have been scarce. It is so (...) not only because the main issue of humanistic production on social justice up to now belongs mostly to writers, columnists or even politicians rather than to systematic thinkers, but also because the question itself is wide, complicated and laden with problems of application. The idea of social justice seems even to be somehow ideologically biased. Prof. Stanisław Kowalczyk, a fertile scholar of the Catholic University in Lublin, Poland, presents in his recent book the past and the present of the idea of social justice, doing so with good methodology and without ideological prejudices. (shrink)

The article discusses the problem of the christian concept of the human person in theological and philosophical context, and with reference to evolutionary sciences. It was pointed out that the naturalistic evolutionism undermines the most important assumptions (especially thesis proclaiming the unique status of human in nature), which is based on christian anthropology. In this paper it was also an attempt to justify that philosophical reflection can be important in the analysis of problems located between science and religion (among others (...) the issue of the origin, nature and destiny of man). The question about new type of christian philosophy is a challenge in theology, which will be obliged – because of the changing image of the world and man – to modify its foundations, rooted mainly in the Thomistic metaphysics so far. Besides, in the context of issues relating to the meaning of human life it indicates that there is a need to develop such a philosophy, which is based on the achievements of natural science, and would be in dialogue with the contemporary humanities. (shrink)

Opening of the Tadeusz Ślipko Centre for Christian Ethics, and Seminar entitled “The Christian ethics approach to life and death”.

Dla Schopenhauera miłość płciowa jest zależną od Erosa zasadą świata powiązaną z działaniem potężnej woli życia. Kwestia płciowości i wynikającej zeń płodności ma też fundamentalne znaczenie religijne, o czym świadczy symbolika grzechu pierworodnego. W chrześcijaństwie jest to znaczenie negatywne - jako że funkcje cielesne przeciwstawiają się rozwojowi ducha, ujmowane są w kategoriach zła. Najbardziej radykalna krytyka ciała i materialnego świata uwidacznia się w poglądach gnostyków, ale również myśliciele patrystyczni, ze św. Augustynem włącznie, opowiadając się za duchem, wyraźnie występują przeciw (...) ciału. Zajmujący się problematyką miłości współczesny filozof Max Scheler usiłuje aksjologicznie „wyważyć” proporcje między duchem a ciałem. Jego zdaniem przepojony miłością akt płciowy wyraża jedność wszystkich ludzi w uniwersalnie pojętym życiu w świecie, a nawet w kosmosie. Jednak i ta koncepcja miłości i płciowości musi ustąpić przed realnie samospełniającym się życiem, którego właściwości zostały bardzo dobrze scharakteryzowane przez Schopenhauera. (shrink)

Book review: Polska filozofia chrześcijańska XX wieku. Stanisław Kamiński, Kazimierz Marek Wolsza [Polish Christian Philosophy: Stanisław Kamiński and Kazimierz Marek Wolsza]. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2019, ss. 232.