Results for 'Muʿtezile'

967 found
Order:
  1.  36
    Mu’tezile’nin Kur’an-ı Kerim’in Bel'gatına Yönelik Eleştirilere Verdiği Cevaplar: K'dî Abdulcabb'r - İbnü’r-R'vendî Örneği.Mikail İpek - 2021 - Tasavvur - Tekirdag Theology Journal 7 (1):563-597.
    Prophets are messengers in charge of communicating the orders and prohibitions they received from God. Throughout history, there are those who believe in these prophets as well as those who do not. While the thought rejecting prophethood sometimes manifested itself as a trend, sometimes it came out on a personal basis. For example, the "Berâhime", known to be of Indian origin, and the "Sümeniyya" movement, which has different rumors about its origin, can be given as examples. Again, it can be (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  2. Mu‘tezile’den İbn Sîn'’ya Gelen Unsurlar: İbn Sîn'’nın Aristoteles ve F'r'bî’ye Yönelik Metodolojik Eleştirisinde Mu‘tezilî Katkı.Yunus Öztürk - 2020 - Ilahiyat Tetkikleri Dergisi 54:153-175.
    Makalede, Mu‘tezile ile İbn Sînâ’nın sofist iddialara yaklaşım tarzları arasındaki etkileşim incelenmektedir. Aristoteles, Fârâbî, İbn Sînâ ve bazı Mu‘tezilî kelâmcıların sofistlere karşı tutumu karşılaştırmalı analiz ile ele alınmaktadır. İbn Sînâ sofistlerin iddialarına cevap verirken Aristoteles ve Fârâbî’nin izlediği yöntemden farklılaşmakta, onlara eleştiri yöneltmektedir. Makalenin varsayımı İbn Sînâ’nın Aristoteles ve Fârâbî eleştirisindeki tercihinin bazı Mu‘tezilî bilginlerin etkisinde şekillendiğidir. Bu noktada özellikle Ka‘bî’nin daha ön planda olduğu varsayılmaktadır. Makalede öncelikle İbn Sînâ’nın Aristoteles ve Fârâbî’den ayrıldığı ve her ikisine yönelik metodolojik eleştirisi tespit (...)
    No categories
    Direct download (2 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  3.  12
    Mu‘tezile ve Deizm Açısından Ahlakın Kaynağı.Yunus Eraslan - 2024 - Kader 22 (1):79-109.
    Tarihsel süreçte İslam inanç sisteminin inşasında önemli bir görev üstlenen kelâm ilmiyle bu inanç sistemlerinin karşısında yer alan inkârcı akımlar, temeller ve hedefler noktasında birbirlerinden ayrışmakla birlikte usul, yöntem ve söylem açısından zaman zaman benzerlikler göstermişlerdir. Bu durum Mu‘tezile ve deizm örneğinde olduğu gibi birçok noktada birbirinden farklılaşan düşünce yapıları arasında bir uyuşma ve paralelliğin olduğu izlenimini uyandırmıştır. Nübüvvet ve vahyin imkân ve gerekliliği noktasında birbirine zıt iki düşünce akımını oluşturan bu yapılar, kendi tezlerini ispatlamak için aynı usul ve yöntemi (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  4.  7
    Mu’tezile’de Bilgi Kaynağı Görülmeyen İki Eğilim: Taklit ve İlham.Hüseyin Maraz - 2024 - Marifetname 11 (1):37-64.
    Bu makale, insanın delil ve kanıt aramaksızın bir görüşe ya da gruba bağlanması anlamıyla taklidin, bilgi ve inanç ile olan bağıntısı ve insanın düşünmesine imkân tanımadan zihninde hazır bulduğu bilgi olarak ilhamın Mu’tezilî yaklaşımla tetkikine odaklanmaktadır. Bu doğrultuda makalede öncelikle, Mu’tezile’nin taklit ve ilhama yaklaşımları tespit edilecek, sonrasında bilgi ediminde insanın düşünsel çabasıyla çelişen her iki eğilimin analizi yapılacaktır. Her iki kavramın bilgi kaynakları arasında yer almamasının mantıksal gerekçeleri ortaya konularak aynı zamanda bireysel ve sosyal bir soruna da işaret edilecektir. (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  5.  24
    Muʿtezile’nin Ahl'kî Realizmine Karşı Îcî’nin Argümanları.Mohammad Makdod - 2022 - Kader 20 (3):922-937.
    Eşʿarîliğin son aşamasını temsil eden Îcî’nin argümanları, ekoldeki geleneksel ve felsefî yaklaşımları yansıtmaktadır. Bu makale Îcî’nin Muʿtezile’nin ahlâkî realizmine karşı kullandığı temel argümanlarını sunmaktadır. Çalışmanın amacı Îcî’nin argümanlarını değiştirmeden sağlam bir şekilde sunmak, açıklamak, itirazları tartışmak ve sonunda güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirmektir. Makalenin amacı Muʿtezile’nin argümanlarını açıklamak değildir; yine de Îcî’nin argümanlarını daha net anlamak için bazı açıklamalar yapmaktadır. Makalenin ilk kısmında Eşʿarîler ile Muʿtezile’nin ahlâk anlayışları arasında belirgin bir çizgi çizmektedir. Tartışma noktasını belirtip kelâmî argümanlar (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  6. Muʿtezile’ye Göre Hz. Peygamber’in Fiillerinin Bağlayıcılığı.Abdulvasıf Eraslan - 2020 - Ilahiyat Tetkikleri Dergisi 53:163-185.
    Vahye muhatap beşer bir elçi olarak Hz. Peygamber’den pek çok fiil sadır olmuştur. Bunların bir kısmı peygamberlik vazifesi (dinî konular) ile alakalı olurken diğer bir kısmı ise gündelik yaşama dair olmuştur. Örnekliği Kur’ân ile sabit olan Hz. Peygamber’in bu davranışlarının bağlayıcılığı ile bağlayıcılık derecesi, âlimlerce tartışılmıştır. Sünnetin önemli bir kısmını oluşturan Hz. Peygamber’in fiillerine yönelik sergilenen farklı tutumlar, tarihsel süreç içerisinde örnekliğinin ne ve nasıl olması gerektiğine dair çeşitli anlayışların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu çalışmada Muʿtezilî âlimlerin günümüze ulaşan bazı (...)
    No categories
    Direct download (2 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  7.  12
    Mu’tezile ve Şîa Arasında Fikri Bağlantı Meselesi İlahi Adalet İlkesi Bağlamında K'dî Abdülcebb'r ve Ebû Ca’fer et-Tûsî Arasında Bir Karşılaştırma.Rıza Korkmazgöz - 2018 - Kader 16 (2):264-293.
    Özet Şii-İmamiyye’nin usûlde Mu’tezilenin etkisinde kaldığı iddiaları, hicri dördüncü asırdan itibaren dile getirilmektedir. Buna karşılık usûlî düşüncenin ilk mümessili sayılan Şeyh Müfîd’den itibaren mezhep içinden yükselen sesler bu iddiaları şiddetle reddetmişlerdir. Biz bu çalışmada Mu’tezile kelamına sistematik hüviyet kazandıran ve yazdığı eserlerle Mu’tezile kelamının bugüne ulaşmasında büyük pay sahibi olan Kâdî Abdülcebbâr ile İmamiyye’nin kelam düşüncesinin istikrar bulmasında ve Şeyh Müfîd’le başlatılan usûlî yaklaşımın benimsenip yaygınlaşmasında büyük bir yeri olan Ebû Ca’fer et-Tûsî arasında adalet ilkesi üzerinden bir karşılaştırma yaparak, söz (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  8.  17
    Mu’tezile’de Kalp Mühürlenmesi ve Özgürlüğün Sürekliliği Meselesi.Hüseyin Maraz - 2017 - Kader 15 (3):594-614.
    İslam, kalbi sadece bir organ olarak telakki etmez. Kalp aynı zamanda insanın anlama ve idrak etme merkezini oluşturur. Bu sebeple hakikati görme veya hakikate kör bakma kalbin bir hareketi olarak ifade edilir. Anlamak istemeyen kalbin felaketi ise bu durumda mühürlenme/hatm olmaktadır. Mu’tezilî düşüncede her ne kadar mühürlenme bir akıbet/ceza, alamet veya diğer insanlar için maslahat kabul edilse de insanın iman etme özgürlüğüne engel olan bir belirlemeyi ifade etmez. İnsan, teklifin son anına kadar kendisi hakkında nihaî kararı verebilme yeti ve kudretine (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  9.  13
    Atomcu-Dualist-Teslis Anlayışına Karşı Mu’tezile’nin Meydan Okuması: Yeni Bir Tanrı-Âlem Tasavvuru.Yusuf Ötenkaya - 2018 - Kader 16 (2):319-346.
    İslâm teoloji/kelâm geleneğinin filizlenmeye başladığı dönem, yoğun siyasi gelişmelerin, iç savaşların, hilafet tartışmalarının yaşandığı bir evrenin yanısıra, kendisinden önce üretilen fizikî, felsefî ve dinsel anlamda yaşanan gelişmelerle paralel bir sülûk izlemiştir. Bu anlamda kelâm tartışmalarının siyasi olgu ve olaylar kadar, fikrî anlamda tarihsel bağlam etrafında incelenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, Müslüman kelâm geleneğinde Mu’tezile’nin; nasıl, hangi şartlarda ve nelere itiraz ederek ortaya çıktığı, teoloji anlayışlarında neleri slogan haline getirdiği incelenecektir. Buna istinaden Grek geleneğinde üretilen felsefî metinler bilhassa atomculuk tartışmaları, Hıristiyan ve (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  10. Sosyal Kel'm Açısından Mu’tezile’ye Dair Bir Değerlendirme:V'sıl B. At' Örneği.Saadet Altay - 2024 - Marifetname 11 (2):421-445.
    İslâm düşünce tarihine dair yazılanlar, çoğu zaman tarihsel ve toplumsal gerçekliklerden ziyade, tarihin bize aktardıkları yanlı ve yanıltıcı bilgiler üzerinden şekillenmektedir. Doğal olarak tarihsel ve toplumsal gerçekliklerle birlikte sosyolojinin ve hatta iktisadın genel geçer kuralları dikkate alınmaksızın yapılan değerlendirmeler, ilmî olmaktan uzak olduğu için doğru bir sonuç ve ona uygun bir etki de yaratamamıştır. Özellikle inanç formuna büründürülerek mezheplerin düşüncelerini değerlendiren yaklaşımlar, mensubu olduğu ve zaman zaman da ötekileştirdiği diğer mezhep mensuplarının düşüncelerini doğru bir şekilde anlama yerine, onu reddetmek üzere (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  11. Ebû Reşîd en-Nis'bûrî’nin Mu‘tezile Mezhebindeki Yeri ve Ekol İçerisindeki Polemiklere Yaklaşımı.Edip Yilmaz & Mehmet Zeki İşcan - 2024 - Ilahiyat Tetkikleri Dergisi 61:92-105.
    Çalışmamızda geç dönem Mu‘tezilesinin önemli temsilcilerinden birisi olan Ebû Reşîd en-Nîsâbûrî’nin Mu‘tezile mezhebindeki konumunu ve ekol içerisindeki polemiklere yaklaşımını ele aldık. Kâdî Abdülcebbâr’ın önde gelen talebelerinden birisi olan Nisâbûrî, hocasının vefatından sonra Basra Mu‘tezilesinin riyasetini üstlenmiştir. Kaynaklarda hayatına dair fazla bilgi bulunmasa da ömrünün ilk yıllarında Bağdat Mu‘tezilesine mensup olduğu ve Horasan bölgesinde büyük bir üne sahip olan Ebü’l-Kâsım el-Belhî’nin görüşlerinden etkilendiği aktarılmaktadır. Günümüze ulaşan ve Basra Mu‘tezilesinin bakış açısıyla kaleme alınan eserlerinde Belhî’nin görüşlerine yoğun bir şekilde atıfta bulunmaya devam (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  12.  21
    Mu‘tezilî Âlim K'dî Abdülcebb'r Ş'fiî miydi?Bahaddin Karakuş & Ahmet Yaman - 2024 - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 28 (1):42-59.
    Genel olarak İslam düşüncesini özel olarak da fıkıh düşüncesini derinden etkileyen isimlerden biri de hiç şüphesiz Kâdî Abdülcebbâr’dır (öl. 415/1025). Hayatının çoğu hicrî 4./11. yüzyılda geçen ve Basra Mu’tezilesi’nin Cübbâî’lerden sonra en önemli temsilcisi olan Abdülcebbâr, hem kelam hem de fıkıh usûlü alanındaki eserleriyle sadece Mu’tezilî çevrelerde değil Sünnî muhitlerde de çığır açıcı bir âlim olarak görülmüştür. Birçok Sünnî usûlcünün ortak kanaatine göre İmam Şâfiî’den sonra fıkıh usulü alanındaki en önemli isimlerden biri Abdülcebbâr’dır. Teoloji ve metodoloji alanlarında bu denli etkili (...)
    No categories
    Direct download (5 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  13.  19
    Muՙtezilî Usûlcülerin Mecaz Tanımları Üzerine Bir Değerlendirme.Yasin Akan - 2024 - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 28 (1):180-201.
    Dini sahada tartışılan bazı kavramlar birden fazla disipline konu olmuş ve bu kavramlar her disiplinde farklı açılardan ele alınmıştır. Dinî nasların anlaşılmasında önemli yeri olan hakikat ve mecaz bu tür kavramlardandır. Hakikat ve mecaz salt dilbilimsel kavramlar gibi görünseler de birçok dini disipline önemli ölçüde konu olmuşlardır. Fıkıh usûlü, bu kavramları yoğun bir şekilde konu edinen temel dini disiplinlerden biridir. İlk dönem dil kaynaklarında mecaza dair bir tanım yapılmamışsa da ana hatlarıyla “lafzın dilde vazedildiği anlam dışında kullanılması” mecaz kabul edilmiştir. (...)
    No categories
    Direct download (5 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  14.  16
    Mu‘tezilî Tefsir Geleneğinde İsr'iliyy't.Ersin Çelik - 2024 - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 28 (1):325-349.
    İslâm geleneğinin en akılcı fırkası kabul edilen Mu‘tezile’nin özellikle Kur’an kıssaları çerçevesinde tefsirlerde yer bulan israilî rivayetler karşısındaki tutumu merak uyandırıcıdır. Bazı çalışmalarda kimi Mu‘tezilî müfessirlerin isrâiliyyât karşısındaki tutumuna değinilse de İsrâilî rivayetlerin tenkidi söz konusu olduğunda Mu‘tezile’nin bir ekol olarak tutumu herhangi bir araştırmaya konu edilmemiştir. İsrâiliyyât üzerine yapılan son çalışmalarda isrâiliyyât eleştirisinin İbnü’l-Arabî öncesinde Tûsî, Mâverdî hatta Mâtürîdî gibi isimlere kadar geri götürülebileceği söylenirken tamamen Sünnî ve Şiî müfessirler üzerinden bir okuma yapılmakta Mu‘tezilî müfessirlerin görüşlerine yer verilmemektedir. Oysa (...)
    No categories
    Direct download (5 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  15.  17
    The Obligatory-Arbitrariness Contradiction in God's Actions About Man -The Debate Between the Mu'tazilites and the Ash'aris a Methodological Critique-.Mahsum Aytepe - 2023 - Beytulhikme An International Journal of Philosophy 13 (13:2):191-210.
    İtikadi mezhepler arasındaki en temel tartışma konularından birisi, insanın dine taalluk eden eylemleri söz konusu olduğunda, ilahi fiillerin gerçekleşmesine esas teşkil eden mananın nasıl tanımlanacağı problemidir. İnsan, dine uygun ameller işlediğinde Allah’ın da bunu destekleyecek fiiller yapması gerektiğine inanan Mu’tezile “zorunluluk” fikrine ulaşırken, gerekçe ne olursa olsun Allah’ın hiçbir şeye mecbur olmadığına inanan Eş’arîler “keyfilik” olarak anlaşılabilecek bir yaklaşımı benimsemişlerdir. Kanaatimizce itikadi mezheplerin, aynı inanç paradigması içinde olsalar bile belli bir konuda iki uç noktada konumlanmalarının temel sebebi arkasında siyasi, kültürel (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  16.  40
    The Possibility of The Self-Limited God Imagine and Mu‘tazila.Zeynep Önder Demi̇rer - 2021 - Kader 19 (2):600-630.
    İnsanın özgür iradesinin ispatı problemine yönelik çözüm denemelerinden biri Tanrı’nın kendisini gönüllü olarak sınırlaması anlamına gelen ilahi kendini sınırlama (divine self-limitation) yaklaşımıdır. Yahudi ve Hıristiyan teolojilerinde görülen bu perspektifle modern dönemde Süreç ve Kuantum felsefelerinde karşılaşılır. Bu çalışmada ilgili düşünce biçimi, Mu‘tezilî bilincin düşünce biçimiyle kıyaslanmıştır. Öncelikle Tanrı’nın kendini sınırlamasının imkânı, sınır teorisi varsayımıyla sorgulanmıştır. Buna göre ‘sınır’ evrene ve insana ‘yasa’ olarak içkindir. Evren de insan da fiziksel, kimyasal, biyolojik vd. yasalara/sınırlara tâbidir. Bu yasaların yaratıcısı olarak Tanrı da sorumluluğun (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  17.  24
    A Scholar Between Muʽtazilah and Murji’ah: Muḥammad b. Shabīb and his Theological Views.Ahmet Mekin Kandemi̇r - 2020 - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 24 (3):1219-1239.
    Muʽtazilah is one of the kalām schools in which intellectual freedom is seen the most and therefore divergences within the sect are the most common. Although al-usûl al-ḥamsa/five principles constitute the main framework on which Muʽtazilah has agreed, opposing ideas have emerged within the sect on the principles of ʽadl (divine justice) and al-manzilah bayna al-manzilatayn and on the issues of nature and imamah. As a matter of fact, Muʽtâzilī scholars wrote many refutations to each other on the disputed issues. (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  18.  33
    The Muʻtazilite Manifesto of a Muḥaddith: The Will of Abū Sa‘d as-Sammān.Ömer Sadiker - 2022 - Kader 20 (1):23-42.
    Isma‘īl b. ‘Ali, who is referred to as Abū Sa‘d as-Sammān, was born in Ray, Iran, between 981 and 983 and he devoted most of his life to educational travels, especially for hadith and he returned to his city of birth towards the end of his life and died there in 1053. Isma‘īl b. ‘Ali is well-known with the name of as- Sammān, meaning butter trader, because of he was grew up in a family of butter traders. The movables and (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  19.  27
    Nass ile Tayin Fikrine Mu‘tezilî Bir Eleştiri: Ebû T'hir Rüknüddin et-Tureysisî Örneği.Özkan ŞİMŞEK - 2019 - Tasavvur - Tekirdag Theology Journal 5 (2):1117-1150.
    Bu çalışmada İslam düşünce tarihinde çokça ele alınan yönetime gelmede “nass ile tayin” anlayışına yönelik genelde Mu‘tezile’nin özelde ise bir Mu‘tezilî âlim Ebû Tâhir Rüknüddin et-Tureysisî’nin eleştirileri konu edinilmektedir. “Nass ile tayin” anlayışı Kur’ân âyetleri ve hadisler üzerinden temellendirilmeye çalışılan bir husustur. Şii çevrelerle özdeşleşen bu anlayış bazı Sünnî ekollerde de dillendirilmiştir. Genelde dördüncü halife Ali’nin imâmeti çerçevesinde konu tartışılsa da bazı çevrelerde birinci halife Ebû Bekir’in imâmeti için de nass ile tayin iddia edilmiştir. Mu‘tezile temelde Şîa’nın imâmet anlayışına birçok (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  20.  16
    Terms in Zaydī-Muʿtazilī Thought: Critical Edition and Translation of Ibn Sharwīn’s Ḥaqāʾiq al-ashyāʾ Treatise.A. İskender Sarica & Serkan Çeti̇n - 2021 - Kader 19 (2):813-854.
    The Zaydī-Muʿtazilī interaction, which dates back to the early periods, increased when The Būyid vizier al-Ṣāḥib b. ʿAbbād invited Qāḍī ʿAbd al-Jabbār to Rayy and many Caspian Zaydī scholars studied with Qāḍī. Ibn Sharwīn, who is mentioned among the students of Qāḍī ʿAbd al-Jabbār and accepted as one of the Zaydī- Muʿtazilī scholars, is one of these names. The works of Ibn Sharwīn, who had writings in the field of kalām and fiqh, did not remain within the borders of the (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark   1 citation  
  21.  11
    Hüseyin Zamur. Şîa Tefsirinde İsr'iliyat.Ersin Çelik - 2024 - Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26 (49):379-386.
    Şiî tefsir geleneğinde isrâiliyyât meselesini ele alan yazar Hüseyin Zamur, ilk yedi asır özelinde bir değerlendirme yapmıştır. İlk bölümde isrâiliyyâtın İslâmî kaynaklara geçmesinin sebeplerine dair genel bir tablo çizdikten sonra meselenin Şîa açısından nasıl görüldüğünü resmetmeye çalışmıştır. Yazar, ikinci bölümde peygamberler ve kavimleriyle ilgili ilk yedi asırda telif edilmiş Şiî tefsirlere yansıyan isrâilî rivayetleri değerlendirirken üçüncü ve son bölümde ise başta yaratılış olmak üzere muhtelif meselelere dair nakledilen isrâilî rivayetlere değinmiştir. Burada söz konusu eser, önce genel olarak değerlendirildikten sonra özellikle (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  22.  8
    Accidents in Zaydi-Muʿtazilite Thought in the 4th/10th Century: Ibn al-Dāī and the Treatise of Ḥaqāʾiq al-Aʿr'ḍ (Analysis and Edition of the Text). [REVIEW]Yusuf Arıkaner - 2025 - van İlahiyat Dergisi 12 (21):8-35.
    The interaction between Zaydism and Muʿtazilism, which is claimed to date back to the formation periods, took place when Zaydī scholars studied Muʿtazilite thought in Baghdad intensively and directly from the Mu'tazilite theologian Abū ʿAbd Allāh al-Baṣrī as part of the curriculum, and especially the Basra school of Muʿtazila was influential in the theological thoughts of the Zaydis of Tabaristan/Hazar. In this process, Zaydī scholars such as al-Muʾayyad bi-llāh Aḥmad b. al-Ḥusayn al-Hārūnī and al-Nāṭiq bi-l-Ḥaqq Abū Ṭālib Yaḥyā b. al-Ḥusayn (...)
    No categories
    Direct download (2 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  23.  10
    Baṣran Muʿtazilite Theology: Abū ʿAlī Muḥammad b. Khallād’s Kitāb al-uṣūl and its reception. A Critical Edition of the Ziyādāt Sharḥ al-uṣūl by the Zaydī Imām al-Nāṭiq bi-l- ḥaqq Abū Ṭālib Yaḥyā b. al-Ḥusayn b. Hārūn al-Buṭḥānī (d. 424/1033), Leiden: Brill, 2010. [REVIEW]Halil İbrahim Delen - 2024 - van İlahiyat Dergisi 12 (20):123-127.
    The book under study is "Kitāb al-Uṣūl" and its commentary "Sharḥ al-Uṣūl" written by Ibn Ḥallād al-Basrī, one of Abū Ḥāshim al-Jubbāʾī's leading students. This work is the result of the Mu'tazilite Manuscripts Project conducted by Sabine Schmidtke and D. E. Sklare, and has been published in an edited edition by Camilla Adang, Wilferd Madelung, and Sabine Schmidtke. The study, entitled "-A Critical Edition of the Ziyādāt Sharḥ al-uṣūl by the Zaydī Imām al-Nāṭiq bi-l-ḥaqq Abū Ṭālib Yaḥyā b. al-Ḥusayn b. (...)
    No categories
    Direct download (2 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  24.  17
    Māturīdī’s Critisizm toward Mu‘tazilah on the Issue of the Promise and the Threat (al-Wa‘d wa al-Wa‘īd).Mücteba Altindas - 2020 - Kader 18 (1):61-86.
    The promise and the threat (al-wa’d wa al-wa‘īd) issue, which has been debated among theological sects, is primarily related to the problem of grave sin. This critical issue discussed in the framework of the problem of grave sin and in the context of the faith-action relationship has been shaped based on the definitions of faith of the emerging sects. Through examining the Qur’ān verses about al-wa’d and al-wa‘īd, answers to such questions whether the Qur’ān verses about to indicate generality (‘umūm) (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  25.  3
    Kādî Abdülcebb'r’da Tanrı’yı Bilmenin Mahiyeti.Hayrettin Nebi Güdekli - 2024 - Kader 22 (2):250-270.
    Bu makalede Basra Muʿtezilesi kelâmcılarından Kādî Abdülcebbâr’ın “Tanrı’yı bilmeye götüren nazar vâciptir” önermesine ilişkin sunduğu epistemolojik çerçeve ele alınacaktır. Kādî Abdülcebbâr’ı bu sorunu tartışmaya iten şey, bir taraftan Tanrı’yı bilmenin bütün dinî hükümlerin dayanağı olması ve bu nedenle kelâmın kurucu ilkesi olması, öte yandan ashâbü’l-maʿârif olarak bilinen Câhız, Ali el-Esvârî, Sümâme b. Eşres gibi Muʿtezile kelâm geleneğine bağlı bazı düşünürlerin Tanrı’yı biliş tarzımızın zorunlu olduğunu ileri sürmeleri ve Ebü’l-Kāsım el-Belhî el-Kaʿbî’nin Tanrı’nın bu dünyada olduğu gibi ahirette de istidlâlî olarak (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  26.  24
    The Theory of tab' According to Basra School of Muʿtazila and its Implementation on Some Issues of Kalam.Ramazan Altintaş - 2018 - Kader 16 (2):212-228.
    The theory of the tab' in the physics of Mu 'tazila has a distinct place. It is necessary to distinguish the scholars from the atheist naturalists who adopt the idea of nature. Tab ' theory is a problem with the essence of the entity. This theory is related to the structure of living and inanimate beings. When it comes to the habit and tempering of man, we use the word tab'; it is used the term of nature when it comes (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  27.  27
    Al-Zamakhsharī’s Approach to the Verses Reported to be About ʿAlī b. Abī Ṭālib in the Context of Mu‘tazila- Shīʿa Interaction.Ersin ÇELİK - 2021 - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 25 (3):1123-1142.
    Mu'tazila and Shīʿa (Zaydiyya-Imāmiyya) have common views on many theological issues except the imamate. This issue has been generally accepted by other Islamic scholars rather than Shīʿa and by Western researchers. That in this interaction between the Mu‘tazila and the Shīʿa, the Shīʿa is the side mostly affected. However, it is an issue that should not be overlooked that the Shīʿa partially influenced the Mu'tazila in ʿAlī b. Abī Ṭālib, over the other Companions. In this context, some persons from the (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  28.  27
    Salmān al-Nisābūrı̄’s Responses to Mu‛tazilı̄ Arguments About the Necessity of the Conformity Between Divine Command and Divine Will.İbrahim Bayram - 2021 - Kader 19 (1):177-208.
    One of the issues of discussion between Ahl al-Sunnah and the Mu‛tazila, who differ in many issues, is the relationship between divine command and divine will. Among those who express their opinion on is the Ash‛arī theologian Salmān al-Nīsābūrī. The author, who first cites his sect’s approach on this issue and then explains that Mu‛tazila’s contrary view, adopted the view that the belief, which follows as worship and good deeds commanded by Allah will be the same from his servants. In (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  29.  4
    Ebü’l-Hasan el-Eşʿarî’ye Göre Rü’yetullah.Mehmet Taşdelen - 2024 - Kader 22 (2):334-361.
    Rü’yetullah, insanın fizyolojik gözüyle Allah’ı görmesi anlamına gelmektedir. Bu tartışmayı Kur’an’daki âyetlerden ve Hz. Peygamber’in sözlerinden hareketle erken döneme kadar götürmek mümkünse de asıl olarak Cehm b. Safvan’ın (ö. 128/745-46) rü’yetullahın mümkün olmayacağını ileri sürmesiyle gün yüzüne çıkmış, Muʿtezile’nin de bu görüşü desteleyerek Allah’ı tenzihten hareketle rü’yetullahın mümkün olmayacağını söylemesiyle yeni bir boyut kazanmıştır. Ehl-i sünnet kelâmını başlatanlardan ve Eşʿarîliğin kurucusu olan Ebü’l-Hasan el-Eşʿarî’de (ö. 324/935-36) Allah’ın baş gözüyle görüleceği üzerinde durmuştur. Allah’ın görülmesi meselesi Ehl-i sünnetin genelinde olduğu gibi (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  30.  28
    The Concept of Additional Imposition (al-Taklīf al-Zāid) in Muʿtazilite Kalām.Kevser Demi̇r Bektaş - 2022 - Kader 20 (1):71-95.
    One of the issues covered by Muʿtazila’s idea of justice is the subject of the imposition of moral obligation (taklīf). The concept of the obligation (taklīf), which expresses that God imposes some difficult acts on His servants and asks them to fulfill them, is important because it explains God’s justice for His servants and His wisdom in creating them. For this reason, the main emphasis in the matter of imposition has been on the veneration of the servants and rendering benefits (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  31.  58
    Fakhr al-Dīn al-Rāzī’s Muʿtazilī Inclination on the Ontic Value of Divine Attributes.Mehmet Aktaş - 2022 - Kader 20 (1):43-70.
    This article tries to show that Fakhr al-Dīn al-Rāzī, one of Ash‘arī theologians of the contracting period, showed a Mu‘tazila tendency regarding the ontic value of divine attributes and his successors followed him in this regard. The problem of divine attributes, a heated discussion area of theology, has been interpreted differently by the theological sects over centuries. Mu‘tazila scholars before Abu Hāshim al-Jubbāī regarded those attributes as nominally attributed to God. For the first time, with Abu Hāshim, this relation was (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  32.  17
    The Purpose of Creation and Value Analysis of Divine Actions in Mu’tazila.Hüseyin Maraz - 2020 - Kader 18 (1):87-114.
    This article descriptively discusses the divine purpose in the creation of the world and especially the human being, and the value analysis of the concepts, expressing this purpose in the light of the views of Qāḍī ʿAbd al-Jabbār (d. 415/1024), who was from the Basra School, and systemized the five doctrinal principles of the Mu'tazila. Accordingly, it answers the question why God created the human on the basis of the purpose/aim in divine actions and examines the qualitative value of the (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  33.  24
    Abū Isḥāq Ebrāhīm b. Sayyār al-Naẓẓām’s Understanding of the Miracle: An Analysis Within The Framework of Naẓẓām’s Theory of Nature.Meliha Bi̇lge - 2020 - Kader 18 (2):587-616.
    This article discusses Abū Isḥāq al-Naẓẓām’s (d. 231/845) (one of the first Muʽtazilī thinkers); understanding of Allah-world relationship, his theory of nature (tab‘) and his view on miracles. In a proposal form, Muʽtazilī scholars accept that the miracle, which is the actual confirmation, must occur, since it is not possible for Allah to confirm His messenger (prophet) in a way that everyone can hear and in a direct word. Since the Prophet's message can be authenticated only by a miracle, Muʽtazilī (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark   2 citations  
  34.  21
    Ebû Ca’fer Muhammed bin Abdullah el-İsk'fî’nin Hayatı, Şahsiyeti ve Kel'mî Görüşleri.Yasin Ulutaş - 2020 - Tasavvur - Tekirdag Theology Journal 6 (2):1107-1136.
    Erken dönem Mu’tezile kelâmcılarından biri olan Ebû Ca’fer Muhammed b. Abdullah el-İskâfî, kelâm ilmi ile ilgili sahip olduğu bilgi birikimini kullanarak İslam inanç ilkelerini daha çok akli ilkelerle savunmuştur. Mu’tezilenin genel metoduna uygun olarak tevhid, zat sıfat ilişkisi, halku’l-Kur’an, adalet, hüsün ve kubuh gibi konuları teşbihten uzak tenzihi önceleyen bir bakış açısıyla açıklamaya çalışmıştır. Allah’ın varlığını akli olarak ispat etmek amacıyla âlemin bütün unsurlarıyla hâdis olduğunu savunmuştur. Ayrıca yaşadığı dönemde sosyal bir problem olan imâmet konusu ile ilgili daha faziletli imâm (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  35.  14
    Jāḥiẓ’s Understanding of The Miracle: An Analysis Within The Framework of Jāḥiẓ’s Theory of Nature and Understanding of Custom.Meliha Bi̇lge - 2021 - Kader 19 (2):522-548.
    This article discusses Abū ʽUthmān al-Jāḥiẓ (d. 255/869) (one of the first Muʽtazilī scholars) Allah-world relationship, his understanding of custom, and his view on miracles. The Muʻtazilī thinkers examined the problem of miracles within their concept of prophethood. They divide miracles, which they accept as the only proof of prophethood, into two: those under the power of Allah and under the power of the created. Jāḥiẓ explains these two sorts of miracles with the order in the universe established by Allah (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark   1 citation  
  36.  16
    Molla Halil’e Göre Sevap ve İk'b.Serkan Teki̇n - 2020 - Tasavvur - Tekirdag Theology Journal 6 (1):521-556.
    Molla Halil’e göre insanların bu dünyada yaptıkları iyiliklere karşılık Yüce Allah onları ahirette lütfuyla nimetlendirecek ve Cennetine koyacaktır. Bu, Allah’ın insanlara bir va‘didir. Allah va‘dinden asla dönmez. Çünkü Allah’ın va‘dinden dönmesi, O’nun hakkında bir eksiklik sayılır. Ancak bu durum O’nun için vucûbiyet ifade etmez. Vucubiyet kavramı çeşitli anlamlarda kullanıldığı için anlam kargaşasına yol açabilir. Buna sebebiyet vermemek için kelamda özellikle de bu makalede “zorunluluk” anlamına kullanılacak olup bazen gereklilik anlamı da ihtiva edebilir. Allah, kötülük yapanları ise adaletiyle cezalandıracaktır. Bu da (...)
    No categories
    Direct download (2 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  37.  34
    Erken Dönem Eş‘ariyye’de Dakîku’l-Kel'm.Metin Yildiz - 2020 - van İlahiyat Dergisi 8 (12):50-67.
    Bu makalede Erken dönem Eş‘ariyye’de dakîku’l-kelâm konusu izah edilmeye çalışılacaktır. Kelâm ilminin sistematik hale gelişinden itibaren konuları genellikle dakîku’l-kelâm ve celîlu’l-kelâm şeklinde ikili bir tasnifle ele alınmıştır. Dakîku’l-kelâm, konusu itibariyle âlem, âlemin unsurları, cevher, araz, cisim gibi fizik alanına tekabül ederken celîlu’l-kelâm ise uluhiyyet, nübüvvet ve sem’iyyât ile ilişkili olan metafizik alana tekabül etmektedir. Hicrî dördüncü asırda teşekkül eden Eş‘arî kelâm okulu varlık konusu başta olmak üzere fizik ve metafizik konuları sistematik bir şekilde ele almıştır. Erken dönem Eş‘arî kelâmında kelâm (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  38.  20
    Fahreddin R'zî ve Sir'ceddin Urmevî’nin Varlık Eksenli Rü’yetullah Tartışmaları.Hüsnü Turgut - 2024 - Kader 22 (1):60-78.
    Allah'ın görülebilirliğini ifade eden rü'yetullah kavramı, tarih boyunca farklı kelâm disiplinleri tarafından derinlemesine incelenmiş önemli bir konudur. Kelâm tarihinde, rü’yetullah’ı kabul edenler ve reddedenler olmak üzere bu konuda ana hatlarıyla iki temel bakış açısı bulunmaktadır. Ehl-i Sünnet, rü’yetullahı benimseyen grupların başında gelirken; Muʻtezile mezhebi ise rü’yetin cisimliği içermesi veya onunla ilişkili bazı konuları gerektirmesi nedeniyle onun ulûhiyet makamıyla uyumsuz olduğunu düşünerek kesin bir dille reddetmiştir. Rü’yeti kabul edenler aklî ve naklî birtakım temellendirmelere başvurmuşlardır. Ehl-i sünnet perspektifinden bakıldığında, erken dönemde rü’yetullahın (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark   1 citation  
  39.  7
    Tanrı’nın Varlığını Kanıtlamanın (İsb't-ı V'cib) Kel'm Bilgi Teorisindeki Yeri: Kādî Abdülcebb'r Örneği.Mehmet Bulgen - 2022 - Marifetname 9 (1):13-53.
    Tanrı’nın varlığı kanıtlama (isbât-ı vâcib) kelâm ilminin diğer tüm meselelerin kendisine dayandığı en başta gelen gayesidir. Kelâmcıların özelliği inşa ettikleri bir bilgi teorisi ekseninde bunu ortaya koymaya çalışmalarıdır. Kelâmda mevcut, ma’dum, kadîm, muhdes, cevher, araz gibi ontolojik kavramların daha genelde bilinenler (malumat) kümesinin unsurları olmasından da anlaşılacağı üzere kelamcılar Tanrı’nın varlığı konusunu bilgiye konu olmak bakımından ele almaktadırlar. Bu durum kelâmcılara göre Allah’ın varlığının bilgisine (marifetgullah) ulaşmanın bir epistemoloji meselesi olduğunu ortaya koyar. Bu makalede Mu’tezile kelamında önemli bir yeri olan (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark   3 citations  
  40.  31
    İslam İnanç Ekollerinde “Emr-i Bi’l- Ma’ruf ve Nehyi Ani’l-Münker”.Bayram Çinar - 2020 - van İlahiyat Dergisi 8 (13):87-109.
    Öz: Bu çalışmama İslam’da bireyin kamuya karşı sorumluluk alanı ile bağlantılı bir ilkesini; “Emr-i bi’l- Ma’ruf ve Nehyi Ani’l-Münker”i İslam İnanç Ekolleri içerisinde nasıl algılandığını ve nasıl uygulandığını ele alacaktır. Bundaki amacım birey- kamu ilişkisinde, bireyin özgürlük alanlarının ihmal edildiği yönündeki varsayımımdır. Bu girişten sonra, çalışmada İslam inanç ekollerinin konuya ilişkin yaklaşımları ve bu yaklaşımlarına kaynak teşkil eden metinlere yer verilecektir. Çalışmamızda ekollerin kronolojik tarihlerini göz önünde bulunduran bir sıralama takip edeceğiz. Bundaki amacımız özellikle “Emr-i bi’l- Ma’ruf ve Nehyi Ani’l- (...)
    No categories
    Direct download (2 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  41. Fiilî Sıfatların Kudretin mi Tekvînin mi Taalluku Olduğu Meselesine Dair Bir Analiz.Fikret Soyal - 2024 - Ilahiyat Tetkikleri Dergisi 62:17-30.
    Bu çalışmada genel anlamda sıfatların taallukundan ziyade özel anlamda fiilî sıfatların kudretin mi yoksa tekvînin mi taalluku olduğu meselesi analiz edilecektir. Sadece fiilî sıfatlarla sınırlı olmayan taalluk, aslında zâtî sıfatların her birinin ilgili olduğu alana ilişkin olarak gündeme gelmektedir. Örneğin ilim sıfatının taalluku ile kudretin taalluku birbirinden farklıdır; birinin taalluk ettiğine diğeri taalluk edememektedir. Kelâm âlimleri arasında tartışma konusu olan taalluk ise fiilî sıfatlar hakkındadır. Kelâmcılar Allah’ın yaratması bağlamında fiilleri kudret sıfatından hareketle ele alırken irâde, adâlet, hikmet ve lütuf kavramları (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  42.  23
    Tecsîm ve Teşbîh İçerdiği İddiasıyla Bişr el-Merīsī Taraftarlarının Tartışma Konusu Yaptığı Bazı Hadisler.Ali Kaya - 2018 - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22 (2):1401-1423.
    Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında burada tartışma konusu yapılan hadisler haberî sıfatları konu alan ve müşkil nitelikte olan rivayetlerden oluşmaktadır. Bu rivayetleri genelde Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının tecsîm ve teşbîh içerdiği iddiasıyla münker kabul ettikleri görülmektedir. Ehl-i re’y özellikleri taşımakla birlikte ilahî sıfatlar konusunda Mu’tezilî bir anlayışa sahip olduklarından tenzih anlayışları gereği sıfatları reddetmektedirler. Yaratılmışlara ait niteliklerin yaratıcıya nisbet edilmesini tenzîh anlayışlarına aykırı gördüklerinden bu tür müşkil rivayetleri ya kendi anlayışları doğrultusunda te’vîl ya da reddettikleri gözlenmektedir. Sert bir (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  43.  22
    Hay'lî’nin Düşüncesinde Değerin Kaynağı ve Fiillerin Değeri.Mehmet Aydın - 2024 - Kader 22 (1):110-127.
    Makalede, Osmanlı bilgini Şemseddin Ahmed b. Musâ el-Ḫayâlî’nin düşüncesi bağlamında değerin imkânı ve fiillere değer yüklemenin kaynağı sorununun incelenmesi amaçlanmıştır. Mu‘tezile ve Eş‘arîler karşısında Hanefî-Mâtürîdî gelenekte değer konusuna yaklaşımın ne olduğu sorusu Hayâlî’nin görüşlerine referansla ele alınmıştır. Hayâlî, kendi düşüncesini, hocası Hızır Bey’in el-Ḳaṣîdetü’n-nûniyye adlı kasidesine yazdığı şerhte ortaya koymuştur. Özellikle bu kasidenin “iyilik ve kötülük şer‘îdir ama/ biz bunların akılla bilinebileceğini söylüyoruz” dizelerinin yorumunda hüsun ve kubuh meselesini incelemiştir. Onun düşüncelerinin analiz edilmesi ve yorumlanmasında Muhammed Ömer b. eş-Şeyh Abdi’l-Celîl (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  44.  7
    Usulcülere Göre Hükümde Tefvîz.Sabri Erturhan - 2024 - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 28 (2):746-772.
    Tefvîz meselesi ictihada başvurmaksızın ilkten hüküm koyma esasına dayanan girift bir meseledir. Şer’î ahkâmın kaynağı ya vahiy veya vahyin ışığında ictihaddır. Tefvîzde ise hüküm herhangi bir vahiy veya ictihada dayanmayıp, Allah tarafından daha önce verilen yetkiye dayanmaktadır. Tefvîzde ilkten ve re’sen bir hüküm koyma söz konusudur. Usulcüler arasında böyle bir yetkinin imkanı tartışılmış, mesele etrafında kabul ve red şeklinde temel iki görüş ortaya çıkmıştır. Bu ihtilafın temelinde hüsün ve kubuh etrafındaki kelamî tartışmaların önemli rol oynadığı anlaşılmaktadır. Tefvîzi kabul eden usulcüler (...)
    No categories
    Direct download (5 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  45.  12
    el-Âlim ve’l-Müte‘allim’in Kaynak Kritiği, Semerkant’ta Yayılışı ve M'türîdî’deki İzleri.Metin Avcı - 2024 - Kader 22 (1):30-59.
    Hz. Peygamberin vefatıyla birlikte, hilâfet tartışması başta olmak üzere ashap birçok problemle karşı karşıya kalmış, sorunlar çözülmüş gibi görünse de bu dönem, sonradan ortaya çıkacak olan mezhep ve fırkaların oluşum sürecini tetiklemiştir. Hilâfetin ilk otuz yılında yaşanan olumsuz hadiselere, Emevî devletinin kurucusu Muâviye (ö. 60/680)’nin izlediği siyaset anlayışından kaynaklanan bazı olumsuzluklar da eklenince ümmet arasında fırkalaşma dönemi başlamıştır. Önce bazı Emevî sonra da bazı Abbasî halifelerinin yanlış uygulamalarına şahit olan Ebû Hanîfe (ö. 150/767), çözüm odaklı görüşleriyle ümmetin bu ihtilaf dönemine (...)
    No categories
    Direct download (4 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  46.  22
    M'turîdî’de “Ş'hidin G'ibe Del'leti" Metodu.Nail Karagöz - 2019 - Kader 17 (2):321-347.
    Öz Mâtürîdî, dinin anlaşılmasında akla verilen değer açısından Eş‘arîler ile Mu‘tezile arasında konumlandırılmaktadır. Mâtürîdî’nin akıl yürütme anlayışında, gerçekliği beş duyu ile algılanabilen ve şehâdet âlemi olarak adlandırılan dış dünyanın ayrı bir yeri vardır. Mâtürîdî’ye göre bu dünya, beş duyunun algı alanına girmeyen ve gayb âlemi olarak bilenen duyular ötesi âlemin varlığına delil teşkil etmektedir. Kitâbu’t-Tevhid’de bu delillendirme “Delâletü’ş-Şâhid ale’l-Gâib” terkibiyle ifade edilmiştir. “Görünür âlem” veya “duyular âlemi” de denilen bu âlem, bizzat varlığıyla onu var edenin varlığına şahitlik etmektedir. Ancak görünür (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark   2 citations  
  47.  4
    Ehl-İ Sünnet’in Kozmoloji Anlayışının Oluşumunda Eş’arî’nin Etkisi.Veysel Eliş - 2021 - Marifetname 8 (1):339-367.
    Bu çalışma Ebü’l-Hasan el-Eş’arî’nin (ö. 324/935-36) âlem anlayışının Ehl-i Sünnet’in kozmoloji anlayışına etkisini ihtiva etmektedir. Bu bağlamda onun âlem ve âlemin unsurlarına (cevher, araz, cisim, mekân, hareket, nedensellik) yönelik fikirleri ele alınıp irdelenmeye çalışılmıştır. Eş’arî’nin, mensubu olduğu Mu’tezile’den ayrıldıktan sonra dakîk konularda aldığı birikimi kendi yöntemiyle nasıl mezcettiği ve başta Eş’arî’lik ekolü olmak üzere Ehl-i Sünnet ekolüne aktardığı tespit edilmiştir. Bu açıdan Eş’arî’nin mezkûr fikirlerinin Ehl-i Sünnet’in kozmoloji anlayışında yer edinip-edinilmediğine değinilmiştir. Öte yandan Ehl-i Sünnet’in kozmoloji anlayışının kurulmasında başat rol (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  48. Felsefî Kelam ve Ahl'k Felsefesi Bağlamında Kötülük Problemi: Nasîruddin Tûsî Merkezli Bir Analiz.Anar Gafarov - 2021 - Ilahiyat Tetkikleri Dergisi 56:143-167.
    İnsanoğlunun karşılaştığı doğal felâketler ve başka türden kötü olaylar Tûsî’yi kötülük problemine eğilme ve Tanrı’nın adâletine dair mantıklı ve tutarlı bir açıklama yapma gayreti içine itmiştir. Filozofun bu eksendeki temellendirmeleri aslında hayatın kaynağına, insanın varlık âlemindeki yerine ve yaşamın hangi hayat felsefesine ve ilkelere göre belirleneceğine ilişkin merakın sorunsallaştırılması ve hayatın anlamlandırılması açısından büyük önemi hâizdir. Çalışmanın amacı Tûsî’nin kötülük (şer) problemine ilişkin düşünce ve yaklaşımlarını derli-toplu bir şekilde ortaya koymak, bu konuda seleflerinden ne ölçüde etkilendiğini, kendine özgü katkısının olup (...)
    No categories
    Direct download (2 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  49. Hadis-Rey Tartışmasının Hüküm Tespitine Etkisi: Hükmün Kaynağı Probleminin Kelamla İlişkisi Bağlamında Bir Değerlendirme.Elmas Gülhan Gençdoğan - 2021 - Ilahiyat Tetkikleri Dergisi 56:119-142.
    Hükmün tanımına ilişkin fıkıh usulünde ortaya çıkan farklılıklar kelâmî bir zemin barındırmaktadır. Alaaddin es-Semerkandî hüküm teorisinin kelâmî zemininden bahsetmekte ve hükmün mahiyetine ilişkin farklılıklara itikadî ayrışmaların etkisini dile getirmektedir. Mu’tezile’nin şer’ gelmeden de fiillerin hükümlerinin bilinebileceğine ilişkin hüsun-kubuh anlayışına bir reaksiyon olarak Eş’arîler; aklın bir fiilin hüsun ve kubhuna dair hüküm veremeyeceği, aklın nimet verene şükretmeyi gerektirmeyeceği ve şer’ gelmeden önce fiillerin hükmünün bulunmadığı iddiasındadırlar. Hüküm teorisinde ortaya çıkan görüş farklılıklarının temellerinde hadis-rey problemi de yatmaktadır. Kur'an ve sünnetin en önemli (...)
    No categories
    Direct download (2 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
  50.  28
    Fahreddîn el-R'zî’nin Te’vîl Teorisi Açısından Metafizik Yakîn Anlayışı.Recep Erkmen - 2022 - Kader 20 (3):853-878.
    Bu makale Fahreddin el-Râzî’nin metafizik yakîn anlayışını te’vîl teorisi açısından incelerken, onun metafizik yakîne ulaşma hususundaki optimistik tutumunu da ortaya çıkarmaktadır. Kuşkucuların lideri (şeyhü’l-müşekkikîn) olarak da bilinen Râzî’nin, kendisinden önceki felsefe ve kelam geleneklerini etraflıca kritik ederken yeni ve özgün bir anlayış ortaya koyup koymadığı tartışılmış, eleştirel düşüncesi kendisinden sonraki düşünürlerce tenkit edilmiş ve bu vesile ile Râzî hakkında çeşitli okuma biçimleri ortaya çıkmıştır. Bu okuma biçimleri arasında Râzî’yi, aklın kelamî bilgide yakîne ulaşamayacağı şeklinde bir metafizik bilinmezci olarak değerlendirenler de (...)
    No categories
    Direct download (3 more)  
     
    Export citation  
     
    Bookmark  
1 — 50 / 967