The aim of the paper is to examine some important features of Peirce's and Wittgenstein's accounts of the nature of signs. The analysis shows that there are at least four points, regarding the nature of signs, on which Peirce and Wittgenstein agree. These are: the triadic nature of signs, the presence of degenerate signs in our discourses, the role of rules in the constitution of meaning, and the indispensable role of a community in creating and maintaining the network of signs. (...) Discovering these similarities does not mean that Peirce's and Wittgenstein's conceptions of semiotics are identical, as their authors make different assumptions about e.g. the aims of semiosis, but they nevertheless reach very similar conclusions. (shrink)

Artykuł stanowi próbę autorskiej interpretacji dwóch kluczowych kategorii w filozofii Jaspersa: znak egzystencji i szyfr transcendencji. Pokazane zostało, jaka pomiędzy nimi zachodzi różnica i jakie łączą je relacje. Autorowi szczególnie chodziło o podkreślenie znaczenia Jaspersowskiego terminu „transcendencja”, często niesłusznie pojmowanego jako po prostu zaświaty. „Transcendencja” wywodzi się bowiem od „transcendowania ku” i oznacza takie transcendowanie, które nie zwraca się ani ku przedmiotom świata empirycznego, ani ku ukrytemu charakterowi ludzkiej osoby, którym to charakterem jest egzystencja, a mimo to staje się nieodłączne (...) od ludzkiego działania. (shrink)

Koncepcja wszechmocy absolutnej (lub maksymalnej mocy) Boga, prezentowana przez Stanisława Judyckiego, odwołuje się do intuicji bytu najdoskonalszego Anzelma z Canterbury oraz bytu nieskończonego Kartezjusza. Poprzez swój radykalizm narusza jednak podstawowe intuicje klasycznego teizmu, dotyczące rozumności i dobroci bytu Bożego, realizującego te atrybuty w swoim stworzeniu. Wydaje się, że intelektualna cena tej koncepcji jest dosyć wysoka dla racjonalnego rozumienia Boga w doktrynie chrześcijańskiej. Znacznym zrównoważeniem tej koncepcji byłaby propozycja doktryny o prostocie Boga, prezentowana przez Tomasza z Akwinu.

Za „ojca” filozoficznej kategorii „godności”, która legła u podstaw kategorii prawnej, uznawany jest powszechnie Immanuel Kant. Przypomnieć jednak trzeba, że w bardzo podobny sposób, choć w zasadniczo odmiennym kontekście systemowym, charakteryzował godność Tomasz z Akwinu, pół tysiąca lat wcześniej, uznając ją za fundament bycia osobą. Stąd najistotniejszym i centralnym elementem, tytułowej, klasycznej koncepcji człowieka jest koncepcja godności. Akwinata jest autorem bodaj najbardziej rozbudowanej koncepcji osoby w tradycji filozofii klasycznej. Co więcej zmierzać będę do wykazania, że jego koncepcja lepiej (...) nadaje się do teoretycznego ugruntowania praw człowieka niż koncepcja Kanta. Rekonstruując propozycję Kanta ograniczam się, zasadniczo rzecz biorąc, do analizy Uzasadnienia metafizyki moralności. Interesować będą mnie zagadnienia podstawowe, przede wszystkim – wynikające z różnicy kontekstów systemowych – różnice w pojmowaniu bycia celem samym w sobie. W perspektywie ontologicznej koncentrować się będę na powiązaniu godności z indywidualnością; w perspektywie antropologicznej – na tym, jakiego typu działania stanowią o doskonałości człowieka, jakie działania (czym określone) realizują człowieka jako cel sam w sobie. W szczególności interesować się będę miejscem rozumu i woli w określaniu treści działań (w perspektywie kantowskiej będzie to pytanie o określenie treści powinności; w perspektywie Tomasza – pytanie o treść realizowanego dobra). Zasadnicze pytanie, które leży u podłoża podjętej problematyki antropologicznej, jest pytaniem o to, na ile dla pojmowania godności istotne jest uznanie woli jako w sposób wolny współokreślającej treść powinności (Kant) lub dobra (Akwinata), a na ile woli jedynie podążającej za poznaną powinnością lub poznanym dobrem. Zmierzać będę do uzasadnienia tezy, że koncepcja Akwinaty w ugruntowaniu godności akcentuje wprost indywidualność opartą na wyborze czegoś, co nie jest jednoznacznie treściowo obiektywnie zdeterminowane i co wykracza poza to, co powszechne, poza to, co gatunkowe; natomiast koncepcja Kanta godność wiąże przede wszystkim z tym, co powszechne, gatunkowe i zapoznaje doniosłość indywidualności dla pojmowania godności. (shrink)

Nicolas Bourriaud postuluje konieczność wyłonienia się „nowej nowoczesności” – w czasach nasilenia przepływu dóbr i kapitałów w skali globalnej, gdy rosną w siłę podmioty polityczne niekontrolowane przez władze poszczególnych państw, a każdego roku przybywa emigrantów liczonych w milionach. Francuski kurator twierdzi jednocześnie, że historyczny modernizm rezonuje i odbija się echem w tym, co określił najpierw mianem estetyki relacyjnej, a później powiązał z koncepcją sztuki postprodukcjonistycznej. Innym obszarem, w którym według Bourriauda nadal dochodzi do oddziaływania tradycji awangard artystycznych, okazała się twórczość (...) didżejów; to koresponduje z jego twierdzeniem, że „deejaying i sztuka współczesna to dwie odpowiadające sobie figury”. Celem artykułu jest przede wszystkim wykazanie, że pojęcie „didżej” stosowane w wywodach Bourriauda należy traktować jako kategorię historyczną. Pozwala to na możliwie szerokie określenie jej zakresu znaczeniowego, a w konsekwencji – wyznaczenie kontekstu, który dla samej koncepcji sztuki posprodukcjonistycznej okazuje się tak samo ważny jak myśl Michela de Certeau. Albowiem wytwory pola sztuk wizualnych mogą być opisywane przy pomocy kategorii wywodzących się z domeny audialnej. (shrink)

Stary Testament objawia prawdę o stworzeniu przez Boga wszystkiego z niczego, a chrześcijaństwo przyjęło to objawienie i chrześcijańscy myśliciele rozwinęli tę koncepcję. Chrześcijański neoplatonik Jan Szkot Eriugena prowadził rozważania dotyczące stworzenia oraz nicości, z której Bóg uczynił wszystko. Interpretując biblijny opis stworzenia na gruncie autorskiego systemu filozoficznego Eriugena doszedł do wniosku, że nicość jest doskonałą pełnią dobroci Boga, który dokonał aktu stworzenia wszystkiego w ludzkiej naturze. W doskonałym człowieku powstało doskonałe stworzenie. Błąd wynikający z nierozumnego wyboru spowodował, że człowiek pozbył (...) się doskonałości i zaczął istnieć w niedoskonałej formie. Wraz z człowiekiem do gorszej formy istnienia zeszło również całe stworzenie, które w ludzkiej naturze powstało. Koncepcja stworzenia wszystkiego z niczego w człowieku wydaje się stanowić wstęp do rozważań Eriugeny dotyczących wcielenia odwiecznego Logosu – Słowa – Boga Syna, który umożliwia powrót do stanu doskonałości. (shrink)

On the basis of the works Personality and Paths of self-discovery the concept of self-knowledge of Ukrainian and Polish philosopher Stefan Baley has been reconstructed. It has been shown, that self-knowledge both in Baley’s philosophy and in the philosophy of Socrates has the character of the specific imperative, a certain kind of the obligation of every thinking person. Socrates and Baley are the supporters of the absolute truth, which is understood as practical value, which is beneficial to the moral cultivation (...) of the person. The differences between the concepts of self-knowledge of Socrates and Baley lies in the fact, that Baley consider the soul of a man as the object of self-knowledge, but before self-knowledge a man needs to know another person. The second specificity of Baley’s concept is associated with worldview. In the worldview he sees the path to knowledge of the truth. It has been proven, that Baley’s views on the interdependence of the subject and truth are associated with his philosophical position, formed in the Lvov-Warsaw philosophical school. (shrink)

Artykuł poświęcony jest koncepcji pacjenta-eksperta i analizie podstawowych charakterystyk Uniwersytetu Pacjentów, istniejącego od roku akademickiego 2009/2010 na Sorbonie w Paryżu. Koncepcja pacjenta-eksperta jest pojęciem, które pojawia się w dyskusjach bioetycznych od lat 70. XX wieku. Mamy tu jednak do czynienia z projektem otwartym, którego ostateczna definicja wykuwa się na naszych oczach. Projekt Uniwersytetu Pacjentów zaproponowany przez filozofkę i pedagożkę Catherine Tourette-Turgis jest szczególnie ciekawym sposobem wykorzystania pojęcia pacjent-ekspert ze względu na swój wielowymiarowy charakter. Z jednej strony mamy rozwiązania podyktowane (...) wymogami praktycznymi, ale mamy też refleksje teoretyczną oraz implikacje polityczne. Francuski Uniwersytet Pacjentów jest zatem instytucją, która pozwala na pokazanie szerokiej skali możliwości zawartych w koncepcji pacjenta-eksperta. (shrink)

Author: Siwiec Marek Kazimierz Title: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ’S VIEWS ON CREATIVITY WITH REGARDS to a Creative Source (Koncepcja twórczości Władysława Tatarkiewicza a twórcze źródło) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 573-590 Keywords: CREATIVITY, CREATIVE SOURCE, PLURALISTIC AESTHETICS, WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, KARL JASPERS, BARBARA SKARGA, GEORG SIMMEL Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:In the essay – which consists of the three parts – the author tries to show Władysław Tatarkiewicz’s views (...) on problems of the creativity as a basis to considerations on the creative source. In the first part the author outlines a point of view of a creator such as an artist, a poet, a composer. In the second part we can see the author sketching the problems of creativity and the creator itself. At the beginning he focuses on the Tatarkiewicz’s programme of pluralistic aesthetics with important discerning notions of aesthetics explicite and aesthetics implicite. The latter relates to works of art and the aesthetics views of the artists which can be found within. Afterwards he discusses main notions of the creator and the creativity i.e. poetic creativity, divine creativity, artistic creativity, human creativity. More carefully he examines contemporary approach of the creativity by Tatarkiewicz and analyses two criteria of it: high level of a novelty and a large outlay of an intellectual energy. The author notices a certain difficulty of the approach, namely a repetition of the intellectual energy in both criteria, yet he proposes a solution to the issue: first criterion relates to potential energy as a certain possibility, whereas the second relates to energy effectively implemented by the creator. He also discusses relation between the creativity and culture. In the third part the author approaches the problems of the creative source. He discusses views of Karl Jaspers, Barbara Skarga and Georg Simmel. In the conclusion the author defines the creative source as a task and a way of the creator. He points out that Tatarkiewicz’s view can be good groundwork to developing further considerations on the issue of the creative source. (shrink)

W artykule podjęto próbę analizy sposobu uprawiania filozofii przyrody przez Tadeusza Stanisława Wojciechowskiego (1917-2000), profesora filozofii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Artykuł składa się ze wstępu, części biograficznej, rozdziału poświęconego analizie sposobu uprawiania filozofii przyrody przez T. Wojciechowskiego, a także próby podsumowania i oceny stanowiska krakowskiego uczonego.Wstępne analizy wskazują, że sposób uprawiania filozofii przyrody przez T. Wojciechowskiego był oryginalny, szczególnie gdy weźmie się pod uwagę kontekst historyczny. Koncepcja krakowskiego filozofa sytuuje się między tradycyjnymi rozwiązaniami neoscholastycznymi a próbą wyjścia (...) poza klasyczne rozwiązania w kwestiach metodologicznych na gruncie filozofii przyrody. (shrink)

Author: Łukasiewicz Dariusz Title: THE THEORY OF EXISTENCE ACCORDING TO FRANZ BRENTANO (Franciszka Brentana koncepcja istnienia) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.15, number: 2011/4, pages: 899-909 Keywords: FRANZ BRENTANO, EXISTENCE, JUDGMENT, PRESENTATION Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The paper presents Franz Brentano’s theory of existence. In particular, we discuss Brentano’s arguments for the thesis that existence is not a predicate. The most important role in the defense of such a concept (...) of existence is played by the theory of judgment, according to which, judging consists in the acceptance or rejection of the object of presentation. However, the analysis of Brentano’s arguments for the existential theory of judgment demonstrates that there are no sufficient reasons to accept Brentano’s thesis concerning the nature of existence. (shrink)

Author: Warzonkowski Krzysztof Title: EDMUND BURKE’S AESTHETIC THEORY IN THE LIGHT OF THE AESTHETICS OF KANT (Koncepcja estetyczna Edmunda Burke’a w świetle Kantowskiej estetyki) Source: Filo-Sofija year: 2005, vol:.5, number: 2005/1, pages: 65-90 Keywords: BURKE, KANT, KANTIAN AESTHETIC Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The attempts to justify aesthetic judgments, searching the conditions of their validity as well as effords of grasping the essence of beauty have inspired the works of (...) many philosophers. In the present article two philosophical traditions are compared: empiricism of Edmund Burke and transcendental philosophy of Immanuel Kant. In this way different consequences of the basic presumptions underlying the aesthetic theories can be easily found. The aim of the article is to stress the differences. More specifically the different questions to which both philosophers sought proper answers are pointed: Burke’s question of the objective qualities causing the experience of beauty and sublimity and Kantian problem of possibility of the purely aesthetical judgment. Also the difference of the concept of taste is examined. Finally the Burke’s aesthetics is criticised on the grounds of Kant’s concept of the reflexive power of judgment. (shrink)

The main aim of the paper is to define trade mark and to indicate varied semiotic functions which it fulfils. We define trade mark as a product of man used on the market to identify products or services of a certain firm or to distinguish products or services of a certain firm from those of other firms. All trade marks fulfil an identificative or differentional function. We distinguish trade mark from trade name: the trade name becomes a trade mark iff (...) it has such-and-such a specified visual form. We claim that trade name is a proper name which refers to a certain firm and has no connotation. Trade mark in advertising (1) refers to particular products or services and (2) connotates the product’s (service’s) property being produced or distributed by a particular firm. The trade mark placed on the package of some product is both: (1) an index sign, which “points to” the fact that the object in the package is produced or distributed by such-and-such a firm and (2) a performative (a sign which generates a new state of affairs), which certifies that the object in the package is produced or distributed by such-and-such a firm. (shrink)

These are the excerpts from the book "Sztuka a prawda. Problem sztuki w dyskusji między Gorgiaszem a Platonem" concerning Gorgias' theory of apate (deception).

W tekście rozważane są zagadnienie realności i związana z nim tematyka epistemologiczna w trzecim okresie filozofii Fryderyka Nietzschego. Analizując ten obszar filozofii Nietzschego, autor zwraca szczególną uwagę na problem życia. Opisuje go za pomocą metafory pnącej się wzwyż spirali. Metafora ta rozwijana jest przez autora w kontekście koncepcji „ekstatycznego tańca kratofanicznego” Zbigniewa Kaźmierczaka. Autor rozpoczyna rozważania od interpretacji stanowiska Nietzschego na temat trzech władz poznawczych: świadomości, rozumu i języka metafizycznego. Następnie stara się opisać wpływ, jaki — zdaniem filozofa — wywierają (...) one na powstanie koncepcji realności. Z tego powodu przechodzi do analizy struktury woli. W ostatniej części tekstu autor dokonuje analizy koncepcji realności, zestawiając wyniki badań z metaforą spirali. (shrink)

The paper discusses the problem of the source of the analogies between philosophical outlook of the Sophists and the skeptical tradition of Pyrrho and his successors. Its main objective is to point out that the similarities in standpoints, arguments and methods between these philosophical phenomena result from the transmission of Plato’s Theaetetus. It is argued that main ideas (phenomenalism, subjectivism, relativity and indeterminacy of things, rejection of being and acceptance of becoming and constant flux, antilogical position consisting in opposing two (...) contradictory statements etc.) which in Theaetetus constituted so called “Secret Doctrine” (attributed by Plato to Protagoras and disciples of Heraclitus), after being criticized by Aristotle in his discussion about the principle of contradiction in Metaphysics (books IV and XI), were acknowledged by Pyrrho and, revived by Aenesidemus, can be found incorporated into the skeptical tradition in the works of Sextus Empiricus. -/- . (shrink)

In his treatise "Elementa harmonica," Aristoxenus of Tarentum formulated a distinctive philosophical framework within the realm of sound exploration, deviating from the harmonics theory advanced by the Pythagoreans. A pivotal disparity lies in the methodological approach to research. Aristoxenus posited meticulous observation of acoustic phenomena as the foundational step in all inquiries, constituting a fundamental criterion for truth. He asserted that perception alone could authenticate the fidelity of the observed state of affairs. Aristoxenus vehemently opposed the Pythagorean disregard for auditory (...) testimony, deeming it a notable methodological lapse. According to him, the harmonikos must serve as a vigilant observer of acoustic phenomena, equipped with a discerning and cultivated musical ear. (shrink)

Artykuł omawia główne cechy koncepcji "solidarności pokoleń". Podejście to jest wykorzystywane w analizach dotycz¸a}cych procesu starzenia siȩ społeczeństw na pocz¸a}tku XXI wieku oraz w projektowaniu polityki publicznej. Opracowanie przybliża podstawowe znaczenia pojȩć dotycz¸a}cych pokolenia i relacji miȩdzypokoleniowych. Zwrócono uwagȩ, iż solidarność pokoleń stanowi kwestiȩ socjaln¸a} wymagaj¸a}c¸a wspólnych interwencji podmiotów publicznych, komercyjnych i pozarz¸adowych. Praca prezentuje też wnioski z krytycznej analizy założeń działań na rzecz solidarności pokoleniowej zaprezentowanych w wybranych dokumentach projektu cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". * The article discusses (...) the main features of "solidarity of generations" concept. This approach is used in the analysis of the ageing process at the beginning of the XXI century as well as in designing of public policy. Essay introduces the basic concepts of generations and relationships between generations meaning. Article emphasizes that solidarity between generations is a social issue that requires the combined intervention of public, commercial and non-commercial bodies. Paper presents a conclusions from critical analysis of assumptions for the solidarity of generations included in the selected documents of civilizational project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity.". (shrink)

The paper is concerned with the role of the logos in the sophistic thought. The author argues that the importance of logos is a result of the conviction that according to the Sophists human reality is somehow „created” through words in the process of constant communication and interpretation. This idea inspires the Sophists to research on the particular conditions of the process of persuasion and to analyze the factors which determine the persuasive power of speech. This interest in the power (...) of "logos" leads the Sophists such as Protagoras, Gorgias, Antiphon to develop the techniques which aim at increasing the persuasive power of speech by addressing both rational and emotional part of the soul. (shrink)

Celem artykułu jest prezentacja i krytyczna analiza koncepcji uczuć egzystencjalnych, autorstwa współczesnego filozofa psychiatrii o orientacji fenomenologicznej — Matthew Ratcliffe’a. Uczucia egzystencjalne są specjalną klasą stanów afektywnych, nadającą emocjonalnego zabarwienia subiektywnemu doświadczeniu rzeczywistości. Mają one charakter przedrefleksyjny i stanowią niejawne tło świadomości fenomenalnej, które w potocznym doświadczeniu pozostaje poza polem uwagi. Uczucia te mają ścisły związek z emocjami, determinując typy przedmiotów intencjonalnych zawartych w stanach emocjonalnych i wyznaczając repertuar możliwych do doświadczenia emocji. Najważniejsze uczucia egzystencjalne, które wyróżnia Ratcliffe, to: (1) (...) poczucie rzeczywistości, czyli przedrefleksyjne i fenomenalne wrażenie o realnym istnieniu świata jako takiego; (2) poczucie przynależności, czyli przedrefleksyjne i fenomenalne wrażenie własnego istnienia i osadzenia w świecie pośród osób i rzeczy. Te dwie kategorie stanowią fundamentalne składowe pierwszoosobowego doświadczenia podmiotu, wyznaczając tym samym jego relację do innych ludzi oraz rzeczywistości w jej najbardziej ogólnym sensie. W artykule przedstawiam główne cechy i typy uczuć egzystencjalnych. Zwracam także uwagę na szczególną rolę psychopatologii w analizie i uzasadnianiu istnienia tego zjawiska. W związku z tym, za Ratcliffem, opisuję w jaki sposób określone aspekty uczuć egzystencjalnych ulegają dezintegracji w przebiegu epizodów zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy schizofrenia. Pokazuję także różnicę pomiędzy fenomenologicznym i poznawczo-behoawioralnym podejściem do zaburzeń psychicznych. Powołując się na badania neurobiologiczne staram się wskazać potencjalne neuronalne korelaty uczuć egzystencjalnych. Tekst wieńczą krytyczne uwagi na temat koncepcji uczuć egzystencjalnych w ujęciu Matthew Ratcliffe’a. Rozwiązanie zidentyfikowanych wad i niedociągnięć tej teorii filozoficznej zarazem nakreśla przyszłe perspektywy jej rozwoju. (shrink)

The starting point of my considerations is the idea that the criteria of rationality should be distinguished from the essence of rationality (in linguistic formulation: from a non-criterional connotative definition) and that the question of the universality of rationality arises separately for the criteria and for the essence. I notice that a similar distinction between the essence (or a definition) and the criteria applies to the notion of truth. The thesis which constitutes ny standpoint is a compromising one: the criteria (...) (the sets of criteria) of rationality change in time and in space, the essence of rationality is universal and unchangeable. Therefore, the principal challenge for the comprehensional conception of rationality, which is to back up my standpoint, is a formulation of a good, non-criterional connotative definition of the rationality of science. My definition is the following: „Science is rational” means „the consecutive stages of its development allow us to better understand (in an identificatory sense) the world”. (shrink)