Business Ethics, the Environment & Responsibility, Volume 31, Issue 2, Page 453-473, April 2022.

XIX. asır Kafkasya’sının en önemli şahsiyetlerinden birisi Şeyh Şâmil’dir. Yaklaşık otuz yıl boyunca Ruslara karşı mücadele eden Şeyh Şâmil ile Osmanlı Devleti, Rus generalleri ve kendi nâibleri arasında çok sayıda yazışmalar yapılmıştır. Sayısı üç yüz civarında olduğu tahmin edilen bu mektuplardan sadece yüz tanesi Türkçe yayımlanmıştır. Bu çalışma haricinde Şeyh Şâmil’in orijinal mektupları hakkında Türkçe herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Mektupların orijinal dili Arapça olmasına rağmen, bu konuda Arapça olarak bir makale haricinde başka çalışma tespit edilemedi. Bu makalede Şeyh Şâmil’in farklı (...) kişilere gönderdiği sekiz, Rus generallere gönderdiği dört ve Şeyh Şâmil’in kendisine gönderilmiş iki, toplamda on dört mektuba yer verilmiştir. Makalenin giriş kısmında Kafkasya’da mektûbât geleneğine ve bu alanda yapılmış bazı çalışmalara kısaca değinilmiş, daha sonra Şeyh Şâmil’in mektupları hakkında bilgi verilmiştir. Mektupların transkripsiyon ve tercümeleriyle beraber, mektuplarda geçen bölge ve şahıs isimleri de imkan nisbetinde açıklanmaya çalışılmıştır. (shrink)

Avrupa kıtasının en kuzeyinde, Laponya olarak adlandırılan bölgede yaşayan Samiler, dil yönünden Ural-Altay dil grubunun Ural kolunda sınıflandırılmaktadır. Çok eski dönemlerde Laponya bölgesine çeşitli sebeplerle göç ettikleri öne sürülen Samiler, Ren geyiği yetiştiriciliği, balıkçılık gibi konularda oldukça yetenekli olarak nitelendirilmektelerdir. Doğaya derinden bağlı olan geleneksel yaşam tarzları, aşırı iklimlerde hayatta kalmaları için gerekli olan ren geyiklerinin göç düzenlerini takip etmeyi içerir. Tarih boyunca avcılık, balıkçılık ve ticaretle uğraşan Samiler, bulundukları coğrafyaya mesafe açısından oldukça uzak olan İstanbul’a kadar kürk ve fildişi (...) gibi lüks mallar göndermişlerdir. Samilerle ilgili tarihi kayıtlar Romalı tarihçi Cornelius Tacitus'a kadar uzanır ve Tacitus MS 98 yılında yazdığı Germania adlı eserinde onlardan "Fenni" olarak bahsetmektedir. Samiler üzerine yapılan arkeolojik ve antropolojik araştırmalar, onların Orta Asya veya Hint kökenli olabileceklerine dair veriler sunmaktadır. İskandinav asıllı bazı araştırmacılar, yalnızca Ren geyiği yetiştiriciliğinden yola çıkarak kendilerine Asya kıtasından bir köken bulma arayışına girmişlerdir. Mari, Mordvin ve Udmurt gibi toplulukları “Fin-Ugor Türkleri” olarak nitelendiren bazı araştırmacılar, Sami topluluğunun da Altay halklarıyla, özellikle de Türklerle kültürel bağlarını vurgulanmaktadır. Dil sınıflandırmasının yanı sıra kültürel benzerlikler, bir topluluğun kimliğini ortaya çıkarmada önemli bulgular sağlamaktadır. Yaşadıkları coğrafya sebebiyle birden fazla devletin etki alanında kalan bölge çeşitli baskılara maruz kalmıştır. Yoğun misyoner faaliyetleri ve kolonizasyon süreçlerinin sonucunda Samilerin bir kısmı Hıristiyanlığa geçerken bir kısmı da Seiǒr olarak adlandırılan geleneksel inanışlarını sürdürmüştür. Sami kültürü, yoik gibi eşsiz ses teknikleri de dahil olmak üzere geleneksel uygulamalar açısından zengindir; bu, son derece ruhani olan ve genellikle şamanist ritüellerle ilişkilendirilen bir şarkı söyleme biçimidir. Sami şamanı, ruhani yaşamlarında merkezi bir rol oynar ve ritüeller sırasında trans hallerine girmek ve ruhani dünya ile iletişim kurmak için Runik Timpanum olarak bilinen özel bir davul kullanır. Hıristiyan misyonerlerin 17. yüzyılda Sami inançlarını ortadan kaldırma çabalarına rağmen, geleneksel dinlerinin unsurları zaman içinde Hıristiyan uygulamalarıyla harmanlanarak varlığını sürdürmüştür. Geleneksel inanışlarında görülen birçok özelliğin komşu ve akraba Ural topluluklarıyla köken birliği iddiasında bulunulan Altay topluluklarında da görüldüğü ifade edilmiştir. Samilerin geleneksel inanışlarında kendilerine has isimlendirmeler kullandıkları kaydedilmiştir. Hıristiyanlığa geçen grup ise doğrudan bir mezhebin inanışını almak yerine geleneksel inanışlarıyla Hıristiyanlığı birleştirerek Laestadianizm adı verilen yeni bir cemaat kurmuşlardır. Bu çalışmada Avrupa kıtasının yerli halkı olarak kabul edilen tek topluluk olan Samilerin tarihi ve kültürel yapısı, dinler tarihinin temel metotlarından olan tarihi-karşılaştırma ve fenomenoloji yöntemleriyle incelenmiştir. (shrink)

ABSTRAKT: Centralnym tematem artykułu jest pojęcie wolności, które – wespół z odpowiedzialnością – było dla Szasza pojęciem najważniejszym, „cywilizującym”. W części pierwszej przedstawiam i analizuję definicję i uwarunkowania wolności w ujęciu Szasza, w części zaś drugiej przypominam odpowiedź Szasza na fundamentalne, zawsze aktualne pytanie: „jak ocalić nie tylko religijną, lecz i medyczną wolność”? Na zakończenie staram się uwidocznić sens tytułu książki Szasza na tle jego własnych poglądów. -/- *** -/- ABSTRACT: The central topic of the article is the concept of (...) freedom, which – together with responsibility – was the most important, “civilizing” concept for Szasz. In the first part, I present and analyse the definition and conditions of freedom according to Szasz, and in the second part I recall Szasz’s answer to the fundamental, always relevant question: “how to save not only religious, but also medical freedom”? Finally, I try to highlight the meaning of the title of Szasz’s book against the background of his own views. (shrink)

In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content:CAN DETERRENCE BE MORAL? A Review Discussion I HE AUTHORS OF A RECENT BOOK on the subject of nuclear deterrence 1 contend that the United States' nuclear deterrence policy is immoral because its credibility ultimately depends upon U.S. willingness to kill directly and intentionally innocent non-combatants, either in attacks on some cities to establish intra-war deterrence, or in final massive retaliation in response to an all-out Soviet attack. The (...) moral principle the authors use for reaching their conclusion is the inviolability of non-combatants to direct attack which was reaffirmed at Vatican II: " Any act of war aimed indiscriminately at destruction of entire cities or extensive areas along with their population is a crime against God and against man himself. It merits unequiv;ocal and unhesitating condemnation." The empirical evidence the authors use to assess the morality of U.S. nuclear deterrence policy against this moral principle are statements by officials from several administrations, from Kennedy's through Reagan's, from Secretary of Defense MacNamara's statement that" U.S. strategic weapons were being placed in a configuration such that (Soviet) cities could either be spared or destroyed '', through Secretary of Defense Weil1!berger's assertion that "... our fo11ces can and will deny them their objectives at whatever level of nuclear conflict they (the Soviets) contemplate". However, the authors' conclusion that U.S. nuclear deterrence policy is immoral because it violates the just war cri1 Nualear Deterrenae: Morality and ReaUsm. By John M. Finnis, Germain Grisez and Joseph Boyle. New York: Oxford University Press, 1987. Pp. xv + 429. Hardback, $39.95 719 720 ROBERT L. BARRY, O.P. AND MATTHEW M. MURPHY terion of discrimination differs from that reached by the American Catholic bishops in their Pastoral Letter on War and Peace: This complex question has always produced a variety of responses, official and unofficial in character. The NCCB Committee has received a series of statements of clarification of policy from U.S. government officials. Essentially these statements declare that it is not U.S. strategic policy to target the Soviet civilian population as such or to use nuclear weapons deliberately for the purpose of destroying civilian population centers. These statements respond, in principle at least, to one moral criterion for assessing deterrence policy: the immunity of non-combatants from direct attack either by conventional or nuclear weapons. (The Challenge of Peace, Para. 179) The bishops point out, however, that Administration statements : do not address or resolve another very troublesome moral problem namely, that an attack on military targets or militarily significant industrial targets could involve " indirect " (i.e., unintended) but massive civilian casualties... and that: In our consultations, administration officials readily admitted that, while they hoped any nuclear exchange could be kept limited, they were prepared to retaliate in a massive way if necessary. They also agreed that once any substantial numbers of weapons were used, the civilian casualty levels would quickly become catastrophic, and that even with attacks limited to "military" targets, the number of deaths in a substantial exchange would be almost indistinguishable from what might occur if civilian centers had been deliberately and directly struck. These possibilities pose a different moral question and are to be judged by a different moral criterion: the principle of proportionality. (The Challenge of Peace, Para. 180) Thus, the bishop's objection to U.S. nuclear ·detenent policy is that it violates the just war criterion of proportionality. Note, however, this critical distinction: while the conclusion the bishops state after applying the princip1e of discrimination to U.S. nuclear deterrent policy is an example of a morally CAN DETERRENCE BE MORAL? binding statement, the conclusion they reach after applying the principle of proportionality is an example of a prudential judgment. As such, it is "... based on specific circumstances which can change or which can he interpreted differently by people of good will " and "the moral judgments that we make in specific cases, while not binding in conscience, are to he given serious attention and consideration by Catholics as they determine whether their moral judgments are consistent with the Gospel". (emphasis added) (The ChaJ,lenge of Peace, Para. IO) We, therefore, do not believe that the authors have... (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie najciekawszych postaci ukraińskich artystów i działaczy kulturalnych, którzy w okresie międzywojennym zamieszkiwali w Łodzi i swoją twórczością wpisali się na karty historii kultury polskiej. Ten aspekt życia kulturalnego Łodzi okresu międzywojennego nie był opisany. Do badania problemu wykorzystano następujące metody naukowe: opisowa, indukcyjna, historyczna, analiza prasy, badanie dokumentów, analiza i krytyka piśmiennictwa. W artykule ukazane zostały czynniki historyczne, które spowodowały pojawienie się licznej grupy narodowości ukraińskiej wśród mieszkańców miasta. Opisana została droga życiowa najbardziej znanego w Polsce (...) ukraińskiego malarza Zenobiusza Poduszki. Przeanalizowano jego dorobek artystyczny i udział w życiu artystycznym Łodzi. Wskazano na specyfikę i aktywność twórczego stylu utalentowanego pejzażysty, jego powiązanie z licznymi grupami i jednostkami polskich malarzy w XX w. Przedstawiono także innych ukraińskich działaczy kulturalnych – artystów teatralnych, nauczycieli. Większość z nich to emigranci polityczni, którzy brali udział w walkach o niepodległość Ukrainy i z powodów politycznych musieli uciekać z ojczyzny, by ocalić życie przez represjami bolszewickimi. Ukazana została również twórczość znanego ukraińskiego artysty i muzykologa Myrosława Antonowycza, który w pewnym okresie swojego życia w latach 1930–1940 występował w teatrze opery w Łodzi, wykonywał arie w operach światowych mistrzów – G. Verdi, G. Donicetti, R. Wagnera i in. (shrink)

Hukuk düzeninin kişiye bahşettiği haklar, iktisadi değer taşıması yönünden “malvarlığı hakkı” ve “şahıs varlığı hakkı” şeklinde esaslı bir ayrıma tabi tutularak incelenmektedir. İktisadi değer taşıyor olması yönüyle şahıs varlığı haklarından farklılaşan malvarlığı hakları, herkese karşı ileri sürülebiliyor olması durumunda “mutlak”, yalnızca borçlu namındaki yükümlüye karşı ileri sürülebiliyor olması halinde ise “nisbî” şeklinde nitelenir. Mutlak mamelek hakları somut bir kütleye sahip olan (cismanî) bir konu üzerine kuruluysa aynî hak adını alır. Aynî haklar, nisbî özellik taşıyan ve dolayısıyla belirli bir şahsın edimi (...) sayesinde ve ancak onun aracılığıyla kullanılan alacak haklarıyla birlikte malvarlığının iki önemli bileşenini oluşturur. Tarihsel süreçte bu iki hak türünü birbirine yaklaştırmaya yönelik çeşitli teşebbüslerde bulunulmuşsa da bu haklar gerek mahiyet gerek hüküm itibariyle farklı kabul edilmeye devam etmiştir. Söz konusu farklılık, hakkın konusu üzerindeki hakimiyetin şekli yani doğrudan veya dolaylı olması bakımından, bahse konu hakların eşyanın aidiyetine etkisi açısından, hakkın mutlak veya nisbî olması cihetinden, sürekli olup olmama yönünden ve makalede etraflıca ele alınacağı üzere öncelik/üstünlük itibariyle ortaya çıkmaktadır. Kara Avrupası hukuk sistemine ait olan bu kavramsal kurgu ve terimlerin muadillerine veya benzerlerine İslam hukuk doktrini içerisinde de rastlanmaktadır. Bu kapsamda fıkıh literatüründe malvarlığı haklarının tümüne şamil olacak şekilde “milk” terimi kullanılmış, hakkın konu edindiği varlığın niteliğine göre de “milkü’l-ayn”, “milkü’l-menfaa”, “milkü’d-deyn”, “milkü’l-habs ve’l-yed” gibi terimler geliştirilmiştir. İnsanlar arasındaki hukuki menfaatlerin karşı karşıya geldiği bazı durumlarda bu iki hak türü arasında tercih yapmak gerekebilmektedir. Bu tarz bir tercih durumunda aynî haklara, ihtiva ettiği yetkiler dikkate alınarak şahsî haklar karşısında bir tür öncelik tanınmıştır. Söz konusu önceliğin en belirgin şekilde görüldüğü yerlerden biri de kiraya verilen malın kira akdi devam ettiği sırada üçüncü kişilere devredilmesidir. Bu noktada İslam hukukunda kira akdinin kişiye kazandırdığı yetkiler Kara Avrupası hukuk sistemine göre farklılık arz eder. Makalede kiracının bu hakkının İslam hukukuna göre -Kara Avrupası hukuk sisteminden farklı olarak- aynî nitelikte kabul edildiği savunulmaktadır. Bunu temellendirmek için kiralanan malın kira müddeti içerisinde üçüncü şahıslara satılması, kiralanması veya gasp gibi haksız fiil şeklinde yorumlanabilecek yollarla intikal etmesi halinde fıkıh doktrininde kiracıya tanınan yetkiler incelenmiş İslam hukukunun bu hususlardaki özgün yaklaşımı klasik ve modern fıkıh eserleri dikkate alınarak, Türk hukukuyla da kıyaslamalar yapmak suretiyle ifade edilmiştir. (shrink)

Medine, Hz. Peygamber’in hicret ederek hayatının son yıllarını geçirdiği şehir olarak Müslümanlar için büyük bir öneme sahiptir. Şehrin her köşesi, Allah Resulünün hatıralarıyla doludur. Bu nedenle Medine hakkında yazılan eserler hem İslâm tarihi hem de Hz. Peygamber’in hayatı hakkında daha derinlemesine bilgi edinmek isteyenler için vazgeçilmez kaynaklardır. Muhammed Abdülvehhâb el-Abbâsî tarafından kaleme alınan el-Mu‘cemü’ş-şâmil li’l-Medîneti’l-Münevvere adlı eser, Medine hakkında yazılmış en kapsamlı çalışmalardan biri olarak kabul edilebilir. Bu eser, sadece şehrin coğrafi ve tarihi özelliklerini değil, aynı zamanda Hz. Peygamber'in Medine'deki (...) hayatı, ashabı ve şehrin sosyal yapısı gibi birçok konuyu da detaylı bir şekilde ele almaktadır. Eserdeki haritalar, çizimler ve tablolar sayesinde okuyucular Medine'yi daha iyi anlayabilir ve zihinlerinde canlandırabilirler. Bu eser, hem İslâm tarihçileri hem de Medine ile ilgilenen herkes için önemli bir kaynak niteliğindedir. Eserdeki bilgiler sayesinde Medine'nin sadece dini bir merkez değil aynı zamanda zengin bir kültürel ve tarihi mirasa sahip olduğunu daha iyi anlıyoruz. (shrink)