Abstract

Η δικαιοσύνη στο μυθολογικό στοχασμό, εμφανίζεται με την μορφή των θεοτήτων της Θέμιδος και της Δίκης. Στην ιστορική αρχαιότητα, από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και μετά, η δικαιοσύνη ως «υψίστη αρετή», είναι κεντρικό θέμα της ελληνικής αρετολογικής παράδοσης, που μέσω των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων διατρέχει την βυζαντινή, μεταβυζαντινή και την νεότερη εποχή. Στη σύγχρονη εποχή η δικαιοσύνη έχει κεντρική θέση στον χώρο των αξιών. Προϋποθέτει την αρετή, γιατί γεννιέται στην συνείδηση του ενάρετου ανθρώπου και “εξαντικειμενίζεται”, για να αποτελέσει σταθερό κριτήριο ανθρώπινης δράσης, ατομικής αλλά και κοινωνικής. Στο πάνθεο των αξιών – προσωπικών, κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών – η δικαιοσύνη ως ακριβοδικία ή ως “ισότιμη αντιμετώπιση” καλείται να αναλάβει τo ρόλο του “ρυθμιστή της εφαρμογής των αξιών”. Σταθμίζει τις σχέσεις ελευθερίας και ισότητας, η προσφυής αναλογία των οποίων προσφέρει στην Κοινωνία την μέγιστη ωφέλεια. Εξ άλλου, έχει αναγνωριστεί ότι το δίκαιο δεν νοείται ως αξιολογικά ουδέτερο, όπως το έχει οραματιστεί ο νομικός θετικισμός, αλλ’ ότι το εμπνέει και το εμπλουτίζει η ιδέα της δικαιοσύνης μέσω της νομοθεσίας της αλλά και μέσω της Δικαστικής Εξουσίας, κατά την ερμηνεία και απονομή της Δικαιοσύνης. Παρ’ όλη όμως την διαχρονική παρουσία και αναγνώριση της δικαιοσύνης ως υψίστης αρετής και αξίας σήμερα, η εκτροπή των παγκοσμιοποιημένων αγορών, αναστατώνει τις δομές των κοινωνιών, ενώπιον μιάς αμήχανης δικαιοσύνης.