Many symptoms of possession described by exorcists correspond to the symptoms of psychiatric disorders. Before helping a person who feels that they are possessed by an evil spirit, one should answer this question: when is therapy necessary, and when is an exorcism required? The article points out that psychiatrists have different attitudes to theological explanations of possession and exorcism. According to the author, it is best to adopt a complementary attitude, such as leaves room for the thought that there exist (...) two causes for the symptoms of possession - the natural and the supernatural one. This may then furnish a common approach for medicine, psychology and religion. The article presents the theological criteria for determining possession by an evil spirit, and the psychological criteria for diagnosing pathological possession, as given by the World Health Organisation and the American Psychiatric Association. The author discusses similarities and differences between the theological criteria for diagnosing demonic possession and the criteria involved in a medical diagnosis. On the basis of both psychological and theological criteria, it is possible to recognize psychopathological states and demonic possession in multidimensional terms. This allows the author to distinguish four situations: health, psychopathological possession, demonic possession of a mentally healthy person, and coexistence of demonic possession with psychiatric disorders. Practical experience shows that the largest number of patients seeking help in health centres belongs to the fourth group, which is why there is a need for close cooperation between exorcists and psychologists or psychiatrists. (shrink)

W rozdziale piątym analizuję teoriodowodowe kryteria logiczności dla rachunku sekwentów. [ZE WSTĘPU AUTORA].

This article presents the criteria and measurement tools employed when assessing quality of life for children and adolescents. The notion of ‘quality of life’ is dynamic, in that quality of life changes as a function of age, stage of development, level of reflection, the undertaking of new tasks, and the adoption of new roles. How we assess the subjective quality of life of children and adolescents depends on the level of development and quality-of-life criteria specific to a given period. For (...) younger children, the fulfilment of basic needs - i.e. emotional needs, such as the need to feel safe or valued by others - is especially relevant. For older children, family and health are important, but so are peer-acceptance and school achievements. For adolescents, personal considerations such as the sense of self, autonomy, interpersonal relationships, having friends, possibilities of development and prospects for the future, are all important. It is possible to measure quality of life even in small children, but doing so requires that we pay attention to the specifics of their development, the scope of their personal experiences, and their ability to express their assessments. Hence an approach that makes use of an attractive format is to be preferred. Knowledge of the specific quality-of-life criteria involved enables researchers to construct adequate tools, and to use their results to help bring about improvements in quality of life and the promotion of healthy living. (shrink)

The main subject of the article is a critical analysis of the functions of the criteria of identity. The author presents a methodological stance called criterialism which claims that the criteria of identity play an important role and have a vast application in both science and philosophy. A set of arguments is presented then to show a polemic stance that the criteria of identity are not responsible for individuation. The author nevertheless acknowledges a positive function of the criteria of identity, (...) which is stated under the name of ontological clarification. (shrink)

The standard model of rationality points to the following criteria of rationality: appropriate articulation, obeying the rules of logic, and proper justification. These criteria however cause troubles, when they are used in particular cases. In the article it is proposed two-level model of rationality. The first level would comprise four metaprinciples: linguistic exactness, obeying the rules of logic, criticism, and ability to solving the problems. The second level would refer to certain types of beliefs, building models for them.

Rozdział szósty podsumowuje całą pracę. Staram się w nim sprecyzować znaczenie terminu "kryterium logiczności" i pokazać jaką budowę powinny mieć takie kryteria. Analizując trzy spośród sformułowanych w poprzednich rozdziałach kryteriów logiczności, podejmuję dyskusję na temat zakresu ich stosowania. Na zakończenie szkicuję sposób konstruowania złożonych kryteriów logiczności i pokazuję, że zaproponowane przeze mnie kryterium jest spełnione przez logikę klasyczną i przez intuicjonistyczny rachunek predykatów. [ZE WSTĘPU AUTORA].

Od początku rozwoju stuletniej historii metaetyki rozważania językowe grały kluczową rolę przy wyborze dobrej teorii metaetycznej. Celem artykułu jest ukazanie i wyjaśnienie tego faktu poprzez wskazanie na najistotniejsze motywy rozwoju dociekań metaetycznych. Postawiona została również teza, że główny problem metaetyki ująć należy szerzej, niż uczynił to w ostatnich latach we wpływowy sposób M. Smith. W tym celu zaprezentowane zostały dwa kryteria dobrej teorii metaetycznej postulowane przez M. Timmonsa i T. Horgana: kryterium koherencji i doświadczenia oraz cechy języka moralności, jak (...) również inne istotne, psychologiczne, epistemologiczne i ontologiczne fenomeny, które w kluczowy sposób determinują kształt współczesnej debaty metaetycznej. Następnie ich wpływ zobrazowany został na przykładach kilku najgłośniejszych polemik metaetycznych. (shrink)

Attention deficit hyperactivity disorder is most commonly diagnosed at school age, when it reveals itself through the difficulties children face in connection with such things as attention deficit, excessive hyperactivity and impulsiveness, all of which may problematize studying at school. It should be noted that the initial symptoms of ADHD, which may already be present in early childhood, can alter with age, and may also change according to situation. The aim of this article is to explore the diagnostic criteria for (...) attention deficit hyperactivity disorder while giving special consideration to the different symptoms occurring at successive stages of child development and also outlining those behavioural and emotional disorders that co-occur with ADHD. (shrink)

Wychodząc od klasycznych koncepcji piękna, pokazujemy, w jaki sposób kategoria ta funkcjonuje w nauce oraz jak jej rolę w ocenie i wyborze wytworów naukowych rekonstruują współcześni filozofowie nauki. Głównym celem pracy jest wykazanie, że praktyka badawcza fizyki współczesnej i kosmologii wskazuje, że piękno nie jest traktowane jako kategoria autonomiczna, ale raczej jako kategoria dająca się zredukować do prostoty, elegancji lub symetrii, co jest bliskie koncepcjom J. W. McAlistera, N. Maxwella lub P. Thagarda, którzy włączają kryteria pozaempiryczne w racjonalną rekonstrukcję (...) rozwoju nauki. W pracy pokazujemy, że zaprezentowane koncepcje da się istotnie rozszerzyć w oparciu o faktycznie stosowane w praktyce badawczej kryteria informacyjne, które nadają sens operacyjny pojęciu prostoty. Fundamentalność symetrii w fizyce jest także przykładem tego, że piękno wypływające i wiążące się ze zrozumieniem treści teorii naukowych nie jest jedną cechą, ale ogólną strukturalną koherencją cech – piękno w nauce ma naturę strukturalną. (shrink)

Leon Chwistek był jednym z najważniejszych myślicieli w Polsce okresu międzywojennego. Będąc filozofem, logikiem, artystą i teoretykiem sztuki, niejednokrotnie komentował historyczne i współczesne sobie zjawiska życia artystycznego, a także formułował wyraziste poglądy na temat krytyki sztuki. Celem niniejszego artykułu jest syntetyczne omówienie tych poglądów i nakreślenie kontekstu, w jakim się one kształtowały. Tym samym w artykule autor odwołuje się nie tylko do osiągnięć teoretyczno-artystycznych Chwistka, ale również do jego filozofii i dokonań naukowych. W tym celu autor prezentuje kluczowe zagadnienia krytyki (...) sztuki Chwistka w układzie problemowym, przeprowadzając analizę treści wybranych wypowiedzi i nakreślając ich konteksty kulturowe. Omówione zostają kolejno następujące aspekty: miejsce krytyki artystycznej w ogólnie pojętym życiu kulturalnym Polski międzywojennej, doświadczenie jako podstawa sądu krytycznego, metodologia pracy krytyka sztuki, kryteria wartościowania dzieł sztuki i postaw twórczych. (shrink)

"Kapitał społeczny ludzi starych na przykładzie mieszkańców miasta Białystok" to książka oparta na analizach teoretycznych i empirycznych, która przedstawia problem diagnozowania i używania kapitału społecznego ludzi starych w procesach rozwoju lokalnego i regionalnego. Kwestia ta jest istotna ze względu na zagrożenia i wyzwania związane z procesem szybkiego starzenia się społeczeństwa polskiego na początku XXI wieku. Opracowanie stanowi próbę sformułowania odpowiedzi na pytania: jaki jest stan kapitału społecznego ludzi starych mieszkających w Białymstoku, jakim ulega przemianom i jakie jest jego zróżnicowanie? (...) Ludzie starzy są tu postrzegani jako kategoria społeczna, czyli zbiór osób podobnych do siebie pod względem społecznie istotnych cech (takich jak wiek, posiadane role społeczne i świadomość korzystania ze świadczeń społecznych), którzy są świadomi tego podobieństwa i swojej odrębności od innych. Przyjmuje się ponadto, iż osoby takie przekroczyły 60. rok życia. Zakłada się też, że w zasobach ludzkich skumulowany jest kapitał ludzki, społeczny i kulturowy. Kapitał społeczny jest tu ujmowany szeroko jako potencjał współdziałania osadzony w powiązaniach międzyludzkich i normach społecznych, który może przynosić korzyści osobom, grupom i społeczeństwom. W części teoretycznej przedstawiono informacje o starości jako etapie w życiu jednostki, wyjaśniono pojęcie ludzi starych, omówiono społeczne teorie starzenia się, historyczne czynniki oddziaływające na położenie kategorii społecznej ludzi starych, zmiany ich miejsca w społeczeństwie polskim w trakcie transformacji ustrojowej i na początku XXI wieku, możliwe konsekwencje wzrostu długości życia w warunkach demokracji i kapitalizmu oraz charakterystykę problemu starzenia się ludności Białegostoku jako miasta pogranicza. Zaprezentowano też różnorodne koncepcje kapitału społecznego, sfery jego oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy, jego stan w Polsce oraz wytyczne do strategicznego budowania jego zasobów. Przybliżono również wybrane informacje o aktywności ludzi starych w życiu publicznym, społecznym i gospodarczym jako kluczowych cechach ich kapitału społecznego. Porządkując różne stanowiska teoretyczne, wyniki badań i dane statystyczne, dążono do powiązania wielu rozproszonych źródeł w przekonaniu, iż jest to istotne w celu określenia i zagospodarowania zasobów kapitału społecznego seniorów, jak również niwelacji opóźnienia polskiej socjologii w zakresie badań nad ludźmi starymi. Pomimo, iż za podstawową perspektywę teoretyczną publikacji uznana została koncepcja kapitału P. Bourdieu, autor bierze również pod uwagę propozycje badawcze J.S. Colemana, R.D. Putnama, F. Fukuyamy, A. Giddensa, P. Sztompki i A. Sadowskiego. Drugi rozdział zawiera określenie ram metodologicznych badań przeprowadzonych na potrzeby tej publikacji. Omówiono przyjęte założenia badawcze oraz przybliżono sposób i przebieg realizacji badań. Przede wszystkim zdecydowano się na korzystanie z metody jakościowej i zastosowanie techniki wywiadu swobodnego ukierunkowanego. Uznano, iż podmiotowy kontakt z ludźmi starymi umożliwi dokładniejsze rozpoznanie kontekstu, w którym znajdują się zasoby ich kapitału społecznego. Jest to ważne, gdyż przenoszenie na rodzimy grunt opracowanych za granicą interpretacji działań ludzi starych i rozwiązań aktywizujących, może okazać się nieskuteczne lub wywołać negatywne efekty zewnętrzne. Ponadto w literaturze przedmiotu zwraca się uwagę na niedostatek badań gerontologicznych zgodnych z paradygmatem interpretatywnym. Badaniu poddano 26 respondentów w wieku od 60 do 89 lat żyjących w mieście Białystok związanych z jedną z dwóch różnych instytucji: Domem Pomocy Społecznej i Uniwersytetem Trzeciego Wieku. Poprzez porównywanie osób znajdujących się na dwóch biegunach aktywności społecznej możliwe było dostrzeżenie podobieństw i różnic w ich wyposażeniu kapitałowym, a zarazem w osiągniętych w ciągu życia pozycjach w strukturze klasowej i zasobach służących pomyślnej starości6. W trzecim rozdziale przedstawiona została część wyników analiz empirycznych. Przybliżono tu sposób, w jaki ludzie starzy myślą o podobnych sobie przodkach i osobach współczesnych, a także czynniki, w zależności od których zmienia się ich pozycja społeczna w mieście oraz problemy społeczne, jakie uznają za najważniejsze dla ludzi starych. Analizie poddano opinie o ich czasie wolnym, szansach i barierach aktywności ekonomicznej. Wyróżniono typy kapitału społecznego ludzi starych w zależności od instytucji, z którymi są związani oraz podejścia do postrzegania i wykorzystywania zróżnicowania wewnętrznego seniorów. Omówiono wizerunek seniorów w środkach masowego przekazu. Publikacja nie zawiera ścisłego zakończenia. W ostatnim rozdziale wskazano jedynie na główne wnioski płynące z badań oraz na potencjalne dalsze kierunki analiz. Uzupełnienie tego podejścia stanowią zamieszczone w aneksie zestawienia oddolnych technik budowania kapitału społecznego oraz podstawowych cech Miast Przyjaznych Starszemu Wiekowi. Z opracowania tego z pewnością będą mogli skorzystać nie tylko naukowcy zajmujący się tematyką ludzi starych, ale i pracownicy socjalni, politycy, pracodawcy, przedstawiciele mediów i organizacji pozarządowych oraz obywatele Białegostoku i innych miast. ** "Social Capital of Old People on the Example of Bialystok Residents" is a book based on theoretical and empirical study, which presents an issue of diagnosing and using of old people social capital in the local and regional development processes. This issue is significant because of the threats and challenges associated with process of rapid ageing of Polish society at the beginning of 21st century. Publication, in particular, is an attempt to give answers to the following questions: what is the state of old people social capital in Bialystok, what transformations it undergoes and how is it differentiated? In this study old people are viewed as a social category, which is a set of people similar to each other in terms of socially significant features (such as age, possessed social roles and awareness of received social benefits), who are aware of these similarities and differences between each other. Moreover, it is assumed, that such persons exceeded the 60 years of age. It is also assumed that human, social and cultural capital is accumulated in the human resources. Social capital is recognized here broadly as a potential for collaboration embedded in interpersonal relationships and social norms that may benefit individuals, groups and societies. The book consists of three chapters. The first, which is the theoretical part of work, includes information about: old age as a stage of individual life and explanation of the old people notion. It discusses social theories of ageing, historical factors affecting on the social position of old people category, changes in their place in Polish society during the system transformation and in the early 21st century. It describes the possible consequences of increased life expectancy for democracy and capitalism - including the concepts of society for all ages, silver economy. It also features ageing population issue, as well as social policy towards the elderly and old age in Bialystok as the borderland city. A variety of social capital concepts were presented; the spheres of its influence on socio-economic development, its status in Poland and guidelines for strategic building of its resources. Selected information on the activity of old people in public, social and economic life as key features of their social capital was brought closer. Putting various theoretical positions, results of research and statistical data in order was aimed to link many dispersed sources considering that it is relevant to identify and develop seniors' social capital resources, as well as leveling the delay of Polish sociology research on the elderly. Fundamental theoretical perspective of publication is the concept of capital according to P. Bourdieu. However, the proposals of J.S. Coleman, R.D. Putnam, F. Fukuyama, A. Giddens, P. Sztompka and A. Sadowski were also used. The second chapter contains a methodological framework for the purposes of study. Research assumptions, method and course of implementation of studies were discussed. The study is based on the qualitative method and the application of in-depth interview techniques. It was considered that the personal contact with old people will be more accurate than other research techniques to identify the context in which they social capital resources can be found. It is important because the transfer of developed abroad activating solutions and interpretations of old people actions may be ineffective or have negative external effects in the Polish context. Moreover, in the Polish science literature attention is paid to scarcity of gerontological research in accordance with the interpretive paradigm. Study involved 26 respondents aged 60 to 89 years living in Bialystok associated with one of two different institutions: nursing home for the elderly and University of the Third Age. By comparing the persons on two extremes of social activity it was possible to see similarities and differences in their capital equipment, and also in achievements of the life positions in the class structure and resources aimed at successful ageing. The third chapter presents the empirical analysis of the research results. This part outlines the way in which old people think about their ancestors and contemporary people. It also shows factors according to changes in their social position in the city, social issues which they consider most important for old people, their opinions about leisure time, opportunities and barriers of economic activity and types of old people social capital depending on the institution with which they are associated. Approach to the perception and use of internal disparities of seniors were also discussed. The analysis additionally contains the evaluation of senior citizens image in the polish mass media. This publication does not contain a strict ending. It only identifies the main conclusions of the research and potential directions of future analysis. Above all, older people could improve their position not by demanding increases in social benefits from which major parts are often taken away by their family members, but by highlighting their human, social and cultural capital. It is necessary to create favorable conditions for social and professional life of old people and their cooperation with members of local communities. Important role in this regard is played by institutions implementing three tasks: stimulating senior citizens' desire to satisfy previously unrealized needs; creating relationships between them so that they can solve their own problems and work for the others; and providing legal, social and vocational guidance. Stimulating cooperation between existing public, commercial and non-governmental sector organizations may serve to achieve these goals. The dissemination of bottom-up techniques of social capital building and checklist of essential features of Age-friendly Cities may also be important. -/- . (shrink)

Maladyczne zainteresowania J.I. Kraszewskiego rzutowały na jego koncepcje powieściowe, służyły mu do diagnozowania chorób społecznych. Takie strategie maladyczne widoczne są w powieści z początku lat 70. XIX wieku Morituri, która sugeruje już samym tytułem proces chorowania. Najwyrazistszy (i być może również potraktowany jako synekdocha) jest pod tym względem wątek generała Hugona Brańskiego, reprezentanta rodu arystokratycznego, którego upadek jest tematem dzieła (pisarz podejmował ten temat również w innych powieściach). Literacki opis popadania generała w chorobę jest artystycznym przykładem klinicznego obrazu schizofrenii (...) paranoidalnej. W deskrypcji tej wykazał się Kraszewski intuicją, być może także zdolnością obserwacjii prawdopodobnie wiedzą o tym schorzeniu (jeszcze wtedy nienazwanym) wyniesioną z ówczesnej literatury medycznej. (shrink)

Recenzowana monografia naukowa dotyczy wybranych, niezwykle ważnych kwestii społecznych i etycznych, związanych z poszczególnymi etapami życia ludzkiego: jego początkiem, trwaniem i śmiercią. Składa się z dziewięciu artykułów, które łącznie tworzą szeroką panoramę współczesnych problemów bioetycznych. […] Jest przykładem ich dobrego diagnozowania, aktualizowania refleksji nad nimi i proponowania konkretnych rozwiązań, które odwołują się – co bardzo cenne – do rodzimych przykładów. […] Adresatami publikacji mogą być zarówno osoby profesjonalnie związane z szeroko rozumianą służbą zdrowia, studenci kierunków medycznych, jak i pacjenci (...) oraz ich rodziny, a także osoby zawodowo organizujące wsparcie w trudnych sytuacjach. Publikacja zainteresuje także osoby, które poszukują refleksji nad społecznie ważnymi kwestiami bioetycznymi, ukazanymi w perspektywie personalistycznej. Z recenzji ks. dr. hab. Zbigniewa Wanata, prof. UMK Monografia zawiera szereg interesujących tekstów analizujących dylematy moralne związane z początkiem i końcem ludzkiego życia. Poruszane zagadnienia są ważne i aktualne. W części pierwszej znajdują się opracowania dotyczące kwestii prenatalnych i okołoporodowych, w części drugiej – kwestii terminalnych, a na końcu tekst zwieńczający, dotyczący pojęcia sumienia […] Szczególnie cenne wydają się teksty prezentujące obszerne wyniki badań własnych (np. opieki nad dziećmi z zespołem Downa) i funkcjonowanie niedawno powstałych instytucji (jak hospicja perinatalne) albo opisujące proponowane procedury postępowania w praktyce (np. w stosunku do osób umierających). Inne teksty, nawet jeśli dotyczą zagadnień znanych (np. diagnostyki prenatalnej lub opieki nad ciężarnymi niepełnosprawnymi), omawiają je w sposób porządkujący dotychczasową wiedzę. Powyższe sprawia, że monografię można uznać za dzieło oryginalne. […] Wśród Autorów poszczególnych rozdziałów znajdują się osoby rozpoznawalne w środowisku medycznym i bioetycznym, co sprawia, że publikacja powinna cieszyć się zainteresowaniem w tych kręgach, a sformułowane w niej postulaty mogą mieć wartość aplikacyjną. Z recenzji dr. hab. med. Jakuba Pawlikowskiego, prof. UKSW. (shrink)

Artykuł podejmuje problematykȩ zwolnień pracowników przedsiȩbiorstw, która zyskuje na znaczeniu wraz z utrzymywaniem siȩ globalnego kryzysu gospodarczego na pocz¸a}tku XXI wieku. Kryzys prowadzi do dynamicznych zmian w otoczeniu organizacji i w wielu przypadkach wymusza decyzje o podjȩciu działań restrukturyzacyjnych. Restrukturyzacja przedsiȩbiorstw może obejmować zarówno ograniczenie kosztów prowadzenia działalności, modernizacjȩ procesów produkcji i świadczenia usług, zmianȩ rynków i partnerów biznesowych, jak również racjonalizacjȩ zatrudnienia. Zmiany w strukturze zatrudnienia mog¸a} prowadzić do kształtowania nowych, bardziej elastycznych relacji z pracownikami. W tym kontekście outplacement (...) jako koncepcja odpowiedzialnego zarz¸a}dzania zwolnieniami pracowników umożliwia zarówno złagodzenie negatywnych skutków utraty pracy i skrócenie okresu bezrobocia, jak też ochronȩ kompetencji istotnych przedsiȩbiorstwa. Opracowanie w oparciu o krytyczn¸a} analizȩ literatury przedmiotu przybliża: przesłanki do outplacementu jakimi s¸a negatywne efekty redukcji zatrudnienia w organizacji, stereotypowe i racjonalne kryteria zwolnień pracowników oraz koncepcjȩ kompetencji kluczowych i ich ochrony. ** Article undertakes issue of enterprises layoffs, which is becoming increasingly important along with persistence of the global economic crisis at the beginning of the 21st century. Crisis leads to dynamic changes in the organization environment and in many cases forces the decision to take restructuring actions. Restructuring of firms may include both reduction of operating costs, modernization of production and services processes, changing markets and business partners, as well as the rationalization of employment. Changes in the structure of employment can lead to the development of new, more flexible relationship with employees. In this context, the outplacement as a concept of responsible management of the redundancies can both address the possible negative effects of job losses and reduction of unemployment, as well as the protection essential company competences. Article on the basis of the literature critical analysis brings: evidence for outplacement which are the negative effects of downsizing in the organization, stereotyped and rational criteria for redundancies as well as the concept of key competencies and their protection. (shrink)

Głównym celem artykułu jest problematyzacja paternalizmu i dyrektywności w kontekście różnic między psychoterapią a poradnictwem. Często przyjmuje się, że psychoterapia dotyczy zaburzeń psychicznych, poradnictwo zaś kryzysów rozwojowych i innych problemów u osób zdrowych. Przyjęcie takiej perspektywy oraz etyki psychoterapeutycznej jest równoważne z przyjęciem dyskursu interwencji medycznej i wiąże się z traktowaniem pacjenta w sposób paternalizujący i dyrektywny. Jest to problematyczne, gdyż sama kategoria „zaburzeń psychicznych”, jak i kryteria diagnostyczne poszczególnych diagnoz, krytykowane są z wielu różnych pozycji. Przykład Soterii, podejścia (...) terapeutycznego dla osób z diagnozą psychozy lub schizofrenii, pokazuje, że nawet w przypadku takiej „ciężkiej choroby psychicznej” model pomocy bliższy poradnictwu, pozwalający na zachowanie większej autonomii i podmiotowości pacjenta, może być równie – a nawet bardziej – skuteczny niż konwencjonalne podejście medyczne i psychoterapeutyczne operujące w aksjologii medycyny. Artykuł stanowi punkt wyjścia do rozważań dotyczących sformułowania właściwego obszaru zainteresowań poradnictwa i psychoterapii, celów tych interwencji oraz konsekwencji etycznych takich decyzji. (shrink)

Uniwersytet jako biurokratycznie i rynkowo zarządzane przedsiębiorstwo był obiektem krytyki od lat 80. minionego wieku — w Stanach Zjednoczonych Allan Bloom nazwał go wtedy multiwersytetem, a trochę później Bill Readings pisał już o „uniwersytecie w ruinie” (in ruins), który ukrywa się za szyldem „doskonałości”. Polski uniwersytet przejął ekonomiczne kryteria ewaluacji nauki — wymierne w liczbach grantów i punktów. Merkantylizacja wiedzy stwarza szereg problemów także natury etycznej — prowadzi do zaniżenia lub porzucenia wszelkich standardów akademickich, do degradacji autorytetu w nauce, (...) krytyki naukowej, faktycznej jakości badań i nauczania. Czy na współczesnym uniwersytecie jest w ogóle miejsce na zachowania podlegające ocenie moralnej? Jakie są umiejętności wymagane do — i warunki możliwości — stosowania norm moralnych w życiu akademickim? (shrink)

Czy coś naprawdę „odchodzi” całkowicie? Niniejszy artykuł jest poszukiwaniem „rzeczywistego usunięcia” i metafizyki, która musi temu towarzyszyć. Dlaczego to jest ważne? W badaniach nad sztuczną inteligencją naukowcy zaproponowali ruchomy punkt docelowy do momentu osiągnięcia sztucznej inteligencji. Zaczęło się od testu Turinga i ewoluowało przez dużą ilość argumentacji (np. Dreyfussa, dotyczącą tego, czego nie potrafią komputery, przez „osobliwość” Kurzweila oraz wiele innych kryteriów i tysiące dyskusji na temat tego, czym jest inteligencja i co oznaczałoby ją symulować lub, jak wolę, naśladować). Cała (...) ta dyskusja wciąż polega na rozważaniu analogii do ludzkiej inteligencji, a nie na zbliżaniu się do samej rzeczy, ale dobre analogie muszą dotyczyć czegoś znacznie więcej niż funkcji analogicznej: muszą zbliżać się do prawdziwej nieodróżnialności. Moje wywody będą zatem dotyczyły głównie dziedziny metafizyki i ontologii, tak jak rozumiem słowo „rzeczywisty” w wyrażeniu „rzeczywiste usunięcie”. Nie sądzę, aby współcześni badacze właściwie rozumieli problem czasu i jego wpływ na kryterium lub. kryteria sztucznej inteligencji. Stąd j w tych ramach oferuję „rzeczywiste usunięcie” w znaczeniu, które należy właśnie opisać. Argument AI ma implikacje dla całej metafizyki, ponieważ odnosi się do fundamentalnego charakteru czasu. (shrink)

Schopenhauer uważa, że wzniosłe uczucie między dwojgiem osób zawsze jest wyrazem miłości płciowej, perfidnie wywołanej i atrakcyjnie ukazanej przez wolę życia. W gruncie rzeczy w miłości chodzi o to, aby właściwie dobrane jednostki łączyły się w pary i płodziły dzieci, przedłużając w ten sposób trwanie gatunku, a ostatecznie - zapewniając odpowiednią jakość i trwałość życia jako takiego. Osoby oszukane przez wolę życia zwykle nie osiągają spełnienia ani szczęścia, a ich jednostkowe egzystencje naznaczone są trudnym do zniesienia bólem i cierpieniem. Schopenhauerowska (...) metafizyka miłości płciowej ujawnia stosowane przez wolę kryteria absolutne i relatywne w doborze kochanków, rozpatruje kwestię rzadkiego fenomenu miłości metafizycznej oraz wskazuje na możliwość częściowego wyzwolenia się spod wpływu woli i zadbania o własne dobro. (shrink)

Książka ta ma dwa, bliźniacze, tematy: ekspresję i doświadczenie. Ma także dwoje bohaterów: nasłuchujący podmiot i improwizację. Tym, co spaja przedstawioną tu refleksję, jest audioantropologiczna perspektywa, pozwalająca odsłonić kulturowe kryteria słuchania i improwizowania. A jednak z wielu zgromadzonych tu opowieści wyłania się obraz kultury, w której „nikt nie słucha” i „nikt nie improwizuje” – a może, poprawniej, „nikt słucha” i „nikt improwizuje”. Czy jest bowiem „kimś” podmiot słuchania – wystawiany nieustannie na pokusę fantazjowania i, ostatecznie, wydany na pastwę fantazmatów? (...) Czy jest „kimś” podmiot improwizujący, który czyni wiele, by stać się samoorganizującym się procesem improwizowania? (shrink)

Pytanie o początki człowieka, stawiane na gruncie nauk biologicznych, jest pytaniem o linię filogenetyczną, wiodącą do pojawienia się gatunku Homo sapiens. Dysponując jakąś hipotezą, dotyczącą przebiegu tej linii, biolog może starać się ustalić, kiedy i gdzie zaszła zmiana na tyle decydująca, że należy ją uznać za równoznaczną powstaniu naszego – prawdziwie nowego – gatunku. Problem polega jednak na tym, że kryteria, pozwalające jednoznacznie odróżnić jeden gatunek od drugiego, wydają się być trudne, a być może nawet niemożliwe do sformułowania. Oznacza (...) to, że samo pojęcie „prawdziwie nowego” gatunku jest w pewnym sensie puste. W artykule zostały ukazane kluczowe problemy metodologiczne, występujące na gruncie antropologii przyrodniczej, mające znaczenie dla jej ustaleń. -------------- Zgłoszono: 12/08/2020. Zrecenzowano: 10/09/2020. Zaakceptowano do publikacji: 12/10/2020. (shrink)

W Cesarstwie Bizantyńskim wyłonienie żony cesarza odbywało się w formie konkursu piękności, który stanowił jeden z elementów ogólnej mistyki otaczającej władców Konstantynopola i ich dwór oraz zapobiegał zdobywaniu przez lokalne elity nadmiernych wpływów w otoczeniu władcy państwa. Konkursy te, organizowane wyłącznie dla pierwszych zaślubin pierworodnych synów cesarza, wyłaniały najpiękniejsze i najbardziej cnotliwe kobiety do roli przyszłej cesarzowej. Ceremoniał tego zwyczaju podnosił rangę cesarskich ślubów. Oryginalne źródła bizantyńskie wskazują, że konkursy te odbywały się w latach 788–882, a pierwszy z nich został (...) oficjalnie zorganizowany przez Irenę dla jej syna Konstantyna VI. Kryteria stosowane do wyłonienia zwycięzcy opierały się na kombinacji czynników: wieku, wyglądu, postawy, idealnych rysów twarzy, pełnych wdzięku ruchów i chodu oraz skromnej postawy. Rzymskiemu cesarzowi mogła dorównać jedynie kobieta posiadająca odpowiednie kwalifikacje, a przede wszystkim najbardziej cenioną cnotę tamtych czasów – urodę. Tylko najpiękniejsza kobieta miała przywilej stanąć u boku cesarza. Dwa symbole używane do przypieczętowania wyboru panny młodej to złote jabłko i złoty pierścień. Bizantyńskie konkursy piękności wywierały czarujący wpływ na poddanych cesarstwa w trakcie i po ich istnieniu. Nawet świat kościelny był urzeczony ich blaskiem, a najbardziej intrygujące informacje na ich temat można znaleźć w kronikach świętych. Celem artykułu jest zaprezentowanie sposobu przedstawiania tej ceremonii w oryginalnych źródłach bizantyńskich oraz we współczesnej historiografii. Ponadto zostaną omówione wpływy tego zwyczaju na politykę oraz okoliczności jego zniknięcia. (shrink)

Artykuł poświęcony jest specyfice rozwoju osobowości osób z OMZ, który rozumiany jest jako rozwój w utrudnionych warunkach, nie jest on tożsamy ani z normalnym, ani anomalnym rozwojem. Cele, ukierunkowanie i kryteria rozwoju w utrudnionych warunkach nie odbiegają od normalnego rozwoju, jednak deficyt określonej kategorii zasobów rozwoju wymaga podniesionej mobilizacji pozostałych zasobów i podnosi miarę wysiłków, które należy dostosować do indywiduum dla osiągnięcia celów rozwoju. Teoretyczny model, zaproponowany w artykule, opisuje osobowościowy rozwój przez mechanizmy współdziałania fizycznych, społecznych i osobowościowych zasobów, (...) kompensacje deficytu jednych zasobów innymi. Sytuacja rozwoju osób z OMZ charakteryzuje się wyzwaniem niepełnosprawności, przyjęcie którego prowadzi do budowania u nich jakościowej figury systemu regulacji działania, opartego na kompensacji przez osobowościowe zasoby deficytu fizycznych środków, przy czym charakter tej kompensacji licznie kształtuje się dostępnością makrospołecznych i mikrospołecznych zasobów pomocy społecznej. (shrink)

Artykuł zawiera rozważania natury metodologicznej dotyczące tworzenia teorii w pedagogice. Pedagogika należy do nauk praktycznych, tj. do nauk, których głównym celem jest projektowanie. Funkcja teorii w naukach praktycznych polega na określaniu sposobów realizacji postulowanych stanów rzeczy. Funkcja ta wyznacza sposób postępowania badawczego zmierzającego do konstrukcji teorii. Procedura tworzenia teorii w naukach praktycznych została przedstawiona jako proces tworzenia tzw. modelu optymalizacyjnego. Budując model optymalizacyjny przyjmuje się tzw. kryteria efektywności, czyli postulaty określające optymalne stany rzeczy. W pedagogice rolę takiego kryterium pełni (...) cel wychowania. Określenie możliwości realizacji celu wymaga przyjęcia pewnych założeń dotyczących wyboru metod stosowanych w procesie wychowania. Problemy stanowiące punkt wyjścia przy tworzeniu teorii optymalizacyjnej (modelu optymalizacyjnego) ogólnie można scharakteryzować jako problemy określenia relacji między postulowanymi stanami rzeczy a czynnikami, od których zależy realizacja takich stanów rzeczy, Rozwiązania tych zagadnień zawarte są w twierdzeniach optymalizacyjnych; w pedagogice są to twierdzenia opisujące relacje między celem wychowania i środkami prowadzącymi do jego osiągnięcia. Twierdzenia optymalizacyjne poddane są instrumentalizacji, polegającej na określeniu sposobów postępowania w procesie wychowania, zmierzających do osiągnięcia celu. W artykule omówiona została procedura tworzenia modelu optymalizacyjnego. Następnie na podstawie analizy wybranych prac w teorii wychowania dokonano rekonstrukcji procesu postępowania badawczego, którego rezultat stanowi teoria. Przedstawiono przykłady twierdzeń z teorii wychowania sformułowanych w postaci twierdzeń optymalizacyjnych, a także przedstawiono ich instrumentalizację. Przeprowadzona charakterystyka tworzenia teorii jest traktowana jako punkt wyjścia do dalszych badań nad modelem tworzenia teorii pedagogicznych. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie nauczania Kościoła jako wykraczającego poza błędny i rozłączny podział etyki na deontologię i teleologię. Autor przypomina szerokie tło przemian kulturowych, które towarzyszyły kontrowersjom wokół encykliki bł. Pawła VI "Humanae vitae". Teologiczna kontestacja nauczania Magisterium była powodem napisania przez św. Jana Pawła II encykliki "Veritatis splendor". Papież rozwiewa doktrynalne wątpliwości zasiane przez proporcjonalistów, przedstawiając im niezwykle przemyślaną i tradycyjną koncepcję źródeł moralności. Wychodząc od priorytetu celowości ludzkiego działania Papież podkreślił wagę przedmiotu czynu. Dla moralnego dobra ludzkiego czynu (...) konieczne jest jego podwójne właściwe odniesienie: wertykalnie do celu ostatecznego, czyli Boga, oraz horyzontalnie wobec człowieka poprzez przedmiotową zgodność działania z ludzkim dobrem. Papieskie rozważania zostają uzupełnione komentarzem do "Summy Teologii" św. Tomasza, który w analogiczny sposób przedstawia źródła moralności ludzkiego czynu. Rozróżniając wewnętrzny i zewnętrzny akt woli, św. Tomasz pokazuje właściwe źródła moralności każdego z tych aktów. W pierwszym przypadku jest to właściwy przedmiot woli, który jest tożsamy z dobrem; natomiast w drugim – konieczny jest ponadto właściwy przedmiot innych władz. Właściwa antropologia przywraca fundament pod adekwatne rozumienie zarówno prawa naturalnego, jak i potrzebę etyki cnót, która okazuje się wielką praktyczną pomocą dla człowieka w drodze do właściwej mu doskonałości. Przedstawione podstawowe prawdy nauczane od lat przez Magisterium o tyle domagają się przypomnienia, że współczesna dominująca kultura wytrwale dekonstruuje racjonalny porządek tego nauczania czyniąc zeń karykaturę. Papieskie analizy pozwalają oczyścić etyczne kryteria rozeznawania dobra i zła, przypominając o zaproszeniu do piękna teologalnego życia w Chrystusie. Umożliwia ono zdrowy krytyczny osąd konkretnych sytuacji, jak również możliwość uniknięcia rozpowszechnionych współcześnie błędów i wynikającego z nich kryzysu tożsamości. (shrink)

W artykule dyskutuję warunki decydujące o zakończeniu działania i kryteria, uzasadniające to zakończenie. W nawiązaniu do tradycji filozoficznej i tekstów literackich pokazuję niepewny status końca działania. Wychodzę od spostrzeżenia, że w filozofii działania poświęcono temu problemowi znacznie mniej uwagi niż problemowi początku działania, a to ze względu na moralne i polityczne implikacje początku działania, szczególnie powiązanie początku działania z wolną wolą. Argumentuję, że koniec działania jest problemem równie doniosłym. Proponuję performatywną interpretację aktu zakończenia. Zgodnie z tą interpretacją racje zakończenia (...) działania kształtują się wyraźnie i zobowiązująco dopiero w refleksji. ----------------------------------------- Zgłoszono: 19/10/2023. Zrecenzowano: 20/01/2024. Zaakceptowano do publikacji: 26/01/2024. (shrink)

Tekst omawia związek sformułowanej przez Leona Chwistka koncepcji przeżycia artystycznego z charakterem ocen dotyczących najnowszych zjawisk w sztuce polskiej formułowanych przez niego w latach 30. XX w. Ukazuje pokrewieństwo tej koncepcji z pojęciem „całościowego sensu plastycznego dzieła sztuki”, określającym charakter eksperymentów artystycznych dokonywanych w środowisku przedwojennej Grupy Krakowskiej. Ufundowana na założeniach teorii wielości rzeczywistości, koncepcja przeżycia artystycznego podkreśla nierozdzielność doświadczenia odbioru rzeczywistości wyobrażeniowej dzieła sztuki z impulsem jej współtworzenia. W zamierzeniu Chwistka koncepcja ta dostarczać mogła ugruntowania teoretycznego sztuki zaangażowanej społecznie. (...) Stanowić miała również fundament dla kreślonego przez Chwistka projektu nominalistycznej estetyki zorientowanego na wypracowanie intersubiektywnych zasad oceny dzieł sztuki, na podstawie poddanych refleksji teoretycznej indywidualnych doświadczeń odbioru, przez wspólnotę osób zaangażowanych w publiczną dyskusję o sztuce. Wypracowane w ramach tego projektu kryteria oceny dzieł sztuki mogły znaleźć zastosowanie w krytyce artystycznej. (shrink)

Celem artykułu jest zagadnienie medialnego wizerunku kardynała Stefana Wyszyńskiego (1901–1981) stworzonego na potrzeby kultury popularnej w trzech filmach fabularnych: _Prymas. Trzy lata z tysiąca _Teresy Kotlarczyk, _Wyszyński – zemsta czy przebaczenie _Tadeusza Syki oraz _Prorok _Michała Kondrata. Filmy, z uwagi na fakt pokazywania osoby powołanej do stanu duchownego, kapłana Kościoła katolickiego poświęcającego się działalności religijnej, spełniają kryteria kina o tematyce religijnej. Podjętym zagadnieniem badawczym stało się ustalenie, czy filmowe produkcje o kardynale Wyszyńskim są filmowymi hagiografiami beatyfikowanego Prymasa Tysiąclecia, konfesyjnym (...) kinem religijnym czy też jedynie nawiązują do jego biografii. (shrink)

Celem artykułu jest prezentacja empirycznego systemu metaetycznego stworzonego przez Tadeusza Czeżowskiego. Opiera się on na strukturze logicznej oraz doświadczeniu aksjologicznym. Doświadczenie w etyce różni się jednak od doświadczenia zmysłowego, stanowiącego podstawę nauk przyrodniczych. Doświadczenie aksjologiczne, będące fundamentem rozważań moralnych, jest intuicjonistycznym ujęciem wartości przedmiotów i zjawisk. Opiera się na jednostkowych ocenach pierwotnych, z których wyprowadza się kryteria ocen oraz zasady etyczne. Powstałym w poznaniu intuicyjnym ocenom przysługuje wartość logiczna prawdy lub fałszu. Wszelkie kategorie etyczne budowane są według zasad logiki (...) prawdopodobieństwa, co sprawia, że ich konsekwencje oraz rozwiązania konkretnych etycznych problemów są zawsze tylko prawdopodobne. Żadnemu systemowi ani modelowi etyki nie przysługuje gwarant pewności. (shrink)