We propose a dynamic hyperintensional logic of belief revision for non-omniscient agents, reducing the logical omniscience phenomena affecting standard doxastic/epistemic logic as well as AGM belief revision theory. Our agents don’t know all a priori truths; their belief states are not closed under classical logical consequence; and their belief update policies are such that logically or necessarily equivalent contents can lead to different revisions. We model both plain and conditional belief, then focus on dynamic belief revision. The key idea we (...) exploit to achieve non-omniscience focuses on topic- or subject matter-sensitivity: a feature of belief states which is gaining growing attention in the recent literature. (shrink)

We propose a logic of imagination, based on simulated belief revision, that intends to uncover the logical patterns governing the development of imagination in pretense. Our system complements the currently prominent logics of imagination in that ours in particular formalises (1) the algorithm that specifies what goes on in between receiving a certain input for an imaginative episode and what is imagined in the resulting imagination, as well as (2) the goal-orientedness of imagination, by allowing the context to determine, what (...) we call, the overall topic of the imaginative episode. To achieve this, we employ well-developed tools and techniques from dynamic epistemic logic and belief revision theory, enriched with a topicality component which has been exploited in the recent literature. As a result, our logic models a great number of cognitive theories of pretense and imagination [cf. Currie and Ravenscroft (Recreative minds, Oxford University Press, Oxford, 2002); Nichols and Stich (Mindreading: an integrated account of pretence, self-awareness, and understanding other minds, Oxford University Press, Oxford, 2003); Byrne (The rational imagination, The MIT Press, London, 2005); Williamson (The philosophy of philosophy, Blackwell Publishing, Oxford, 2007); Langland-Hassan (Philos Stud 159:155–179, 2012, in: Kind and Kung (eds) Knowledge through imaginaion, Oxford University Press, Oxford, 2016]. (shrink)

We propose a multi-agent logic of knowledge, public announcements and arbitrary announcements, interpreted on topological spaces in the style of subset space semantics. The arbitrary announcement modality functions similarly to the effort modality in subset space logics, however, it comes with intuitive and semantic differences. We provide axiomatizations for three logics based on this setting, with S5 knowledge modality, and demonstrate their completeness. We moreover consider the weaker axiomatizations of three logics with S4 type of knowledge and prove soundness and (...) completeness results for these systems. (shrink)

We propose a solution to the problem of logical omniscience in what we take to be its fundamental version: as concerning arbitrary agents and the knowledge attitude per se. Our logic of knowledge is a spin-off from a general theory of thick content, whereby the content of a sentence has two components: an intension, taking care of truth conditions; and a topic, taking care of subject matter. We present a list of plausible logical validities and invalidities for the logic of (...) knowledge per se for arbitrary agents, and isolate three explanatory factors for them: the topic-sensitivity of content; the fragmentation of knowledge states; the defeasibility of knowledge acquisition. We then present a novel dynamic epistemic logic that yields precisely the desired validities and invalidities, for which we provide expressivity and completeness results. We contrast this with related systems and address possible objections. (shrink)

We propose a new account of indicative conditionals, giving acceptability and logical closure conditions for them. We start from Adams’ Thesis: the claim that the acceptability of a simple indicative equals the corresponding conditional probability. The Thesis is widely endorsed, but arguably false and refuted by empirical research. To fix it, we submit, we need a relevance constraint: we accept a simple conditional 'If φ, then ψ' to the extent that (i) the conditional probability p(ψ|φ) is high, provided that (ii) (...) φ is relevant for ψ. How (i) should work is well-understood. It is (ii) that holds the key to improve our understanding of conditionals. Our account has (i) a probabilistic component, using Popper functions; (ii) a relevance component, given via an algebraic structure of topics or subject matters. We present a probabilistic logic for simple indicatives, and argue that its (in)validities are both theoretically desirable and in line with empirical results on how people reason with conditionals. (shrink)

In this work, we present a multi-agent logic of knowledge and change of knowledge interpreted on topological structures. Our dynamics are of the so-called semi-private character where a group G of agents is informed of some piece of information $$\varphi $$ φ, while all the other agents observe that group G is informed, but are uncertain whether the information provided is $$\varphi $$ φ or $$\lnot \varphi $$ ¬φ. This article follows up on our prior work where the dynamics were (...) public events. We provide a complete axiomatization of our logic, and give two detailed examples of situations with agents learning information through semi-private announcements. (shrink)

The received view says that possibility is the dual of necessity: a proposition is (metaphysically, logically, epistemically etc.) possible iff it is not the case that its negation is (metaphysically, logically, epistemically etc., respectively) necessary. This reading is usually taken for granted by modal logicians and indeed seems plausible when dealing with logical or metaphysical possibility. But what about epistemic possibility? We argue that the dual definition of epistemic possibility in terms of epistemic necessity generates tension when reasoning about non-idealized (...) agents and is a problem of concern for most hyperintensional epistemic logics that alleviate the problem of logical omniscience. The tension is particularly evident when knowledge is taken as a primitive to define other epistemic concepts, such as justification and belief, as done in the knowledge-first tradition. We propose a non-dual interpretation of epistemic possibility, employing a hyperintensionality filter similar to the one that makes the corresponding epistemic necessity operator hyperintensional. We employ the proposed semantics to model Stalnaker's belief as epistemic possibility of knowledge and provide a sound and complete axiomatization for a hyperintensional version of his bimodal logic of knowledge and belief. (shrink)

In the topic-sensitive theory of the logic of imagination due to Berto (2018a), the topic of the imaginative output must be contained within the imaginative input. That is, imaginative episodes can never expand what they are about. We argue, with Badura (2021), that this constraint is implausible from a psychological point of view, and it wrongly predicts the falsehood of true reports of imagination. Thus the constraint should be relaxed; but how? A number of direct approaches to relaxing the controversial (...) content-inclusion constraint are explored in this paper. The core idea is to consider adding an expansion operator to the mereology of topics. The logic that results depends on the formal constraints placed on topic expansion, the choice of which are subject to philosophical dispute. The rst semantics we explore is a topological approach using a closure operator, and we show that the resulting logic is the same as Berto's own system. The second approach uses an inclusive and monotone increasing operator, and we give a sound and complete axiomatisation for its logic. The third approach uses an inclusive and additive operator, and we show that the associated logic is strictly weaker than the previous two systems, and additivity is not de nable in the language. The latter result suggests that involved techniques or a more expressive language is required for a complete axiomatization of the system, which is left as an open question. All three systems are simple tweaks on Berto's system in that the language remains propositional, and the underlying theory of topics is unchanged. (shrink)

Imre Lakatos günümüz bilim anlayışını derinden etkilemiş bir filozoftur. Nitekim onun epistemoloji önerisi tarih bilimini de etkilemiştir. Lakin bu küresel duruma rağmen Lakatos, Türkçe literatürde yeteri kadar tanınmamaktadır. Halbuki Lakatosçu bakış açısıyla tarih bilimine bakıldığında, tarihyazımıyla alakalı çoğu sorunun çözümü kolaylaşır. Bu sorunlardan biri de eski tarihli savların çürümesinin, bu savların bilimselliklerinin sorgulanmasına yol açıp açmayacağıdır. Bu minvalde de bu çalışmada tımar sistemi üzerine gelişen farklı araştırmalar incelenmiştir. Bu araştırmalarda öne sürülen farklı savlar, Lakatosçu programa göre analiz edilmiş ve aralarındaki (...) bağlar ortaya konmuştur. Bu minvalde de tarih biliminin zaman içinde birikimli biçimde ilerlediği görülmüştür. Buna göre her yeni araştırma eskisinden güç alarak daha fazla soruya cevap vermektedir. Buradan hareketle de okuru hakikate daha çok yaklaştırmaktadır. Bu son durum da Lakatos’un savıyla tutarlıdır. (shrink)

When one thinks—knows, believes, imagines—that something is the case, one’s thought has a topic: it is about something, towards which one’s mind is directed. What is the logic of thought, so understood? This book begins to explore the idea that, to answer the question, we should take topics seriously. It proposes a hyperintensional account of the propositional contents of thought, arguing that these are individuated not only by the set of possible worlds at which they are true, but also by (...) their topic: what they are about. The book then builds epistemic, doxastic, probabilistic, and conditional logics based on this view. It applies them to issues ranging from dogmatism, scepticism, and epistemic fallibilism, to imagination and suppositional reasoning, belief revision, framing effects, and the acceptability of indicative conditionals. (shrink)

We explore some possibilities for developing epistemic logic using truthmaker semantics. We identify three possible targets of analysis for the epistemic logician. We then list some candidate epistemic principles and review the arguments that render some controversial. We then present the classic Hintikkan approach to epistemic logic and note—as per the ‘problem of logical omniscience’—that it validates all of the aforementioned principles, controversial or otherwise. We then lay out a truthmaker framework in the style of Kit Fine and present six (...) different ways of extending this semantics with a conditional knowledge operator, drawing on notions of implication and content that are prominent in Fine’s work. We demonstrate that different logics are thereby generated, bearing on the aforementioned epistemic principles. Finally, we offer preliminary observations about the prospects for each logic. (shrink)

_Framing effects_ concern the having of different attitudes towards logically or necessarily equivalent contents. Framing is of crucial importance for cognitive science, behavioral economics, decision theory, and the social sciences at large. We model a typical kind of framing, grounded in (i) the structural distinction between beliefs activated in working memory and beliefs left inactive in long term memory, and (ii) the topic- or subject matter-sensitivity of belief: a feature of propositional attitudes which is attracting growing research attention. We introduce (...) a class of models featuring (i) and (ii) to represent, and reason about, agents whose belief states can be subject to framing effects. We axiomatize a logic which we prove to be sound and complete with respect to the class. (shrink)

Stalnaker, 169–199 2006) introduced a combined epistemic-doxastic logic that can formally express a strong concept of belief, a concept of belief as ‘subjective certainty’. In this paper, we provide a topological semantics for belief, in particular, for Stalnaker’s notion of belief defined as ‘epistemic possibility of knowledge’, in terms of the closure of the interior operator on extremally disconnected spaces. This semantics extends the standard topological interpretation of knowledge with a new topological semantics for belief. We prove that the belief (...) logic KD45 is sound and complete with respect to the class of extremally disconnected spaces and we compare our approach to a different topological setting in which belief is interpreted in terms of the derived set operator. We also study belief revision as well as belief dynamics by providing a topological semantics for conditional belief and belief update modalities, respectively. Our setting based on extremally disconnected spaces, however, encounters problems when extended with dynamic updates. We then propose a solution consisting in interpreting belief in a similar way based on hereditarily extremally disconnected spaces, and axiomatize the belief logic of hereditarily extremally disconnected spaces. Finally, we provide a complete axiomatization of the logic of conditional belief and knowledge, as well as a complete axiomatization of the corresponding dynamic logic. (shrink)

In recent work, Stalnaker proposes a logical framework in which belief is realized as a weakened form of knowledge. Building on Stalnaker’s core insights, we employ topological tools to refine and, we argue, improve on this analysis. The structure of topological subset spaces allows for a natural distinction between what is known and what is knowable; we argue that the foundational axioms of Stalnaker’s system rely intuitively on both of these notions. More precisely, we argue that the plausibility of the (...) principles Stalnaker proposes relating knowledge and belief relies on a subtle equivocation between an “evidence-in-hand” conception of knowledge and a weaker “evidence-out-there” notion of what could come to be known. Our analysis leads to a trimodal logic of knowledge, knowability, and belief interpreted in topological subset spaces in which belief is definable in terms of knowledge and knowability. We provide a sound and complete axiomatization for this logic as well as its uni-modal belief fragment. We then consider weaker logics that preserve suitable translations of Stalnaker’s postulates, yet do not allow for any reduction of belief. We propose novel topological semantics for these irreducible notions of belief, generalizing our previous semantics, and provide sound and complete axiomatizations for the corresponding logics. (shrink)

We propose a new topological semantics for evidence, evidence-based justifications, belief, and knowledge. Resting on the assumption that an agent’s rational belief is based on the available evidence, we try to unveil the concrete relationship between an agent’s evidence, belief, and knowledge via a rich formal framework afforded by topologically interpreted modal logics. We prove soundness, completeness, decidability, and the finite model property for the associated logics, and apply this setting to analyze key epistemological issues such as “no false lemma” (...) Gettier examples, misleading defeaters, undefeated justification versus undefeated belief, as well as the defeasibility theories of knowledge. (shrink)

We introduce Arbitrary Public Announcement Logic with Memory (APALM), obtained by adding to the models a ‘memory’ of the initial states, representing the information before any communication took place (“the prior”), and adding to the syntax operators that can access this memory. We show that APALM is recursively axiomatizable (in contrast to the original Arbitrary Public Announcement Logic, for which the corresponding question is still open). We present a complete recursive axiomatization, that includes a natural finitary rule, and study this (...) logic’s expressivity and the appropriate notion of bisimulation. We then examine Group Announcement Logic with Memory (GALM), the extension of APALM obtained by adding to its syntax group announcement operators, and provide a complete finitary axiomatization (again in contrast to the original Group Announcement Logic, for which the only known axiomatization is infinitary). We also show that, in the memory-enhanced context, there is a natural reduction of the so-called coalition announcement modality to group announcements (in contrast to the memory-free case, where this natural translation was shown to be invalid). (shrink)

We argue that ownership is a highly flexible concept, shaped by both innate and learned aspects, and heavily influenced by culture. Boyer's model focuses solely on universal personal ownership, neglecting other forms such as shared ownership, fractionalized property rights, and the ownership of the meanings and memories attached to possessions. A comprehensive understanding requires considering diverse human relationships with objects.

Cultural heritage conservation has two aspects, tangible and intangible, both of which contribute greatly to the understanding of ancient inheritances. Due to the role of education in the preservation process, and the strength of the new media in the current era, serious games can play a key role in conservancy by transmitting the target culture. There is a gap in the serious game field in relation to Turkey's cultural heritage on the Silk Roads, underlining the motivation of this research. Hence, (...) this study proposes the Anatolian Journey serious game, which is developed in the Twine platform, designed to transmit Turkey's tangible and intangible cultural heritage, providing comprehensive information on the Seljuk caravanserais, located on the Silk Roads. Moreover, the research compares undergraduate and graduate students' gains in knowledge of heritage data while playing a serious game and encountering the same content in text form with an online survey. (shrink)

We propose a multi-agent logic of knowledge, public announcements and arbitrary announcements, interpreted on topological spaces in the style of subset space semantics. The arbitrary announcement modality functions similarly to the effort modality in subset space logics, however, it comes with intuitive and semantic differences. We provide axiomatizations for three logics based on this setting, with S5 knowledge modality, and demonstrate their completeness. We moreover consider the weaker axiomatizations of three logics with S4 type of knowledge and prove soundness and (...) completeness results for these systems. (shrink)

The pandemic brought new norms and techniques of pedagogical strategies in formal education. The synchronous/ asynchronous video streaming brought an emphasis on virtual and augmented realities, which are rapidly replacing textbooks as the main medium for learning and teaching. This transformation requires more extensive online and interactive content with simpler user interfaces. The aim of this study is to report on the design, implementation, and testing of a game based on low-cost and user-friendly content for digital cultural heritage. In this (...) project, a game aimed at inclusive and equitable education was developed using 360° images of the targeted architectural heritage geographically distributed in a pilot site. We promote lifelong learning opportunities for all, following the SDG4, aiming for quality education with the easy-to-use online platform and easy access to immersive education through mobile platforms. Towards a post-carbon future without the need for travel, computational design methods such as using 360° videos and images in combination with virtual reality (VR) headsets allow a low-cost approach to remotely experiencing cultural heritage. We propose developing and testing a GIS-based educational game using a low-cost 360° virtual tour of architectural heritage, more specifically, caravanserais of Anatolia. (shrink)

In this work, we present a multi-agent logic of knowledge and change of knowledge interpreted on topological structures. Our dynamics are of the so-called semi-private character where a group G of agents is informed of some piece of information \, while all the other agents observe that group G is informed, but are uncertain whether the information provided is \ or \. This article follows up on our prior work where the dynamics were public events. We provide a complete axiomatization (...) of our logic, and give two detailed examples of situations with agents learning information through semi-private announcements. (shrink)

In the light of Hawke’s and Özgün’s paper, I consider how and to what extent the sequent calculus and truthmaker semantics might be of help in formulating and solving problems within epistemic logic.

Agents know some but not all logical consequences of what they know. Agents seem to be neither logically omniscient nor logically incompetent. Yet finding an intermediate standard of minimal rationality has proven difficult. In this paper, I take suggestions found in the literature (Lewis, 1988; Hawke, Özgün and Berto, 2020; Plebani and Spolaore, 2021) and join the forces of subject matter and impossible worlds approaches to devise a new solution to this quandary. I do so by combining a space (...) of FDE worlds (Berto and Jago, 2019) with a Lewisian (1988) understanding of subject matters as partitions. By doing so, I show how subject matters impose some order in the anarchic space of FDE worlds, while the worlds allow for distinctions between contents which would not otherwise be available. Combining the two approaches, then, brings us closer to the desired closure principles for knowledge of minimally rational agents. (shrink)

It is natural to assume that knowledge, like belief, creates a hyperintensional context, that is, that knowledge ascriptions do not allow for substitution of necessarily equivalent prejacents salva veritate. There exist a variety of different proposals for modelling the phenomenon. In the last years, the topic-sensitive approach to the hyperintensionality of knowledge has gained considerable traction. It promises to provide a natural account of why knowledge fails to be closed under necessary equivalence in terms of differences in subject matter. Here, (...) we argue that the topic-sensitive approach, as recently put forward by Franz Berto, Peter Hawke, Aybüke Özgün, and others, faces formidable problems. The root of these problems lies in the approach’s prediction that a mere grasp of subject matter may help to provide insights into necessary implications that it would seem to require more substantive epistemic work to gain. (shrink)

“Neyi bilebilirim? Nasıl bilebilirim? Nasıl eylemde bulunurum?” sorularına felsefe tarihi boyunca cevap aranmıştır. Yanıtların sürekli yenisi ile güncellendiği bir süreçte, bugün geldiğimiz nokta bize bilginin hakikatine yönelik araştırmaların yerini gündelik bilginin ticaretine bıraktığını göstermektedir. ChatGPT (3,5) gibi yapay zekâ dil modelleri insanların sıradan sohbet arkadaşı olmasının ötesinde, kendi ifadesi ile dili anlama, analiz etme ve üretme yeteneklerine sahip bir mekanizmadır. Yapay zekanın gelişimiyle birlikte, akademik yazım süreçlerinde yapay zekâ tabanlı dil modelleri araştırmacılara, yazarlara ve öğrencilere yazma sürecinde hız, veriye dayalı (...) içerik üretimi ve hataların azaltılması gibi faydalar sunarken, etik kaygıları da beraberinde getirmektedir. İçinde bulunduğumuz çağ itibariyle yapay zekânın makale yazabilir olması değil, bu makaleyi nasıl değerlendirmemiz gerektiği gerçeği ile yüzleşmek zorundayız. Yapay zekâ ve insan iş birliğinin, akademi dünyasında özgün ve değerli içerikler oluşturması imkânsız değildir. Buna karşın öne sürülen düşüncenin ne derece intihal olduğu, intihal ise nasıl bir tavır izlenmesi gerektiği tartışmalıdır. Bu çalışmada, yapay zekâ ve akademik yazım alanlarının birlikte ilerlemesi ve etkileşimi dikkate alındığında yapay zekâ temelli dil programlarının yardımı ile üretilen yazıları nasıl değerlendirmemiz gerektiğini tartışacağız. Bu doğrultuda ilk bölümde, ChatGPT’nin kavramsal tahlil ve mantıksal çıkarım ilkelerini sınadık. ChatGPT kendisine sorduğumuz genel konulara belirli etik ön kabuller çerçevesinde makul yanıtlar vermektedir. Buna karşın, özellikle mantıksal akıl yürütmeye ilişkin konularda yeteri kadar başarılı olamadığı gibi tekrar eden komutlar ChatGPT’nin mantıksal tutarsız yanıtlar vermesine sebep olmaktadır. Söz konusu tutarsızlık kendisinin etik ön kabulüne de sirayet edebilmektedir. Dolayısı ile mevcut ön kabullerin nasıl tasarlandığına ilişkin soruları beraberinde getirmekte ve ChatGPT’nin güvenirliğini tartışmaya açmaktadır. İkinci bölümde ise ChatGPT’den karşılaştırmalı bir konu üzerine deneme yazmasını istedik. Doğru ve açıklayıcı komut dizimi ile kelime sınırı olmaksızın ChatGPT yardımı ile bir makale yazmak mümkündür. Buna karşın ortaya konan metnin özgünlük ve intihal denetiminin nasıl yapılacağı/yapılması gerektiği tartışmalıdır. Bu çalışmada da gösterildiği gibi çevrimiçi benzerlik tespit uygulamaları tüm dilleri algılayacak şekilde yapay zekâ desteğini henüz sağlayamadığı için İngilizce ve Türkçe aynı içeriğe sahip yazıların benzerlik oranı birbirinden tamamen farklıdır. Bununla birlikte, yapay zekâ yardımı ile yazılan bir metnin ne derece özgün kabul edileceği de ayrıca tartışmalıdır. Sadece öğrenen değil öğreten ve yazıların denetlenme ve yayımlanma sürecinde rol alacak kimselerin de faydalanabileceği ChatGPT’nin akademide ne şekilde yer alacağı/alması gerektiği ötelenemez bir meseledir. Çalışmamızı bu tartışmaya verilebilecek yanıtlar çerçevesinde ilerleterek şu sonuca ulaştık: Yapay zekânın getirdiği ilerleme araştırmacılara kullanışlı imkanlar sunsa da etik ve güvenilirlik açılarından dikkatli bir şekilde yönetilmediği takdirde araştırmacının özgün doğasından uzaklaşmasına sebep olabilir. Netice itibariyle yapay zekâ yardımı ile ortaya konan bir çalışmanın araştırmacının kendi özgünlüğünü ve etik kaygılarını içermesi esastır. (shrink)

Güzellik ve sanat iç içe geçmiş iki kavramdır. Bir bakıma güzellik, sanatın özüdür denilebilir. Her sanat dalında olduğu gibi hat sanatında da güzeli arama arzusu ve eşsiz eserler ortaya koyma çabası, hattatları sabırla çalışmaya ve kendi sınırlarını zorlamaya sevk etmiştir. Bir kitap sanatı olan hüsn-i hattın kelime manasının “güzel yazı” olmasına mukabil, daha iyisini yazmak uğruna harcanan çaba yorucu ve zahmetlidir, ancak sabırla çalışan elbette ki karşılığını alır. Başka bir deyişle “Muhakkak ki Allah güzeldir, güzeli sever!” hadis-i şerifi ışığında bu (...) sanata gönül verenler, yazıyı daha muntazam yazma hususunda büyük ölçüde gayret gösterirler. Kişinin muntazam yazmayı başarması ise, sistematik çalışmasına bağlıdır. Yazıyı kaidelerine uygun ve ölçülü yazabilmek bıkmadan usanmadan, karamsarlığa kapılmadan çalışmakla mümkündür. Bu sebeple gerek öğrenme aşamasında ve gerekse sonrasında, harfler defalarca çalışma kâğıdına yazılarak el melekesi artırılır. Kelimeler ve harfler kâğıda kimi zaman noktalanıp ölçülendirilerek, kimi zaman da noktalanmadan yazılır. Talim amaçlı yapılan bu çalışmalar, başka bir deyişle karalamalar, hat sanatının temeli niteliğindedir. Arap alfabesiyle yazılan ve “karalama” adı verilen el alıştırmaları yazıyla uğraşan kişinin o an irticalen elinden çıkan harf veya kelimelerden oluşur ve çoğu zaman bir anlam ifade etmez. Bu çalışmanın amacı, karalamaların estetik unsurlarını ele almak ve zaman içerisinde uğradığı değişime mercek tutmaktır. Hattatların bu özgür yorumları gün geçtikçe daha fazla önemsenmekte ve hayranlık uyandırmaktadır. Harf bünyesini oluşturan kaidelerin dışında satır ve sınırlara bağlı kalmadan yazılan bu yazılar kendi içinde bir kompozisyon oluşturmakta ve çoğu zaman yazan kişiyi dahi hayrete düşürecek özgün çalışmalar ortaya çıkabilmektedir. (shrink)

Orta Çağ, özellikle Avrupa açısından fikir ve yaratma özgürlüğünün kısıtlandığı bir dönem olarak nitelenmektedir. Ancak bu kısıtlamalar felsefe, güzel sanatlar ve birçok diğer alanda yaratıcılığı engelleyememiş, örtük de olsa ortaya çıkan yenilikler Rönesans’ın gelişine zemin hazırlamıştır. Söz konusu yaratıcılık alanlarından birisi de müzik felsefesi olup, bu alana dair bir çalışma yapılmasının Orta Çağ’da belirmiş olan müzik düşüncesinin daha iyi anlaşılmasına yarar sağlayacağı düşünülmüştür. Bu düşünce doğrultusunda çağın ilk zamanlarını kapsayan Patristik Dönem’de müzik felsefesine ilişkin bir çalışma yapılması planlanmıştır. Bu araştırmanın (...) amacı Patristik Dönem müzik felsefesini bu döneme müziğe ilişkin sundukları düşünceler ile en çok katkıyı sağlamış olan Augustinus ve Boethius’un düşüncelerinden yararlanarak incelemektir. Bu amaç ışığında iki felsefecinin seçilmiş kitaplarındaki müziğe dair fikirler derlenmiş, açıklanmış ve tartışılmıştır. Her iki filozofun da fikirlerinin bilime ve akla yaptığı vurgu ile Antik Çağ filozofları Pythagoras ve Platon’dan izler taşımakta olduğu ancak Augustinus’un fikirlerinin daha çok Hristiyanlık fikriyle sentezlenmiş, Boethius’un fikirlerinin ise daha seküler bir özellikte olduğu görülmüştür. Felsefeciler ayrıca müziğin varlığı, içeriği ve etkisine yönelik özgün düşünceler de iletmişlerdir. (shrink)

Çağdaşlaşma veya batılılaşma şeklinde de tavsif edilen modernleşme sürecinin sadece pratik sonuçlarıyla yetinmeyen, bunun ötesinde söz konusu sürecin kök nedenleriyle ilgilenen teorik bir çabanın çağdaş Türk düşüncesi açısından önemi ve değeri açık olsa gerektir. Her halükarda meselenin teorik veçhesine yoğunlaşacak bir düşünce çabasında Türk düşüncesinde felsefi düşüncenin ihraz ettiği mevki esaslı bir tartışma konusu olacaktır. Türk modernleşmesinin felsefe ile temasını ele almak, Çağdaş Türk Düşüncesinin kapsamlı bir tasvirine ve gelişim imkanına da önemli katkılar sunacaktır. Meşrutiyetten Cumhuriyete geçiş evresinde yaşamış olan (...) Ziya Gökalp, modern sosyolojiye ve felsefeye duyduğu ilgiyle Türk düşüncesine dair kuşatıcı ve özgün bir perspektif sunan ender düşünürler arasında yer almaktadır. Türk düşüncesinde felsefi düşünce alanına ilişkin özgün bir perspektif geliştiren Gökalp’in klasik pozitivist tutumdan farklı olarak felsefi düşünceyi kültürle ve insanın ideal dünyasıyla ilişkili bir düşünce etkinliği olarak tasarladığı görülmektedir. Gökalp’in felsefeyi kendisiyle refaha ve zenginliğe ulaşılan özel bir düşünme biçimi olarak tayin etmekten ziyade, felsefeyi maddi refahın sonrasında ortaya çıkan özel bir düşünce etkinliği olarak ele aldığı görülmektedir. Mevcut çalışma, Gökalp'in modernleşme tecrübesi içerisinde felsefeye nasıl bir konum biçtiğini tartışmaktadır. (shrink)

Çalışma, es-Sâdık el-Kayserî’nin muhtasar risâlesi ve İzzet ed-Divrîkî’nin bu risâle üzerine yazdığı şerh üzerinden insanın irâde özgürlüğü ile naslarda ortaya konulan ve Allah’ın her şeyin yaratıcısı olduğu prensibi arasındaki çelişkinin nasıl çözüme kavuşturulduğunu inceleyecektir. Ayrıca burada söz konusu iki risâlenin tahkikli neşri ve tercümeleri de yapılacaktır.İlk asırlarda teolojik ve ahlâkî bir bağlamda tartışılan irâde ve insan fiilleri konusu, önce mütekaddimûn sonrasında ise müteahhirûn dönemleriyle metafizik bir hüviyet kazanarak devam edegelmiştir. Dahası yaratma ve varlık teorileriyle iç içe olan konu büyük bir (...) önem kazanmış, değişim ve dönüşüme uğramıştır. Zira konu, insanın irâde ve eylem özgürlüğünün metafizik temelini oluşturmaktadır. Dolayısıyla çalışmamız, varlık ve yaratma konusuyla da bağlantılı olan irâde ve fiil konusunu ele alan bu risâlelerin içeriklerini inceleyerek bunların özgün taraflarını ve konuya katkılarını ortaya koymaya çalışacaktır. (shrink)

Tercümeler hem dili, düşünceyi hem de felsefeyi besler. Aynı şekilde dil felsefeyi, felsefe de dili besler. Bu makale, Türk-İslam düşüncesi çerçevesinde dil, tercüme ve felsefe arasındaki bağlantıya yoğunlaşmaktadır. Ancak bu yoğunlaşma modern Türk düşünürlerinden birkaçı üzerinden nesneleştirilecektir. Türk-İslam düşüncesi ve felsefesi çoğulcu düşüncenin ürünüdür. O, bir anlamda bir tercüme medeniyeti, bir anlamda kendi özüyle bağlantılı özgün bir medeniyet yaratma çabasıdır. Her iki kabul de olguya dayanır. Bu olgu da dil üzerinden felsefenin yeni yurt ve yurttaşlarını tanımlar. Felsefenin kendini nesneleştirdiği (...) enstrüman dil iken, dil de insan olabilmenin enstrümanlardan biridir. Dil, düşünceyi var eder, düşünce de dili çoğulcu bir yapıya doğru olan serüvene dahil eder. Buradaki akış karşılıklıdır ve durağı yoktur. Bu akışta dil düşünceyi zenginleştirir, düşünce de dili zenginleştirir. (shrink)

Türkiye’de din hiçbir zaman kendi özgün alanında varlık gösteren bir kurum olmadı. Çokça ifade edildiği gibi tayin edilmiş özel ve kamusal sınırları içinde 2000’li yıllara kadar ulus-devletin ilerlemeci toplum modelinin ve aynı zamanda kentli seçkin sınıfın yaşam dinamiklerinin bir aparatı olarak nesneleştirilmiştir. Din yeni yüzyılın ilk 10 yılında daha pasif bir laiklik üzerinden devletle ilişki içindeyken ve görece çoğulcu, demokratik, eşitlikçi bir toplum hedefinde “ifade hürriyeti”nin önemli bir test alanı gibi işlev görürken sonraki yıllarda, inşa edilen bir hukuk anlayışı (...) içinde toplumun sosyoekonomik ve kültürel sorunlarının yönetilmesi olarak işlevselleştirilmiştir. Bu çalışma Adalet ve Kalkınma Partisi örneğinde çağdaş Türkiye’de bir iktidar dili olarak din konusunu odağına almıştır. Son yıllarda iktidarın her bakımdan siyasette yaşadığı sorunlara koşut olarak 2023 seçimleri öncesinde gittikçe artan ve dozu oldukça yüksek bir din dilini anlamaya dönük bir ilgi etrafında ortaya çıkan bu yazı kendisine problemin tarihi ve toplumsal ardalanını anlama yönünde bir hedef belirlemiştir. Çağdaş Türkiye’de din ve siyaset ilişkilerinin oturduğu tarihsel bağlam etüt edilmek istendiğinde dolaylı, sistematik olarak sorunun bugüne bakan yönleri anlaşılmak istendiğinde ise din ve siyaset ilişkisinin kendi gündelik doğasında yazılı ve görsel basına yansıyan görüntülerini esas alarak doğrudan gözleme dayalı elde edilen veriler olgu merkezli tarihsel fenomenolojik bir bakış açısıyla çözümlenmiştir. Süreç, ulus- devlet programı ile yerinden edilen değerlerin yeni tip muhafazakâr bir politik cemaat üzerinden tarihsel anlamda yeniden yerleştirilmesi olarak okunmuştur. (shrink)

Ockhamlı William’dan bu yana çeşitli biçim alışlarla karşımıza çıkan dilde sadeleşme hareketi, 20. Yüzyılda analitik dil felsefesinin kurucuları tarafından farklı bir boyuta taşınmış, mantıksal pozitivizmde ise zirveye ulaşmıştır. Doğa bilimsel yöntemlerin etkisiyle şekillenen ve modern mantık alanında yapılan özgün ve nitelikli çalışmaların etkisiyle yetkinleşen bu anlayış, felsefenin metafizik problemlerini dil bağlamında ele almaktadır. Bu görüşün savunucuları, getirmiş oldukları bir dizi ölçüt aracılığıyla anlamlı olan ve olmayan ifadeler arasında ayrım yapmayı hedeflemişlerdir. Felsefi gelenekteki çözümsüz görünen “anlamsız” metafizik tartışmaları “elimine etmeyi” (...) amaçlayan bu hareketin vardığı son noktada, olgusal bir karşılığı bulunmayan ve mantıksal sözdizimi kurallarına uymayan her ifade, metafiziğin kalıntısı olmakla itham edilmektedir. Adorno ve Horkheimer’a göre spekülatif felsefeye yönelik gerçekleştirilen bu saldırı, Aydınlanma’nın dili mitostan arındırma çabalarının doruk noktasıdır. Onlara göre analitik dil felsefesinin olgucu filozoflarının felsefelerinde dilin anlam taşımasına müsaade edilmemekte ve yalnızca gösterge işlevi dikkate alınmaktadır. Dil, bir formül olarak katılaşarak soyutlaşmakta ve formüle uymayan her düşünce solup gitmektedir. Bu anlayış, spekülatif felsefe geleneğindeki felsefi sistemlerin unsurları olan etik, estetik, yaşamın anlamı gibi konuların felsefeden tasfiye edilmesine yol açmıştır. Adorno ve Horkheimer’a göre varlık alanındaki niteliksel farklılıkların göz ardı edilmesi, insanın şeyleşmesi ve kendi özüne yabancılaşmasına sebep olmuş, bireyin gizilgüçlerini kaybettiği bu ortamda toplumsal dönüşümün imkanı da ortadan kalkmıştır. (shrink)

Kur’ân’da mescid kavramı daha çok Mescid-i Haram bağlamında gündeme gelmekte ve yeryüzünde kurulan ilk evin/maʿbedin Ka’be olduğu ifade edilmektedir. Mescidler, Mescid-i Haram gibi güven, huzur, istikrar veren özgün yapılardır. Mescidler; terbiye, eğitim, irşâd, tefekkür, birlik ve beraberlik, dayanışma, yardımlaşma vurguları ile toplumun sosyal açıdan gelişmesini sağlar. İslâm tarihinde camilerin ifa ettiği vazifeler, İslâm dininin diğer muharref dinler gibi dinle dünya işlerinin arasını ayırmadığını, dini kalbe hapsetmediğini göstermektedir. Hz. Peygamber ve sahabeler döneminde mescidler çok amaçlı mekânlar olarak kullanılmaktaydı. Mescidlerin Hz. (...) Peygamber dönemindeki fonksiyonelliğini kaybetmesi toplum üzerindeki etkinliğini zayıflatmıştır. Mescidler günümüzde sosyal etkinliklerle canlı duruma getirilmeli ve öyle ki mescidler/camiler hayat olmalıdır. Makalemizde mescid kavramın Kur’ân ve hadislerdeki yeri, önemi, işlevi incelenecek ve mescidlerin tarihsel serüveni ve fonksiyonları hakkında bilgi verilecektir. Çalışmamız, ülkemizde camilerin asli fonksiyonlarına dönmesi ve toplumsal alanda etkinliğinin arttırılması hedeflemektedir. Bunun için yapılması gereken bazı iyileştirme faaliyetleri üzerinde durulacak ve çözüm önerileri sunulacaktır. (shrink)

Bütün zamanların en büyük filozoflarından birisi şüphesiz Platon’dur. Onun varlık, bilgi, etik, estetik ve siyaset gibi alanlara ilişkin yapmış olduğu özgün çalışmalar, çağdaşlarını etkilediği gibi Orta çağ, Yeniçağ ve Yakınçağ üzerinden geçerek, günümüzde dahi birçok düşünür ve akımın şekillenmesinde önemli bir rol oynar. Bu noktada Platon’un doğaya ve doğa bilimlerine yönelik görüşleri de önemli olmakla birlikte tartışma konusu olmuştur. Söz gelimi, pozitivist düşünürler Platoncu felsefenin doğa bilimlerine yönelik olumsuz bir tutumunun olduğunu dolayısıyla da bu felsefenin modern doğa bilimlerinin oluşum (...) ve gelişim süreçlerini engellediğini iddia ederler. Buna karşın 20. Yüzyılın başlarından itibaren E.A.Burtt, A.Koyre ve T. Kuhn gibi bazı düşünürler ise Platoncu felsefenin, modern doğa bilimlerinin gelişiminde belirleyici bir rol oynadığını ileri sürerler. Bu birbirine karşıt iddialar dikkate alındığında, Platoncu felsefenin doğa bilimlerine yönelik tutumunun gerçekte ne olduğu bir merak konusu olmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, Platon felsefesi içerisinde doğa bilimlerinin yeri ve öneminin ne olduğunu ve bunun bilhassa modern doğa bilimlerinin oluşum ve gelişimine ne bakımdan bir etkisinin olduğunu incelemektir. Nihayetinde bilimsel etkinliğin metafiziksel yönü esas alındığında Platoncu ve Yeni Platoncu felsefelerin modern bilimin oluşumunda belirleyici bir rol oynadığı söylenebilir. (shrink)

Abstract. Gettier’s famous examples intended to show that knowledge cannot always be equated with justified true belief. The Gettier problem can also be considered as a problem for topological epistemic logic: If knowledge and justified belief are conceived as topological operators K and B on topological spaces (to be considered as universes of possible worlds), one may ask whether it happens that there is a proposition A such that KA ≠ A & BA or not. If this is the case, (...) the epistemological logic defined by the topological operators K and B may be said to be non-traditional since there is for them a “Gettier proposition” where knowledge does not coincide with justified true belief. As far as we know, for the first time, this topological Gettier problem is discussed in Steinvold’s PhD dissertation (Steinsvold 2012). In Baltag, Bezhanishvili, Özgün, and Smets (2013), Steinvold’s co-derived set account is criticized since it can be easily “Gettierized”. Baltag et alii claim (without proof) that their topological account of Stalnaker’s logic KB of knowledge and belief does not have this flaw. In the following we will give some topological conditions that determine whether a topological KB model does or does not cope with the Gettier challenge. First, it will be shown that every KB model defines a (topologically slightly simplified) model that is rather similar to it but a is a model of traditional JTB (knowledge = justified true belief) logic of knowledge and belief. The existence of such doppelgangers of all KB models may be read as a qualified and partial topological rehabilitation of traditional JTB epistemology. Second, we consider the Gettier problem for a special class of models of Stalnaker’s combined logic of knowledge and belief KB, namely, for T0 Alexandroff spaces. We prove that, that almost all Alexandroff spaces do not face Gettier counterexamples. Third, we prove that the Stone spaces of Boolean algebras of regular closed subsets of Hausdorff (or T2) spaces X do not face Gettier counterexamples if the X are not pseu–docompact, and these Stone spaces do face Gettier counterexamples for compact spaces X. Succinctly formulated, Stalnaker’s KB logic of knowledge and belief can avoid Gettier problems for some models, while it falls back to traditional pre-Gettier JTB epistemology for other models. In contrast, co-derived set semantics is doomed to fail always in the sense that its models always fall prey to Gettier counterexamples. (shrink)

[...] Rousseau bir yandan çağının yükselen değerlerinden yararlanırken diğer yandan bu değerlerin içeriden eleştirisini yapmayı başarabilen düşünürlerden biri olduğu için fikirleri ölümünden asırlar sonra bile önemini yitirmemiştir. Demokratik devletlerin meşruiyet krizinin giderek derinleştiği ve çoğunlukçu, majoritarian, ideolojilerin etraflıca sorgulanmaya başlandığı çağımızda, demokrasiyi çoğunluk kararına ek olarak “rıza”, “Yurttaşlık”, “sivil özgürlük”, “kamusal uzlaşı” ve “Genel İrade” kavramlarıyla birlikte ele alan Rousseau’yu yeniden okumak önemlidir [...] Rousseau-demokrasi ilişkisinin kazılıp ortaya çıkartılacağı bu metinde uğranılacak olan kavramsal duraklar sırasıyla: Eşitsizlik (doğal ve toplumsal), özgürlük (...) (doğal ve sivil), politik bütün (bodypolitic), Genel İrade, ortak iyi (common good) ve Egemen olmalıdır. Söz konusu kavramlar, Rousseau’nun onlara yüklediği özgün anlamları gözden kaçırılmadan sanki ilk defa karşılaşılıyormuşçasına bir zihin açıklığı ile okundukları zaman, onun demokrasi görüşü de gün ışığına çıkartılabilir. (shrink)

Arap şiirinde özhiciv kültürünü yansıtan örneklerin analiz edildiği bu çalışmada, klasik Arap şiirinde özhiciv olgusu şiirin aykırı bir teması perspektifinden incelenmiştir. Câhiliye sonrası Arap toplumunda devletleşmeyle birlikte kabile birliğine dayalı sistemin nispeten yerini bireyselliğe bırakması ve bireyin kabile taassubundan bağımsızlaşması, hiciv anlayışında bazı dönüşümleri beraberinde getirmiştir. Böylece korkutmak, azarlamak ve itibarsızlaştırmak gibi hicivde aranan ve onu etkili kılan pek çok özellik işlevini yitirerek yerini eğlendirme ve güldürmeye bırakmıştır. Bu çerçevede özhiciv gibi ilginç bir tür ortaya çıkmış ve bu türde nitelikli (...) örnekler sergilenmiştir. Arap edebiyatının farklı dönemlerinde kendini hicvetmeye dair örneklerin izini süren bu çalışmada, ilgili malzemenin analizi yoluyla bu olgunun öncüleri, arka planındaki etkenler ve kullanıldığı bağlamlar tespit edilip ortaya konulması amaçlanmıştır. Arap dili ve belagati sahasında hiciv konusunu işleyen çeşitli düzeylerde akademik çalışmalar mevcuttur. Ancak tespit edebildiğimiz kadarıyla ülkemizde klasik Arap edebiyatında kendini hicveden şairleri doğrudan konu edinen herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Böylesine özgün bir tema üzerinde, Arap edebiyatının farklı dönemlerini kapsayacak şekilde derinlemesine ve ayrıntılı müstakil çalışmaların eksikliği, bu konunun ele alınmasını zorunlu kılan ana etkenlerden birisi olmuştur. Müstesna bir tema hüviyetini arz eden özhicve dair verilerin klasik edebî kaynaklarda dağınık olarak yer alması ya da yeterince ele alınmamış olması, bu olgunun Arap şiirinin kültürel sistemine aykırılığıyla birlikte, üzerinde düşünülmesi gereken önemli konular arasındadır. Bu çerçevede önce özhiciv ve ilintili kavramlar üzerinde durularak aralarındaki fark ortaya konulmaya çalışılmış, ardından özhicvin tarihçesi ve klasik Arap şiirindeki yeri ele alınmıştır. Son olarak doğrudan ve dolaylı olarak kendini hicvederek nadide örnekler sergileyen ve özhiciv geleneğinin gelişmesinde rol oynayan bazı şairler üzerinde durulmuştur. (shrink)