Współcześnie ludzkość zmaga się z różnymi problemami społecznymi. Coraz częściej mówi się o problemach ekologicznych, do rozwoju których w dużej mierze przyczynia się działalność człowieka. Różne podmioty próbują wpłynąć na zachowanie światowego społeczeństwa. Korzystają w tym celu z różnych narzędzi. Jednym z nich są kampanie społeczne propagujące proekologiczne i prozwierzęce postawy. Przyjmowanie i realizowanie tych postaw pozwala łagodzić bądź niwelować dane problemy dotykające obszar ekologii i środowiska naturalnego. W niniejszym artykule autor przedstawił istotę kampanii społecznych, postawy i zachowania (...) propagowane przez ich nadawców oraz opisał zjawisko perswazji mające wpływ na zmianę reprezentowanych postaw i zachowań. (shrink)

The paper is an attempt to show how a theory of morality which sees moral judgements as essentially expressions of personal attitude, can nevertheless explain and justify the way in which morality seems objective, and authoritative. It explores the genesis of notions of improvement, and correctness, and truth, in moral matters, thus trying to explain our right to these concepts, which other theories, such as realism, take too much for granted.

The article presents results of empirical research made amongst entrepreneurs of the Tarnobrzeg region concerning moral dimension of their activities. A few hundred persons were examined (mainly owners of small companies). They were asked about their businesses in moral aspect. Entrepreneurs work hard, have respect to other people and try to be honest. Most important values for them are family, health and love. The work is also very important for entrepreneurs, but they complain about lack of free time.

The purpose of the article is to present the appropriate ethical attitudes of local government employees which affect the efficiency of the administration. Local government employees who are exclusively competent and honest are able to properly execute their goals within strictly defined procedures and tasks. The article focuses on a brief analysis of the concept of ethics, employees of local government, as well as an analysis of ethics in terms of its impact on the quality of services.

This book contains five lectures which had been delivered at the Jesuit Faculty of Philosophy in Cracow. Each of them is different in subject-matter, but what makes them one book is the common concern for the social affairs. It is addressed to the general reader. Those readers who are uninitiated in the field of broadly-understood politology could find there a short dictionary of political-ethical terms. It would not just facilitate the reports' comprehension, but also widens an outlook by introducing the (...) semantic aspects of terminology that sometimes is left out of account. (shrink)

Poland’s transformation occurs in individuals’ attitudes and behaviour. Several years ago, the entrepreneur in Poland was associated with corruption and border-line legal activities. Today, many entrepreneurs are looked upon as positive role models. Social acceptance of entrepreneurial attitudes in Poland is growing. Increased susceptibility to entrepreneurial behaviour in a society will increase the rate at which new businesses are established, enhancing market dynamics, and accelerating innovative changes. But in Poland entrepreneurs are not seen as a positive example, unlike in the (...) United States. Willingness to take risks, self-expression and independence are not met with social acceptance, especially if rewarded with high incomes. The research undertaken by the author is aimed at analysing the essence of entrepreneurial attitudes and changes in the social acceptance of entrepreneurial behaviour. (shrink)

cz. 1. Problemy upowszechniania postawy naukowej -- cz. 2. Problemy programu upowszechniania nauki.

Referat wskazuje na trudną do ukazania w pełni relację między wykonawcą muzyki wokalnej a jego ciałem. Autorka sugeruje, że różnice w traktowaniu (nazywaniu, określaniu i ukazywaniu) roli ciała w tej relacji wynikają z kulturowych nawyków. Z łatwości bądź trudności w odwoływaniu się do ciała jako ważnego elementu ekspresji, produkcji i ugruntowania twórczości artystycznej w tym twórczości muzycznej. Odwołując się do trzech tradycji wokalnych, do wokalizy, improwizacji i zabawy muzycznej, w których ciało traktowane było zawsze jako element tworzenia muzyki, czy to (...) poprzez instrumentalne potraktowanie ciała (np. jako elementu rezonującego) czy poprzez oparcie się na cielesnym ugruntowaniu dźwięku w postawie, w wykorzystaniu rąk i tradycyjnych rezonatorów piersiowego i głowowego w tradycji śpiewu operowego, autorka porównuje różny sposób odkrywania i zakrywania roli i znaczenia ciała. Analiza przykładów pochodzących z różnych tradycji i stylów muzycznych wskazuje na niezwykle silne cielesne osadzenie śpiewu. Różnica polega tutaj na uwidocznieniu tego osadzenia. Zależności pomiędzy wykonywaniem muzyki wokalnej a przygotowaniem i odpowiednim wykorzystaniem ciała są bardziej widoczne np. w tradycji afrykańskiej czy kanadyjskich Inuit, a zdecydowanie zakrywane (tj. np. czynione sprawą „techniki” i przygotowania wykonawcy) w europejskiej tradycji artystycznej śpiewu operowego. (shrink)

Artykuł ma na celu porównanie dwóch współczesnych nurtów postrzegania człowieka. Posthumanizm, oparty na zasadach naturalnych i biologicznych, rozumie człowieka jako projekt podległy nieustannym zmianom. Usiłuje nakreślić perspektywy jego rozwoju poprzez działania techniczne i biotechnologiczne. Zasadniczymi postulatami tego nurtu są: wydłużanie życia biologicznego, poprawa zdrowia oraz samopoczucia, fuzja ludzkiego mózgu ze sztuczną inteligencją oraz przeniesienie ludzkiej świadomości na niebiologiczny nośnik w celu uczynienia jej nieśmiertelną. Plushumanizm, oparty na personalistycznej koncepcji osoby ludzkiej oraz przesłankach nadprzyrodzonych, formułuje odpowiedź na postulaty posthumanistyczne, ukazując człowieka (...) jako byt ontologiczny, jedność psychofizyczną, cechującą się niezmienną naturą duchową oraz dziecko Boże. Człowiek powołany jest do pełni swego rozwoju nie tylko na płaszczyźnie naturalnej, lecz także nadprzyrodzonej. Możliwe jest osiągnięcie przez wszystkich ludzi swej pełni oraz nieśmiertelności na podstawie historycznego faktu zmartwychwstania Chrystusa oraz prawd zawartych w Piśmie Świętym. Ostatecznym przeznaczeniem człowieka jest nieśmiertelność oraz pełnia szczęścia w królestwie niebieskim, do którego nie wchodzi on jako _anima separata_, lecz jedność duszy z ciałem uwielbionym (_soma pneumatikon_). O wzroście jego człowieczeństwa nie decyduje genetyczne czy farmakologiczne wzmocnienie, lecz duchowe bogactwo, przejawiające się w miłości i postawie podarowania siebie drugim. (shrink)

Interakcje na styku język-emocje pozostają w pragmatyce językoznawczej swoistego rodzaju „terra incognita”. Jednak emocje, postawy emocjonalne stanowią esencję codziennej komunikacji. Wydaje się więc, że zbadanie mechanizmów towarzyszących komunikowaniu i przetwarzaniu komunikatów wyrażających postawy emocjonalnie, szczególnie na poziomie mózg/umysł, pozwoli lepiej poznać i zrozumieć jak emocje i język wzajemnie na siebie oddziałują. W artykule omówiono interdyscyplinarną perspektywę badawczą jaką oferuje pragmatyka eksperymentalna i neuropragmatyka w badaniu interakcji towarzyszących komunikowaniu treści emocjonalnych za pomocą językowych środków wyrazu. Zarówno eksplicytne i implicytne, (...) literalne i nieliteralne środki komunikowania i rozumienia znaczeń niosących ładunek emocjonalny, w tym ironiczny, są przedmiotem analizy. W artykule podjęto próbę znalezienia odpowiedzi na zasadnicze pytanie o mechanizmy związane z komunikowaniem i przetwarzaniem znaczeń emocjonalnie nacechowanych. Szczególną uwagę skupiono na walencji emocjonalnej i jej roli w komunikowaniu i rozumieniu znaczeń ironicznych jako emocjonalnie nasączonych. (shrink)

Myślą Ludwika Gumplowicza polscy uczeni zainteresowali się stosunkowo późno. Jej pierwsze opracowania autorstwa Jana Karola Kochanowskiego, Stanisława Posnera, Mieczysława Szerera, Jana Stanisława Bystronia, Aleksandra Kraushara przypadają na lata 1910–1917, a więc na okres zwany Młodą Polską, który wpisuje się w ogólnoeuropejski modernizm. Nowa generacja uczonych, pisarzy i artystów, działająca w okresie młodopolskim znacząco różniła się w przyjmowanych założeniach filozoficzno-ideowych od pokolenia pozytywistów i realistów krytycznych. Niemniej ukształtowane w pozytywizmie nawyki myślenia nie zanikły po roku 1890 całkowicie – pozostały one indywidualnym (...) a zarazem wspólnym dorobkiem intelektualnym generacji szkół i uczonych wykształconych w dobie pozytywizmu. Postawy światopoglądowe pozytywizmu i modernizmu przenikały się, zaś zasadniczym łączącym je elementem, pomimo programowego buntu modernizmu wobec haseł pozytywistycznych, było zadłużenie wobec naturalizmu. Jednak że schyłkowe lata XIX wieku przynoszą antyscjentystyczne niepokoje, w tym krytykę pozytywistycznego modelu nauki, teorii ewolucjonizmu i jemu właściwego rozumienia postępu, protest przeciwko utylitaryzmowi i odrodzenie metafizyki. […] W polskich pracach z lat 1910–30 poświeconych socjologii L. Gumplowicza interesujące są trzy wątki, wskazujące na kierunek i postać, jaki przybrała recepcja dzieła socjologa z Grazu: zespół wspólne podzielanych przekonań odnośnie genezy systemu Gumplowicza oraz dwie warstwy wartościowania jego dorobku: pozytywna i negatywna. Zatem nasze ujęcie opinii, sądów i ocen sformułowanych przez St. Posnera, M. Szerera, J. St. Bystronia, A. Kraushara oraz F. Mirka pod adresem teorii Gumplowicza będzie miało charakter syntetyzującego przeglądu, uwzględniającego specyfikę stanowisk w kwestiach, które znacząco się od siebie różnią. Ta uwaga odnosi się przede wszystkim do bardzo zindywidualizowanej krytyki spuścizny Gumplowicza. Jako odrębne w tym przeglądzie wyróżnione zostanie stanowisko J. K. Kochanowskiego z uwagi na jego odmienność: oryginalne i twórcze nawiązanie polskiego historyka i socjologa do myśliciela z Grazu. (shrink)

Jednym z podstawowych problemów występujących w badaniach świadomości ekologicznej młodzieży jest poznanie stopnia jej znajomości istotnych zagadnień związanych z tematyką ekologiczną, różnorodnych źródeł tej wiedzy oraz wiarygodności tych źródeł pozyskiwania wiedzy. Wiedza ekologiczna bywa utożsamiana z intelektualno-poznawczym parametrem kultury ekologicznej. Nie musi ona bezpośrednio odzwierciedlać się w zachowaniach ekologicznych młodzieży. Niewątpliwie jednak jest niezbędna do tego, by zmieniać jej postawy społeczne wobec środowiska. Młodzież stanowi ponad 1/3 ludności świata, lecz jej wiedza dotycząca związków między człowiekiem a środowiskiem jest niedokładna (...) lub niewystarczająca. Dlatego edukacja środowiska i jego racjonalne kształtowanie są ze sobą w ścisłej zależności. Bez wiedzy ekologicznej i nawyków trudno zrozumieć postawy młodzieży wobec środowiska. Proces wychowania i nauczania środowiskowego odnosić się musi jednak do diagnozy tych obszarów wiedzy i niewiedzy ekologicznej młodzieży, które należy kształtować w kierunku zmian określonych założeniami ekorozwoju. (shrink)

Przedmiotem artykułu są dokonania plastyków olsztyńskich w pierwszym dziesięcioleciu po II wojnie światowej. | Przedstawiono tu niektóre wyniki prowadzonych badań. Dystans czasowy pozwala obiektywnie spostrzec pierwsze powojenne lata w sztuce, później czas panowania w niej realizmu socjalitycznego nie tylko jako niezwykłe zjawisko artystyczne, ale również I społeczne. Artykuł stara się podkreślić dodatkowy wymiar kulturalny i polityczny działalnośći artystycznej na tzw. Ziemiach Odzyskanych, ukazując dorobek artystyczny plastyki olsztyńskiej usiłuje naszkicować jej miejsce na tle historii sztuki polskiej tego okresu. Jest także próbą (...) zaznaczenia roli sztuki w całokształcie życia w latach 1946-1956 I czynników determinujących postawy twórcze. (shrink)

Wychodząc od usystematyzowania hellerowskiej tezy o matematyczności przyrody, niniejsze studium poświęcone głównie będzie pokazaniu i krytycznej ocenie racji, wedle których Heller desygnuje teorię kategorii jako matematyczne środowisko szczególnie predestynowane dla wyartykułowania tej tezy. Kluczowe w tym kontekście będzie wskazanie, co uprawnia go do wprowadzenia mającej istotne ontologiczne znaczenie koncepcji pola kategorii i utożsamienia go z polem racjonalności. Ostatecznie stanie się możliwe lepsze zrozumienie, w jakim sensie w kontekście sformalizowanych teorii fizycznych Heller operuje pojęciem apofatyzmu filozoficznego, który wydaje się trafnie ujmować (...) specyfikę jego poglądów na ontologiczne zobowiązania tych teorii i gdzie być może zbliża się on do niebezpiecznych myślowych pułapek. W swojej apofatycznej postawie Heller pozostaje blisko pierwszoplanowych postaci współczesnej fizyki i noblistów, Alberta Einsteina czy Rogera Penrose’a: fizyka nie mówi o tym, jaka rzeczywistość jest, ale pozwala stanąć na drodze do rzeczywistości. (shrink)

W Cesarstwie Bizantyńskim wyłonienie żony cesarza odbywało się w formie konkursu piękności, który stanowił jeden z elementów ogólnej mistyki otaczającej władców Konstantynopola i ich dwór oraz zapobiegał zdobywaniu przez lokalne elity nadmiernych wpływów w otoczeniu władcy państwa. Konkursy te, organizowane wyłącznie dla pierwszych zaślubin pierworodnych synów cesarza, wyłaniały najpiękniejsze i najbardziej cnotliwe kobiety do roli przyszłej cesarzowej. Ceremoniał tego zwyczaju podnosił rangę cesarskich ślubów. Oryginalne źródła bizantyńskie wskazują, że konkursy te odbywały się w latach 788–882, a pierwszy z nich został (...) oficjalnie zorganizowany przez Irenę dla jej syna Konstantyna VI. Kryteria stosowane do wyłonienia zwycięzcy opierały się na kombinacji czynników: wieku, wyglądu, postawy, idealnych rysów twarzy, pełnych wdzięku ruchów i chodu oraz skromnej postawy. Rzymskiemu cesarzowi mogła dorównać jedynie kobieta posiadająca odpowiednie kwalifikacje, a przede wszystkim najbardziej cenioną cnotę tamtych czasów – urodę. Tylko najpiękniejsza kobieta miała przywilej stanąć u boku cesarza. Dwa symbole używane do przypieczętowania wyboru panny młodej to złote jabłko i złoty pierścień. Bizantyńskie konkursy piękności wywierały czarujący wpływ na poddanych cesarstwa w trakcie i po ich istnieniu. Nawet świat kościelny był urzeczony ich blaskiem, a najbardziej intrygujące informacje na ich temat można znaleźć w kronikach świętych. Celem artykułu jest zaprezentowanie sposobu przedstawiania tej ceremonii w oryginalnych źródłach bizantyńskich oraz we współczesnej historiografii. Ponadto zostaną omówione wpływy tego zwyczaju na politykę oraz okoliczności jego zniknięcia. (shrink)

Mimo ujmującej prostoty filozofia Berkeleya pozostaje przedmiotem niekończących się sporów interpretacyjnych. Toczą się one przede wszystkim wokół dwóch ściśle związanych ze sobą zagadnień. Po pierwsze, od dziesiątków lat spór między badaczami dotyczy kwestii właściwej klasyfikacji berkeleyowskiej filozofii – zażarte debaty wywołuje pytanie o to, czy należy uznać ją za system idealistyczny czy raczej realistyczny? Powodu do tego sporu dostarczył sam Berkeley, który redukując cały świat doświadczenia do zespołu istniejących jedynie w umyśle idei, zarazem wielokrotnie zapewniał, że owo upodmiotowienie rzeczywistości nie (...) przynosi w najmniejszym stopniu uszczerbku jej realności. Kontrowersja ta jest jednak tylko pochodną bardziej fundamentalnej kwestii – pytania o metafizyczną strukturę berkeleyowskiej idei. Nic więc dziwnego, że oba te zagadnienia zdominowały dwudziestowieczne studia nad myślą Berkeleya. Jakie są perspektywy zakończenia tych sporów? Czy możliwe jest rozstrzygnięcie obu wymienionych kwestii? Niewątpliwie. Niemożliwe jest jednak osiągnięcie tego celu metodami czysto historycznymi. Jego realizacja wymaga zmiany postawy metodologicznej, która „spór o Berkeleya” pozwoliłaby przenieść na bardziej teoretyczny grunt. Niniejsza książka ma spełnić właśnie taką rolę. (shrink)

Artykuł przedstawia wyniki badań jakościowych na temat postawy przedstawicieli społeczności wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego wobec pracy. Badania zostały przeprowadzone metodą wywiadów swobodnych z 22 osobami aktywnymi zawodowo, przynależącymi do tego Kościoła. Kwestionariusz wywiadu dotyczył następujących kwestii: rola pracy w życiu człowieka, praca a status społeczny, praca a inne sfery życia, praca a moralność i religia, przedsiębiorczość, zaangażowanie w pracę, praca a bogactwo, wydawanie zarobionych pieniędzy, bezrobocie i zatrudnienie, znaczenie wynagrodzenia za pracę, postrzeganie pracodawcy. Artykuł omawia specyfikę zachowania społeczno-religijnego (...) reprezentowaną przez członków tej społeczności wyznaniowej w środowisku i czasie ich aktywności zawodowej. (shrink)

Religia jest dla człowieka życiowy i życiodajny sprawy, dlatego namysł nad jej powstaniem, funkcji i istoty jest zawsze na czasie, tym bardziej w okresie postmodernistycznego zagubienia. Jeśli religia jest dla człowieka tak ważną sprawą to jego namysł nad nią nie jest niczym innym, jak myśleniem samego siebie. Jest ona bowiem tą rzeczywistością, która trafia w serce człowieka, w nerw jego życia. Religia, tak jak życie człowieka, jest uwarunkowana historycznie, to znaczy: czasowo, lokalnie, kulturowe, ma okresy wzlotów i upadków. Wydaje się, (...) że dla człowieka nowożytnego, a zwłaszcza człowieka ostatnich dwóch wieków, religia straciła na życiowej i życiodajnej wartości, przestała być jego fundamentalną, wewnętrzną postawy wobec Boga, stała się raczej wyrazem jego kulturowo-społecznego, zewnętrznego funkcjonowania. Początki przemiany tej postawy można dzisiaj dokładnie zanalizować, jej konsekwencje dla współczesnego człowieka można opisać. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest opis przechowywanych w Bibliotece Narodowej rudymentów Archiwum Stanisława Jachowicza. Jest to zaledwie kilka (z wielu zaginionych) jednostek rękopiśmiennych, które wiele wnoszą do badań nad myślą pedagogiczno-wychowawczą poety w kontekście jego ultrakatolickiego światopoglądu. W wyniku wstępnej analizy zwartości trzech tomów skrupulatnie prowadzonych Dzienników dotyczących rozwoju psychofizycznego synów Jachowicza oraz Wierszy poświęconych własnej rodzinie wyprowadzono wnioski co do postawy poety wobec potomstwa oraz formuł pedagogicznych, jakie wprowadzał w życie. Zachowane teksty ukazują go jako ojca świadomego swoich obowiązków rodzicielskich, (...) a przy tym kreatywnego, tworzącego dla swoich dzieci miniatury literackie osnute wokół rozpoznawalnych dla nich kontekstów. Zarówno Dzienniki, jak i wiersze zawierają refleksje i pouczenia, których fundamentem jest altruizm i miłosierdzie, wartości, które określały życie małżeństwa Jachowiczów. (shrink)

W artykule argumentuję, że przedstawianie przebaczenia jako jednorazowego aktu, w którym ofiara decyduje się zaprzestać żywienia urazy do krzywdziciela, jest nadmiernym uproszczeniem. W moim ujęciu przebaczenie jest wieloaspektowym i różnorodnym procesem, który może przybierać rożne formy. Wybaczenie jednostronne jest procesem godzenia się ofiary z wyrządzoną jej krzywdą, przebiegającym na płaszczyznach poznawczej i emocjonalnej, który prowadzi do postawy otwartości na krzywdziciela. Jako proces dwustronny wybaczenie jest elementem naprawy relacji krzywdziciela z ofiarą, który wymaga współpracy i wzajemnego szacunku obu zaangażowanych osób. (...) Jeśli obu osobom zależy na pojednaniu i są gotowe zaakceptować prawdę o krzywdzie, możliwe staje się przywrócenie zaufania i przezwyciężenie kryzysu w relacji. (shrink)

Artykuł przedstawia etyczny wymiar refleksji filozoficznej Gabriela Marcela. Na tle szeregu obecnych w niej kategorii zostaje ona określona mianem heterocentrycznej. Pojęcie to, zaczerpnięte z pism samego Marcela, znajduje tu zastosowanie w celu odróżnienia od ugruntowanych już w literaturze przedmiotu, ale dotyczących zwłaszcza koncepcji późniejszych, nazw w rodzaju „filozofia innego” czy „dialektyka tożsamości i różnicy”; w ogólności dotyczy postawy zwrócenia się ku temu, co inne, które zarazem prowadzi do wewnętrznego samoodzyskania. Przed znajdującym się w drodze człowiekiem stoi zadanie odpowiedzi na (...) wezwanie płynące zarówno z jego wnętrza, jak i z czegoś poza; ostatecznie jego celem staje się, by umocować własne istnienie w głębi rzeczywistości, która je przekracza. Wskazane przy tym zostaje, że etyka Marcela nie unika ontologii, a odpowiedź na pytanie o to, jak żyć, jest nierozerwalnie złączona z refleksją nad byciem. (shrink)

Brytyjska estetyka została w XVIII wieku zapoczątkowana pracami A.A.C. Shaftesbury’ego i Josepha Addisona. Shaftesbury jako pierwszy wskazał na specyfikę doświadczenia estetycznego, odmiennego od bezpośredniego doznania zmysłowego, odwołując się do pojęć zmysłu wewnętrznego ( inward sense ) oraz bezinteresowności jako warunku tego doświadczenia. Do wyobraźni czytelników przemawiał pochodzący z Moralistów przykład pasterza podziwiającego piękno oceanu: „Doża, jako pan młody, który w majestatycznym bucentaurze płynie na łonie swej Tetydy – mówi jeden z rozmówców tego dialogu – posiada mniej niż biedny pasterz, który, (...) swobodnie wyciągnięty na zwisającej skale lub szczycie wysokiego cypla, zapomina o swych stadach i podziwia piękno oceanu” [Shaftesbury 1790, 328]. Ocena piękna wiąże się z przyjemnością płynącą z kontemplacji zjawisk, nie odnosi się do realnego istnienia przedmiotów. Pojęcie bezinteresowności w filozofii Shaftesbury’ego rozumiane jest jednak znacznie szerzej. Oznacza ono pewien sposób percypowania zjawisk poddanych kontemplacji i osądowi estetycznemu. Skoro zaś smak estetyczny opiera się na odrębnej władzy zmysłu wewnętrznego, podmiotowego warunku doświadczenia piękna, bezinteresowność odwołuje się także do określonej postawy, gdy obserwator porzuca własne, indywidualne upodobanie (związane z doznawaniem przyjemności, nie zaś piękna), a wydaje sąd, który ma mieć charakter obiektywny. Podając powody zepsucia smaku, Shaftesbury pisze m.in. (shrink)

Feministyczna etyka troski, której głównymi twórczyniami są Carol Gilligan i Nel Noddings, to stanowisko pod wieloma względami przeciwstawne w stosunku do dominujących paradygmatów moralnych o charakterze racjonalno-uniwersalistycznym. Etyka troski proponuje partykularyzm moralny, zarówno w odniesieniu do międzyludzkich interakcji, jak i do moralnych dylematów – tak teoretycznych, jak i praktycznych. Etyka troski podkreśla, że ujmowanie dylematów jako skontekstualizowanych, nie zaś abstrakcyjnych, sprzyja wzbudzaniu postawy empatii, łagodzi ostrość sądów moralnych, a przede wszystkim pomaga w znajdowaniu realnych, możliwych do zastosowania w praktyce (...) rozwiązań. To właśnie może stanowić o jej przewadze w stosunku do stanowisk o charakterze uniwersalistycznym. (shrink)

Religia jest dla człowieka życiowy i życiodajny sprawy, dlatego namysł nad jej powstaniem, funkcji i istoty jest zawsze na czasie, tym bardziej w okresie postmodernistycznego zagubienia. Jeśli religia jest dla człowieka tak ważną sprawą to jego namysł nad nią nie jest niczym innym, jak myśleniem samego siebie. Jest ona bowiem tą rzeczywistością, która trafia w serce człowieka, w nerw jego życia. Religia, tak jak życie człowieka, jest uwarunkowana historycznie, to znaczy: czasowo, lokalnie, kulturowe, ma okresy wzlotów i upadków. Wydaje się, (...) że dla człowieka nowożytnego, a zwłaszcza człowieka ostatnich dwóch wieków, religia straciła na życiowej i życiodajnej wartości, przestała być jego fundamentalną, wewnętrzną postawy wobec Boga, stała się raczej wyrazem jego kulturowo-społecznego, zewnętrznego funkcjonowania. Początki przemiany tej postawy można dzisiaj dokładnie zanalizować, jej konsekwencje dla współczesnego człowieka można opisać. (shrink)

Włoski socjolog Roberto Cipriani wypracował koncepcję religione diffusa. Teoria ta nie ma na gruncie polskim bogatej recepcji, może zaś stać się interesującym odniesieniem dla uniwersalizmu działania religijnego. Jako idea religijna i cecha religii jest rodzajem jej „zasiedlania się” w różnych kontekstach społecznych, kulturowych i politycznych, wpływając na poglądy, postawy i przekonania. Cipriani odwołuje się głównie do włoskiego kontekstu społeczno-kościelnego, w którym dominuje katolicyzm, jego teoria więc jest opisywana i analizowana w przekonaniu o osobliwościach socjologii włoskiej. W opracowaniu występuje pośrednie (...) i bezpośrednie nawiązywanie do dorobku naukowego Ciprianiego, do przeprowadzonych osobiście dyskusji z autorem oraz do włoskiej literatury socjologicznej. W artykule zastosowano metodę analityczno-syntetyczną dostępnych opracowań – głównie włoskojęzycznych – i z uwzględnieniem reguł intersubiektywności hermeneutycznej. (shrink)

Cynizm bywa interpretowany na wiele sposobów. Interpretacja przedstawiona w artykule głosi, że cynizm jest etyką postawy i w tym sensie jest wyraźną kontynuacją myśli Sokratesa. Interpretacja ta zostaje odniesiona do tych, które głoszą, że cynizm stanowi perspektywę w patrzeniu na życie, propozycję powrotu do natury, bądź spojrzenie sofistyczne. Cynizm należy postrzegać jako w pełni rozwiniętą filozofię moralności, której korzenie sięgają myśli sokratejskiej i która jest blisko powiązana ze stoicyzmem.

Tematem artykułu są zaobserwowane w dyskursie internetowym poglądy osób bezdzietnych z wyboru (BzW) na kwestie wykluczenia. Zwracają one uwagę na wykluczenia kulturowe, których doznają, nie wpisując się w normatywny wzorzec rodziny nuklearnej. Równocześnie przejawiają silnie dyskryminacyjne postawy wobec osób dzietnych – zwłaszcza tych w gorszej sytuacji finansowej. Tekst powstał na podstawie badań prowadzonych w 2019 i 2020 roku w internetowej strefie publicznej (komentarze na blogu Bezdzietnik.pl) oraz prywatnej (facebookowe grupy dedykowane osobom bezdzietnych z wyboru). Szczególną uwagę zwrócono na zawarty (...) w wypowiedziach podtekst ideologiczny i światopoglądowy, wskazujący na bliskie związki wypowiadających się osób z ideologią liberalną. (shrink)

Historia religii jednoznacznie wskazuje, że religia nie stanowi wyłącznie jakiejs idei ani że nie jest jedynie systemem praktyk kultowych. Jest przede wszystkim spotkaniem czlowieka z sacrum, z boskością, i nawiązaniem dialogu z rzeczywistością transcendentną. Do spotkania z sacrum moze dojść na drodze poznania wewnętrznego, na podstawie obserwacji świata odczytywanego jako symbol czegoś ponad nim, słuchania słowa Bożego, doznawania wizji lub oświecenia. Jest ono uwarunkowane działaniem całego czlowieka, zarówno jego uczuć, jak i rozumu. W tym spotkaniu człowiek otwiera się na sacrum (...) całym sobą, w swej psycho-fizycznej strukturze. Antoine Vergote, współczesny psycholog belgijski, ukończył studia fiozoficzne i teologiczne w Lowanium. Formację psychologiczną i psychoanalityczną zdobył w Paryżu. W praktyce zawodowej i w badaniach naukowych zajął sie problematyką religijnosci jednostki. Interesuje go przede wszystkim problem doświadczenia religijnego. Szuka odpowiedzi na pytanie: w jakim stopniu potrzeby, pragnienia i frustracje oddziałują na postawy religijną człowieka? W szczególności, w jakim stopniu obrazy ojca i matki mają wpływ na postawy religijny dziecka? Co sprawia, ze człowiek jest religijny? (shrink)

Artykuł przedstawia rozważania historiograficzne wokół pytania, czy można wpisać nowożytne Państwo Kościelne w pojęcie „małego państwa”, a jednocześnie jakie były przyczyny wielkiego sukcesu dyplomatycznego Rzymu w XVI i XVII stuleciu. Działalność dyplomacji papieskiej została przedstawiona jako skupiona przede wszystkim na afirmacji dualistycznego autorytetu nowożytnej Stolicy Apostolskiej (zarówno jako świeckiego państwa terytorialnego, jak i uniwersalnej monarchii o charakterze religijnym). Niniejsza analiza dotyczy również papieskiej postawy „aktywnej neutralności” jako strategii politycznej i dyplomatycznej ukierunkowanej na osiągnięcie „międzynarodowej” pozycji papiestwa. Profil pracy ma (...) charakter historiograficzny, czerpie ze spuścizny polskiej, francuskiej, niemieckiej, angielskiej i włoskiej nauki historycznej. Badanie ma na celu usystematyzowanie i syntezę dotychczasowych sądów historyków dotyczących natury państwowości Państwa Kościelnego w kontekście sprawowania przez papieża powszechnej władzy kościelnej. Działające od końca XV w. stałe nuncjatury apostolskie stały się rdzeniem nowożytnej dyplomacji europejskiej, gwarantując Rzymowi ekspansję polityczną po kryzysie awiniońskim, pomimo słabości gospodarczej i militarnej papieskiej bazy terytorialnej: Państwa Kościelnego. W tym sensie Państwo Kościelne przestało być „małym państwem” i stało się podmiotem o charakterze uniwersalistycznym, zarówno politycznym, jak i kościelnym. Kuria Rzymska nie odgrywała już jedynie roli biernego obserwatora w stosunkach „międzynarodowych”; przeciwnie, dzięki nowemu systemowi stałych przedstawicielstw dyplomatycznych przy katolickich dworach uzyskała ona możliwość podejmowania własnej inicjatywy politycznej, pełnienia funkcji mediatora i arbitra, a także wzmocnienia kontroli nad życiem religijnym europejskich państw. (shrink)