Considering world’s social and ethical problems, it is unavoidable to omit the area of medical issues in which biological and therapeutic revolution took place. Pope John Paul II points out indirectly that doctor–patient relationship should be held with the respect for ethical and legal requirements because of human dignity, which is the principle, cause, goal and sense of all reality. In order to arrange the interrelation between the doctor and the patient in an appropriate way, it is necessary to build (...) bonds between them. Those bonds create patient’s and doctor’s participation in the process of medical treatment. The aim of this article is to present some aspects of Personalism by John Paul II (social doctrine of the Church) in patient–doctor relationship. The main reference point for considering aspects of patient–doctor relationship is the communitarian dimension of human being as a person in Karol Wojtyła’s philosophy. (shrink)

Artykuł omawia problemy związane z użyciem słowa pomoc w odniesieniu do tych działań lekarzy, które obejmują leczenie i ratowanie życia. Autorki rozważają rozmaite modele relacji lekarz–pacjent na tle szeroko podzielanych wartości obecnych we współczesnych, pluralistycznych społeczeństwach liberalnych. Autorki twierdzą, że wypełnianie obowiązków lekarza, które są określone w umowie z pacjentem, nie wymaga działań altruistycznych i że wobec tego nie można go nazwać pomocą. Termin ten można jednak poprawnie zastosować do tych specjalności medycznych, w których pacjenci są szczególnie podatni (...) na skrzywdzenie oraz w długoterminowej opiece medycznej. W takich dziedzinach medycyny moralnie dobra praktyka polega na gotowości do wykraczania poza obowiązki kodeksu medycznego. Gotowość taka wyraża się w trwałej dyspozycji do działania dla dobra pacjentów, a nawet w gotowości do poświęcenia części własnego dobra. (shrink)

Doktryna świadomej zgody jest moralnym fundamentem współczesnej medycyny i jednym z kluczowych zagadnień bioetycznych. Podstawą tej doktryny jest teza głosząca, że świadoma zgoda pacjenta upoważnia lekarza do podjęcia postępowania medycznego. Teza ta nie podlega w zasadzie dyskusji. Poważne wątpliwości pojawiają się, gdy pytamy o potrzebę takiego upoważnienia. Najczęstsza odpowiedź brzmi, iż zabiegając o świadomą zgodę pacjenta, respektujemy jego prawo do decydowania o sobie, czyli jego autonomię. Autonomia uznana jest za centralną wartość moralną. Jakiekolwiek inne wartości mogą być istotne, ale to (...) autonomia jest kluczem do określenia właściwej relacji pacjent - lekarz. Autor niniejszego artykułu poddaje w wątpliwość taki pogląd. Analizuje dwie główne koncepcje pojęcia autonomii: autonomii działania i autonomii osoby, oraz stawia tezę, że żadna z nich nie wyjaśnia, na czym polega wartość autonomii i w związku z tym nie wskazuje, dlaczego lekarze winni zabiegać o zgodę pacjenta. Ideał autonomii, na podstawie którego zbudowana jest doktryna świadomej zgody, został zapożyczony z obszarów w istotny sposób różnych od tego obszaru, w którym znajdujemy relację pacjent - lekarz. Aby uporać się z problemami wynikającymi z powyższego, autor dystansuje się od idei zgody, a skupia się na pojęciu porozumienia. Próba poszukiwania porozumienia między pacjentem a lekarzem nie jest uzasadniona potrzebą ochrony uprzywilejowanych wartości moralnych (czy to autonomii, czy innej wartości), lecz podyktowana jest potrzebą ustalenia, co jest dobre dla pacjenta, będącego w relacji z lekarzem. Dobro pacjenta ma być wyznaczone za pomocą zasad, które określają granice tego, na co można w sposób uprawniony przystać. Obraz porozumienia przedstawiony jest przez autora w duchu myśli kantowskiej. (shrink)

Within last twenty years in the European Union much regulation concerning advertisements of drugs changed. The aggressive marketing operations of producers of medicines caused that new solutions, not only legal but also ethical, had appeared. The European Union is imposing reliable solutions upon its members in the form of directives to which they must adapt their law. They can however decide to choose stricter law than the one which is recommended to them. The European Federation of Pharmaceutical Industry and Associations (...) – voluntary organization consisting associations of pharmaceutical companies from lots of countries is acting on similar principles. Each of the members belonging to it can implement its own, more restrictive regulation in the national ethical code than a Federation is ordering. Main purpose of this article is reading what legal and ethical solutions of pharmaceutical marketing were accepted in selected countries of the European Union. Whether they are stricter than the ones imposed upon them by European Union? How in this background Polish regulations are looking like? In the article also examples of the law-breaking and ethical principles by producers of medicines in the European Union will be presented. It will show sanctions taken out towards them for this reason. A question will be put: are various penalties able effectively to scare the pharmaceutical industry off the unethical or even unlawful advertising? (shrink)

Polemika z artykułem Anny Alichniewicz i Moniki Michałowskiej.

„Skoro powszechnie przyjmuje się, że sumienie jest suwerenne, to nie wiadomo, po co lekarz miałby uzasadniać pisemnie swój światopogląd” – napisała Naczelna Izba Lekarska w skardze do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał tę część skargi oddalił w wyroku z 7 października 2015 r., ale stwierdził, że „Celem prowadzenia dokumentacji medycznej nie jest (…) utrwalanie na piśmie poglądów filozoficzno-prawnych lekarza”. Uznał też, że uzasadnienie „powinno mieć charakter medyczny, a nie służyć wyjaśnieniu światopoglądu lekarza, czy też wskazaniu zasady moralnej leżącej u podstaw jego (...) zachowania”. Podobną interpretację akceptuje wielu polskich prawników, twierdząc, że skoro sumienie czy światopogląd lekarza są „indywidualne”, „autonomiczne”, „suwerenne”, to merytoryczne powody odmowy wykonania świadczenia medycznego nie mogą podlegać jakiejkolwiek ocenie i kontroli. (shrink)

Ze słynnego passusu w Metafizyce Arystotelesa (984 a8-16) wynika jasno, że Anaksagoras urodził się wprawdzie wcześniej niż Empedokles, lecz to myśliciel z Akragas opublikował dzieła swe szybciej. Zaskakuje to, iż niemal jednogłośnie się przyjmuje, że fakt ów decyduje o hierarchii między Anaksagorasem i Empedoklesem: niemal wszyscy badacze zakładają, że starszy myśliciel był mocno zależny od młodszego. W artykule swoim staram się pokazać, iż aby utrzymać taki obraz historii filozofii starożytnej niektórzy słynni uczeni współcześni czynią zły użytek ze świadectw i wyrządzają (...) krzywdę nie tylko Stagirycie i Klazomeńczykowi, lecz również owej przyzwoitej mniejszości badaczy, którzy nie czują się zdolni przeoczyć faktu, że – według Alkidamasa – to Empedokles wysłuchał wykładów Anaksagorasa i mu zazdrościł, a nie – vice versa. *** A famous passage in Aristotle’s Metaphysics (984 a8-16) clearly implies that although the Clazomenian sage was born earlier than the philosopher from Acragas, it was Empedocles who was faster in publishing his own works. Surprisingly, it is almost unanimously assumed that this fact is decisive in establishing the hierarchy between Anaxagoras and Empedocles: almost all scholars presume that the older thinker depended heavily upon the younger. In my article I try to show that in order to maintain such image of the history of ancient philosophy some famous modern scholars misuse the testimonia and abuse not only Aristotle and Anaxagoras, but also that decent minority of researchers who feel unable to overlook the fact that – according to Alcidamas – it was Empedocles who had heard Anaxagoras and was jealous of him, not vice versa. (shrink)

Zadaniem przedstawiciela handlowego firmy farmaceutycznej jest promocja produktów tej firmy w bezpośrednich kontaktach z lekarzami. Przedstawiciel medyczny pełni funkcję zbliżoną do funkcji przedstawiciela handlowego: reprezentuje firmę farmaceutyczną, jednak reprezentuje w sposób szczególny, bo w bezpośrednich kontaktach z lekarzami. Jego zadaniem jest polecanie" lekarzowi produktów danej firmy. Owo „polecanie" w praktyce nie sprowadza się do udzielenia prostych informacji na temat skuteczności leku, jego skutków ubocznych, zalet i wad w porównaniu z innymi lekami itd., gdyż taką wiedzę lekarz czerpie z fachowych (...) pism. Zadaniem przedstawiciela medycznego jest także nawiązanie możliwie najszerszej sieci kontaktów z lekarzami i podtrzymywanie tych kontaktów. Przedstawiciel medyczny jest zobowiązany do wypełniania poleceń wydawanych przez pracodawcę, co jednak nie zwalnia go z osobistej odpowiedzialności, jeżeli polecenia te są sprzeczne z zasadami etyki. W dyskusji dotyczącej pracy przedstawiciela medycznego można wyróżnić dwa stanowiska. Pierwsze z nich głosi, iż przedstawiciel medyczny powinien poprzestać na udzieleniu możliwie pełnej informacji o danym produkcie. Według zwolenników drugiego stanowiska, etycznie akceptowalne są również inne sposoby zachęcania lekarzy do stosowania określonych produktów, z wyłączeniem jedynie tych, które w oczywisty sposób szkodzą zdrowiu pacjentów. Dyskusja toczy się więc wokół następującego problemu: czy przedstawiciel medyczny ma prawo nie tylko informować o istnieniu danego leku, lecz także uprawiać pewien rodzaj reklamy, a więc nakłaniać lekarza do przepisywania pacjentom tego konkretnego leku, nie zaś leku produkowanego przez konkurencję? Przedstawiciel medyczny działa w interesie zatrudniającej go firmy, a rozdawane przez niego próbki leków, materiały dydaktyczne, nowoczesne oprogramowanie diagnostyczne, słowem - wszystko to, co nie jest,,znaczącą gratyfikacją" w rozumieniu kodeksów etycznych i prawa farmaceutycznego, służy promocji określonych produktów. Ograniczenie sposobów promowania produktów leczniczych może więc doprowadzić do sytuacji, w której firmy farmaceutyczne za pośrednictwem swoich przedstawicieli będą się starały wzmocnić skuteczność dopuszczalnych sposobów reklamy oraz poszukiwać nowych, np. poprzez stosowanie różnych metod manipulacji. Dlatego wydaje się, że formułowanie zbyt szczegółowych norm regulujących działalność przedstawicieli medycznych mija się z celem. Zawsze możliwe będzie wymyślenie nowych metod wywierania presji na lekarzy, a fakt, iż któraś nie została uwzględniona w szczegółowym rejestrze norm etycznych, może wywoływać wrażenie, że jest ona etycznie akceptowalna. Oznacza to także, iż ani kodeksy etyczne, ani panująca w koncernach farmaceutycznych kultura korporacyjna nie są w stanie zwolnić przedstawiciela medycznego od konieczności samodzielnej oceny etycznej podejmowanych przez siebie działań. (shrink)

The article investigates the relationship between Leibniz’s and Huygens’ theory of possibility and the principle of conservation of energy. It assumes that their criticisms of Cartesian views concerning those questions as well as their own achievements contributed to the formation of a new metaphysical basis for modern discussions on the freedom of the will. There are especially two problems whose role is crucial in this context, namely the question of God’s knowledge of future conditionals (contingentia futura) and the mind-body distinction.

Tradycyjna sylogistyka proponuje wysnuwanie wniosku o relacji między dwoma zbiorami z dwóch przesłanek kategorycznych, z których każda stwierdza coś o relacji łączącejjeden z tych zbiorów z trzecim (którego nazwa stanowi tzw. termin średni). Od średniowiecza znana jest metoda sprawdzania poprawności formalnej sylogizmu na podstawie wnikliwej oceny jego składni, a od XIX wieku również metoda graficznego przedstawiania przesłanek na diagramie Venna dla trzech zbiorów, których wzajemne relacje stanowią temat sylogizmu. W diagramie tym pewną trudność stanowi pojawiająca się w wielu przypadkach niepusta (...) suma obszarów. W przedstawianym artykule proponuje się nową metodę przedstawienia przesłanek sylogizmu, polegającą na prezentacji obszarów, w których mogą lub muszą według przesłanek znajdować się elementy zbiorów, i tych obszarów, które z pewnością są puste. W szczególności dla niepustej sumy obszarów proponuje się wykorzystanie relacji rotalnej między dwoma obszarami tworzącymi niepustą sumę i możliwe ujednoznacznienie tej relacji przez wskazany w przesłance pusty obszar diagramu. Rotal relation and an empty region as a tool for deciding the validity of traditional sylogism moods as exemplified by selected third figure ones Traditional syllogistics sugests inferring a result about the binary relation between sets from the two categorical premisses each of which state something about a relation between one of them to a third set (whose name is called the middle term). Since the Middle Ages it is known how to check the formal correctness of a syllogism by the detailed analysis of its syntax, and since the 19th century also how to present the premisses graphically on the Venn diagram for three sets, whose mutual binary relations consttute the subject of syllogistics. The non-empty sum of subregions is sometimes not very comfortable to deal with. In the paper a new method is described for presenting syllogisms premisses, which consists in indicating the subregions, in which the premisses say some elements may or have to be located and those subregions which are announced empty. In particular, for the non-empty sum of two regions the rhotal relation is suggested together with the the possible corresponding empty region, had it been suitably indicated by one ot he premisses. (shrink)

In terms of Arabic philology, the concept of reason performs the function of bonding and is a key to terms such as wisdom, goodness, duty, and autonomy. By using the reason in its proper place, morality that regulates the self (nafs) emerges. The reason, which is seen as the source of spiritual values, has given human beings the quality of being the subject of trust (amana). In Islamic Wisdom, human beings are distinguished from animals by the characteristics of carrying the (...) Trust and having morality. Morality is not a factual but a spiritual value produced by the self. Thus, having reason also requires being moral. Reason, which is related to both matter and meaning, must move in parallel like a clock with morality, which is related to ideas and deeds. The unity of reason and morality is like the two boat oars that must be pulled in order to navigate the boat at the sea. The disruption of this balance leads to the disruption of the order. Islamic wisdom emphasizes that when this dual plane is well established, order and dynamism arise, and when it is disrupted, chaos and stagnation occur. In this paper, the unity of reason and morality relationship in Islamic wisdom is discussed. (shrink)

The analysis inherent in this text is basic for the construction of Proclus’s system, namely the problem of the relation: the One/Multiplicity. This question is central and constitutes the most meaningful systems of Greek philosophy. The relation: the One/Multiplicity is the starting point in constructing metaphysical systems, it makes that all that is its consequence must have and has a relational nature. This eliminates thinking about the world in terms of isolated, autonomic, and unrelated objects. The considerations in question have (...) shown the most important stages in the problems: the One/Multiplicity, starting from Plato, through Plotinus Porphyry, Iamblichus, down to Proclus. (shrink)

Artykuł stanowi próbę analizy listu Pico della Mirandoli O języku filozofów, skierowanego do Hermolausa Barbara. W pierwszej części tekstu zaprezentowano kontekst sporu, czyli znamienne dla epoki napięcie między filozofią a retoryką, oraz krytykę filozofii scholastycznej z perspektywy humanistów. Uwyraźnienie stanowiska Barbara pozwala uchwycić sedno sporu z Pikiem, mianowicie:jakiej prawdy – prawdy o czym – powinniśmy poszukiwać? Do analizy stanowiska Pika posłużyły wypreparowane z jego tekstu opozycje: wnętrze/zewnętrze, prawda/pozór, rozum/zmysły i popędy, filozofia/retoryka-sofistyka, człowiek rozumny/człowiek pospolity. Pozwala to uchwycić myśl Pika jako (...) z założenia paradoksalną: okazuje się, że retoryka zarazem zakrywa istotę rzeczy i ją odkrywa. Jest jednocześnie przeszkodą i nieodzownym narzędziem poznania i wyrażania myśli. Dzieje się tak ze względu na nieuchronną historyczność ludzkiej myśli. (shrink)

The above problem is discussed with the use of the example of selected canonical Upanishads. The analysis starts with a fragment from the Mundaka Upanishad : “When he [ brahman ] that is both high [ para ] and low [ apara ] is seen”. In my opinion, this very conjoining of the absolute and relative reality, which is considerably rare in the canonical texts, requires in-depth analysis. In the discussed texts, the para / apara dimensions of reality are strictly (...) correlated with the states of consciousness in which they are experienced. Thus, in my discussion, I also consider whether all yoga adepts have always been talking about experiencing the four states of consciousness. I discuss the terms which denote the para and apara dimensions as well as the question whether the text indicates their hierarchy and, if this is the case, in what contexts and in what respect. I refer to the canonical Upanishads which belong to the Atharvaveda lineage, i.e. to Prashna, Mundaka, and Mandukya. (shrink)

I will argue that physicians have an ethical obligation to justify their conscientious objection and the most reliable interpretation of the Polish legal framework claims that conscientious objection is permissible only when the justification shows the genuineness of the judgment of conscience that is not based on false beliefs and arises from a moral norm that has a high rank. I will demonstrate that the dogma accepted in the Polish doctrine that the reasons that lie behind conscientious objection in medicine (...) cannot be evaluated or controlled by anyone is based either on a mistaken interpretation of the Constitution or on the unreliable concept of conscience. I will refer to the legal regulations concerning military refusals that require from objectors to reveal and justify their views. Finally, I will demonstrate why conscientious objection under uncertainty does not deserve acceptance, because it is based on a specific version of the precautionary principle. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest krytyczna analiza teorii świadomości rozumianej jako dwuczłonowa relacja asymetryczna. Koncepcja taka została sformułowana przez Paula Natorpa w Allgemeine Psychologie nach kritischer Methode. Według tej teorii świadomość nie jest ani aktem, ani czynnością, ani stanem, lecz czystym stosunkiem podmiotu do przedmiotu. Świadomość jako relacja różnicująca jest w tym ujęciu relacją asymetryczną, to znaczy, że nie można podmiotu ująć jako przedmiotu i odwrotnie, czyli tylko przedmiot może być uświadomiony przez podmiot.

This paper aims to discuss selected issues related to the effect exerted by the financial aspects of psychotherapy on a psychotherapeutic relationship. At the beginning, I consider the effect that remuneration received by the therapist directly from the customer can have on their therapeutic relationship. Then I discuss the issues related to the compensation for psychotherapy services and show the consequences which the criteria of compensating for specific therapeutic methods have for the quality of psychotherapeutic relationships, as well as the (...) influence which the requirement to study the effectiveness of psychotherapy in the natural science paradigm has on psychotherapeutic services. The arguments I put forward lead to the conclusion that the criteria of the compensation for psychotherapeutic services can change the psychotherapeutic relationship into a business relationship and, as a result, the therapist can start to treat the customer instrumentally. (shrink)

The starting point of the article is a passage in Tarski’s work entitled The Semantic Concept of Truth and the Foundations of Semantics (1944), in which he points out the difference between the concept of truth and other semantic concepts. According to Tarski, unlike other semantic concepts, “truth” does not indicate a relation but a property (property of sentences). Although Tarski did not elaborate on this claim in his seminal paper, I argue that this passage may be taken as a (...) starting point for further considerations of the essence of truth. In particular, one of the most important issues is the classical concept of truth and the problem of correctly constructing the definition of truth understood as not a relation but a property. (shrink)

Artykuł dotyczy ukształtowanej przez anglosaski romantyzm przemiany kulturowego obrazu doświadczenia religijnego — przemiany dostrzeżonej w literaturze przez amerykańskiego krytyka literackiego Geoffreya Hartmana. Najważniejsze aspekty tej przemiany to: zwycięstwo modelu poezji kreatywnej nad jej modelem mimetycznym, epitafijność oznaczająca uwrażliwienie na przemijalność świata, naturalizacja nadprzyrodzoności, a także rezygnacja z odpowiedzi na pytania ostateczne. Horyzont poszukiwań sensu tych przemian wyznaczany jest u Hartmana przez quasi-mesjanizm w ujęciu Adorna — przeświadczenie, że wyżej należy cenić różnorodność niepełnych i ułomnych odpowiedzi niż integralność prawd ostatecznych.

Mysticism and life. Religious relationship in Michel Henry’s phenomenologyThis article discusses the concept of mysticism in the phenomenology of Michel Henry, which involves the relationship of life and the living, as set against two opposing views on the connection of life to the living: Arthur Schopenhauer’s naturalistic philosophy of life and the religious doctrine of Master Eckhart. In the first approach, life is identical with the will to live, a natural force inherent to everything that is alive. In the other (...) one, life is identified with the Christian God, encompassing all individual livings and constituting the foundation for all creation existing out of him. Hermeneutic analyses carried out in the article consider those texts by Michel Henry which comment on the works of Master Eckhart and Schopenhauer and provide for his own interpretations of them. They aim to show that Henry’s thought involves the religious understanding of mysticism as pertaining to the connection of life and the living identified with the relationship of God and humans. Moreover, the mysticism of life should be distinguished from Schopenhauer’s naturalistic metaphysics of life, while its main inspiration are the Christian teachings of Master Eckhart, therefore the former may be considered as one of the interpretations of the latter. Irrespective of its Christian background, Henry’s thought can be also of interest to non‑Christians, as it presents a way of accessing life through the experience of a living body underlying self‑affectivity, largely forgotten in modern times but which can be revived by communing with art, because aesthetic experience is one of the forms of feeling one’s own being. In Henry’s thought, aesthetics, ethics and religion are closely interrelated, providing an effective remedy for the contemporary cultural crisis. (shrink)

In the times preceding the emergence of Neo-Platonism, the philosophers now known as Middle Platonists elaborated an extensive reflection on the possibility of knowing God, and the ways that could lead to acquiring knowledge about the transcendent. According to Plato, “To discover the Maker and Father of this Universe were a task indeed; and having discovered Him, to declare Him unto all men were a thing impossible” ​​. The Middle Platonists believed that God, whom they sometimes identified with the Platonic (...) One and Good, is possible to know but not possible to express. Even though the knowledge of God is accompanied by all the difficulties associated with the process of intellectual and ethical improvement, and although what one comes to know in this process is ultimately impossible to express in human language, gaining knowledge of God and becoming like Him is nevertheless the goal of all Platonic philosophy. Jewish and Christian thinkers working at this time came to similar conclusions. These include Philo of Alexandria, Clement of Alexandria, and Origen, who are themselves sometimes deemed Middle-Platonic philosophers. Unlike their pagan colleagues, they believed that man’s process of coming to know God would go on forever. They thought that the finite human mind would never be able to contain the infinite, and they held that the essence and power of God are indeed infinite. The goal of this article is to expose the relationship between the infinity and the unknowability of God, and at the same time to point out the differences in the theses put forward on this question by pagan Middle Platonists and those who accepted Judeo-Christian revelation. (shrink)

This question raised emotions in Poland in 2010-2012. They began with the statement by the Prime Minister in March 2010 that Poland was ready to participate in a program of assistance to Greece. It evoked very strong reactions – not only in debates in conferences halls and in professional journals, but also in the tabloids and on TV and the radio. It was not only politicians and academic experts in economics who took part in those debates, but also the editors (...) of the popular newspapers. The arguments “for” and “against” of different character were raised. Those “for” advocated on the grounds of the principle of solidarity, but also on the grounds of the principle of subsidiarity – arguing that the burden of the problem is beyond the possibilities of Greece to solve herself. They also raised the necessity to defend the endangered common good – the European Union, and argued that prudence advises earning reciprocation in case Poland meets problems in the future. Those “against” pointed out that it was immoral to expect that a much poorer society was expected to assist one that was better off. Another point raised in the debate was that it was the Greeks themselves, both the political elites and the society as such, who were guilty of creating Greece’s problems. The main problem was the institutions of the welfare state, developed beyond the capacities of the country. But there were also some more shocking reasons of the Greek economic problems – and among them massive tax-avoidance, unauthorized social benefits payments, and transfers of incomes to foreign bank accounts. There was also the manipulation of statistical data or even their falsification, by (or with the approval of) the government. Some participants in the debate raised the problem Greek frauds and social dysfunctions being very well known to the EU authorities, the partners of Greece in EMU and by the German and French commercial banks. So – following from the above – Poland should not participate in any programs of assistance to Greece, and the burden of the problem should rest on those who had been responsible for it or who had tolerated its growth because of expected profits. In other words: Greek society, its political elites and the banks and those countries that had tolerated the developments. The debate ended in Poland when the member-states of the EMU decided that they would take decisions concerning Greece within their own group. And it was decided that “troika” – representatives of the European Commission, ECB and IMF – would decide on the size of the assistance and of the conditions. Poland, as a member of the IMF, does in fact participate in the costs of the assistance programs, but this fact does not evoke great emotions. (shrink)